KOSMONAUT VAN DE DRUGSPSYCHE Een terugblik op twee cultboeken van Alexander Trocchi, een zelfdestructieve schrijver die bijna geen oeuvre had.

Alexander Trocchi,Grove Press, 146 blz., euro 12,00 en Grove Press, 252 blz., euro 13,50

Het pas verfilmde Young Adam dateert al uit 1958 en lijkt thematisch sterk op de morele verdoving die spreekt uit L’étranger van Albert Camus. Alexander Trocchi (spreek uit als ’trokkie’) keek dan ook meer op naar Camus’ pragmatisme van het menselijke lijden dan naar het ‘zuiverder’ academisme van Jean-Paul Sartre. Ook de film ademt een somber, naoorlogs existentialisme uit. In Young Adam lopen de doden tussen de levenden. Alle personages zien eruit alsof ze zopas als lijken uit het water gevist zijn, en de seks grenst er aan het necrofiele.

Trocchi’s meesterwerk is echter Cain’s Book (1960), een meeslepende schets van de innerlijke leefwereld van een heroïneverslaafde. Het is een wervelende assemblage van notities, dialogen, flashbacks en bedenkingen over het junkiebestaan, waarin er vanzelfsprekend nooit iets gebeurt. Trocchi’s taal is er van een buitenaardse schoonheid. Alle dialogen en persoonsbeschrijvingen zijn puntig: ‘Talking to Fay you had the impression she was the secretary of her personal secretary.’ Maar het hoogste bereikt hij in de beschrijving van zijn observaties, waarvan zelfs Samuel Beckett – die nooit snel een opinie over andere schrijvers formuleerde – zei dat die ‘excellent, very strong and moving’ was. ‘I am a flag-planter, a cartographer, a cosmonaut of inner space’, zei Trocchi er zelf over.

Het boek is ook de culminatie van het oermodernistische project om wetenschap en kunst te laten samensmelten, met die nuance dat het hier een zoektocht betreft naar de plantaardige facetten van het menselijke bestaan: ‘It is imperative to know what it was to be a vegetable, as well.’ Cain’s Book illustreert bovendien hoe Trocchi’s leven en werk de vervulling was van de droom aller avant-gardes om volledig buiten de samenleving te staan. Helaas zette Trocchi zich daardoor ook buitenspel in zijn eigen wereld, die van de literatuur. Mede daardoor wordt Cain’s Book nog steeds afgedaan als de zonderlinge autobiografie van een getalenteerde junkie. Vanaf 1955 bereikte zijn zelfvernietigingsdrang ongekende proporties. Hij kon geen vast werk houden en behandelde zijn tweede echtgenote als vuil door haar te prostitueren. Pas in 1984, met de vele lijken van geliefden in zijn kielzog, zou hij zelf overlijden. Zijn literaire productie lag dan al tien jaar stil. Trocchi is daardoor als een piloot die eenmaal iets buitengewoons heeft gedaan, zoals een looping met een groot lijnvliegtuig, maar daarna nooit meer heeft gevlogen. Tot spijt van zijn lezers. Olivier Braet

DOOR HANS COMIJN

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content