YES, STATSMINISTER
Met het derde seizoen van Borgen neemt Sidse Babett Knudsen afscheid van Birgitte Nyborg. Tot eenieders spijt, behalve de hare. ‘Nu kan ik weer een actrice zijn.’
Ik weet wel dat gij in ’t echt geen dokter zijt, maar hoe kunt ge uw acteurswerk toch blijven combineren met uw dokterspraktijk?’
Het blijft fascinerende materie, de mensen die Jacky Lafon op straat aanspreken op haar drankprobleem, zweren dat Tom Waes de broer is van Bart De Pauw en Greet Rouffaer brieven schrijven over hun lichamelijke klachten. Filosofen spreken van hyperrealiteit: de kijker neemt de wereld van zijn televisie aan als de verhoogde vorm van realiteit die hij wenst – het heeft iets met de postmoderne samenleving te maken, ongetwijfeld. Sociologen hebben het dan weer over parasociale interactie. Eenzijdige fictieve vriendschapsrelaties, niet zelden gemotiveerd door eenzaamheid. Fascinerende materie, we zegden het al.
Wat we nog niet wisten: ook de intellectuele wereld heeft haar eigen hyperrealiteit – en ze heet Borgen. Dat besef drong een maand of drie geleden tot ons door, zo ongeveer op het moment dat Sidse Babett Knudsen te gast was bij Lieven Van Gils. Al een week was Reyers laat – voor de gelegenheid omgedoopt tot Reyers Borgen, een eer die zelfs pakweg Oliver Stone bij zijn passage niet te beurt viel – in overdrive gegaan. De komst van Birgitte Nyborg, Knudsens personage, werd aangekondigd als hadden ze Barack Obama in de studio, of toch op zijn minst een wereldleider. Backstage ging de halve nieuwsredactie gretig met haar op de foto, maar het meest hallucinante was wat er zich voor de camera afspeelde. ‘Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen de fictie en de realiteit’, hoorden we Knudsen zeggen, waarna Van Gils zonder zweem van ironie minister Hilde Crevits, ex-spindoctor Noël Slangen en politiek journalist Linda De Win aan tafel haalde. Van Gils en Crevits staarden, met in hun ogen de puberale blijheid van de gemiddelde One Direction-fan in het Sportpaleis; Knudsen, in haar beste vertolking van spek en bonen, zette een uur lang haar pokerface op – u herkent die aan haar grimasglimlach – en mocht luisteren hoe het trio elke parallel tussen de serie en de realiteit besprak.
‘Mevrouw Knudsen, zou u ooit toezeggen voor een fotosessie als die van minister Crevits in Nina?’
‘Het grote verschil is dat ik geen politica ben. Ik ben een actrice.’
Eerlijk waar: je zag Van Gils ‘ah, ja, tuurlijk’ denken.
EEN PAAR UUR VOOR DE OPNAMES MOGEN WE ZELF BIJ DE statsminister op audiëntie. Locatie is een Antwerps hotel, niet ver van het station, waar ze de promo doet voor het derde en laatste seizoen van Borgen. ‘Let wel, dit wordt geen tweede The Killing: dit is te Deens om internationaal te gaan’, hadden de makers de cast in het prille begin gewaarschuwd. Twee seizoenen later is de reeks aan 64 landen verkocht en is er bij NBC een Amerikaanse remake op til.
Dat is in niet onaardige mate te danken aan Knudsen. We begrijpen Van Gils ergens namelijk wel. Er is iets bijzonders aan haar vertolking. Iets universeel haast. Als Jon Hamm in Mad Men iets vaderlijks uitstraalt, de man die het wel zal oplossen, dan heeft Knudsen in Borgen iets universeel moederlijks – de vrouw die het wel zal oplossen, zij het op een net iets minder zelfdestructieve manier.
En net als Don Draper is Birgitte Nyborg een rol die op de acteur blijft plakken. ‘Geen mantelpakje’ is het eerste wat we registreren als ze uit haar zetel rechtveert. Wel een zwarte leren broek en een zwart bloesje met frullen in de hals. Het meest in het oog springende detail is evenwel haar ring: een soort pantser over haar volledige ringvinger dat je al eens vaker op een Within Temptation-concert tegenkomt. Het lijkt niet te kloppen in het plaatje, maar het onderstreept wel iets wat een mens al eens uit het oog durft te verliezen: Sidse Babett Knudsen is niet Birgitte Nyborg.
‘HET IS EEN TIKJE VREEMD OM JE ZO TE ZIEN. EEN BEETJE ALSOF JE Don Draper ziet voorbijkomen in short en flipflops.’
Ze lacht. ‘Probeer je dan eens voor te stellen hoe het is om mij te zijn. Elke nieuwe journalist die hier binnenstapt om met de statsminister te spreken. Dát is pas vreemd.’
‘Heb je vaak die indruk?’
‘Vaker dan me lief is. Laatst nog werd ik voor Le Monde geïnterviewd: ik werd ontvangen als een wereldleider. Bijna alle vragen gingen over politiek. Terwijl ik niets over politiek wil zeggen: daar ben ik heel strikt in.’
‘Je weet dat je zo meteen naar Reyers Borgen moet?’
‘Gaan ze politieke vragen stellen?’
‘Er gaat alleszins een minister zitten.’
Ze kijkt bezorgd. ‘Dat blijf ik vreemd vinden. Ik was pas nog in Schotland, waar een politica het interview zou afnemen. Allemaal oké, hoogst vriendelijke dame ook, maar ik vond het heel vreemd dat ze achteraf met mij op de foto wilde. Het idee dat ik daar ergens op een kantoormuur zou terechtkomen, naast een foto van Tony Blair of Bill Clinton: dat blijft me verbazen.’
Het is al even fascinerend: de band tussen de echte politiek en de politiek van Borgen. Dat enkele maanden na de eerste aflevering Denemarken met Helle Thorning-Schmidt zijn eerste vrouwelijke eerste minister verkoos, is ondertussen genoegzaam bekend. Maar het gaat verder. Kort na de aflevering waarin Nyborg ontdekt dat er CIA-vluchten in haar land gebeuren, kwam in Denemarken een gelijkaardige zaak aan het licht; enkele maanden geleden nog leek David Camerons speech over vrouwenquota in de bedrijfswereld een distillaat van Nyborgs woorden in Borgen, merkte de pers op. De reeks is daarmee in goed gezelschap: onder Tony Blair was iets soortgelijks al voorgevallen, toen in 2006 een aantal conservatieve MP’s het West Wing Plot opzetten, gebaseerd op een aflevering van de Amerikaanse serie waar Borgen aardig schatplichtig aan is. De reeks heeft haar eigen realiteit gecreëerd – niet toevallig kopte een Deense krant vorig jaar ‘Meer Nyborg, minder Thorning-Schmidt’ boven een stuk over waarom de Denen meer wisten over de motivatie van de fictieve eerste minister dan van de echte.
‘De realiteit heeft een vreemde manier om de fictie in te halen’, zegt Knudsen. ‘Het blijft ook maar komen. Tijdens seizoen drie was er in Denemarken een vrouw van de Konservative Folkeparti die een wetsvoorstel had ingediend over prostitutie dat wel heel hard op een wetsvoorstel uit Borgen leek – de pers heeft haar daar heel hard op aangepakt.’
‘Heeft Borgen echte invloed op de politiek, denk je?’
‘Dat is moeilijker te zeggen dan het lijkt. Ik heb niets te maken met de verkiezing van Thorning-Schmidt: dat hing al veel langer in de lucht en was gewoon iets wat de schrijvers hadden opgepikt. Enkel de timing was wat raar. Adam Price, de schrijver van de serie, en zijn collega’s doen hun research heel grondig: ze kunnen achteraf aardig goed voorspellen wat de politieke thema’s voor het komende jaar zullen zijn. Dat wordt al eens vergeten: zij weten gewoon goed wat er in de lucht hangt.’
In ieder geval: het zou ons niet verbazen als er in Denemarken straks een paar nieuwe partijen opstaan. Het is de grote verhaallijn in seizoen drie, dat zich een paar jaar na het einde van het tweede afspeelt. Nyborg is uit de politiek gestapt, maar wil er opnieuw in. Zij het dan niet via de Middenpartij, maar langs haar eigen politieke weg. Het is even schrikken bij de eerste aflevering.
‘Adam Price wilde iets compleet anders doen voor het derde seizoen. Er zijn nauwelijks derde seizoenen van een reeks in Denemarken – we blijven een klein televisieland. Het hele verhaal van een eerste minister en haar privéleven was uitverteld. Seizoen twee had dat afgerond. De macht hebben en jezelf blijven: die premisse hadden we gehad. Deze reeks gaat over de macht veroveren en trouw blijven aan jezelf.’
‘De reeks lijkt idealistischer.
‘Dat is een politiek standpunt: ik praat niet over politiek. Voor mij is de reeks persoonlijker. Als er een Amerikaanse trailer gemaakt zou worden, zou de tagline “Season three: this time, it’s personal” zijn. Deze keer draait het helemaal om háár project.’
ZONDER SPINDOCTOR IN DE BUURT OF TEKSTSCHRIJVER DIE HAAR van materiaal voorziet, is Knudsen een stuk minder eloquent. Vragen met vage politieke implicaties of die betrekking hebben op haar privéleven, mijdt ze. Ze antwoordt in halve zinnen, weidt niet uit, stelt zelf evenveel vragen als ze er beantwoordt. Alleen als het gesprek in de buurt komt van de grote clichés – de sterke vrouwenrollen, het succes van de Deense fictie – en de immer professionele grimasglimlach waarmee Nyborg haar gezicht in de plooi probeert te houden verschijnt, transformeert ze even opnieuw in statsminister.
‘Hebben jullie ondertitels hier?’ vraagt Knudsen.
‘Jazeker.’
‘Fantastisch. Ik heb een paar keer een gedubde versie gezien. Die buitenlandse stemmen doen dat waarschijnlijk geweldig, maar voor mij blijft het heel vreemd.Die vreemde staccato in hoe ik spreek: ik vind dat wel belangrijk.’
‘Heb jij niet ooit gezegd dat Deens een lelijke taal is? “Het klinkt alsof je aan het overgeven bent”, las ik in The Guardian.’
‘Dat heb ik ooit gezegd, ja. Maar ik meende het niet. Taal is heel belangrijk voor Borgen. Het bepaalt het ritme voor een deel. Er wordt heel snel gesproken: ik weet niet of je dat als Belg hoort. Bij de Amerikaanse remake hadden ze problemen om de pagina’s tekst in één aflevering te krijgen, precies daarom. Weet je wat het is: in tegenstelling tot The West Wing hadden wij geen reusachtige sets om in rond te wandelen. Om de juiste vaart in de reeks te krijgen hebben ze dan maar heel veel tekst geschreven.’
De staccato van Nyborg is ondertussen al gestokt: het derde seizoen, ondertussen ook al uitgezonden in Denemarken, zal ook het laatste zijn. Iets waar de acteurs verrassend genoeg ook naar uitkeken. Pilou Asbæk, die spindoctor Kasper Juul speelt, is in seizoen drie al minder te zien: hij liet zich halvelings uit de reeks schrijven om met ander acteerwerk bezig te kunnen zijn. Ook Nyborg lijkt blij dat het erop zit.
‘Nu kan ik weer een actrice zijn’, zegt ze.
‘Hoe bedoel je?’
‘Een actrice die acteert. De laatste jaren ben ik nogal vereenzelvigd met mijn rol van eerste minister. Mensen vergeten wel eens dat ik daarbuiten ook geacteerd heb. Ik heb zes jaar in Parijs gewerkt in het theater. Ik heb in films van Susanne Bier (After the Wedding, nvdr.) en Lars von Trier (Dogville: The Pilot, nvdr.) gespeeld. Het zal je misschien verbazen, maar ik heb ook komedies gedaan. De laatste jaren heb ik dat allemaal niet kunnen doen. Hoe fantastisch het succes van Borgen in het buitenland ook is, het is wel veel geweest. Als ik niet op de set stond, was ik interviews aan het geven. Neen, ik ben blij dat ik hierna weer actrice kan zijn.’
‘En wat wil de actrice nog doen?’
‘Waar ik nog van droom? Waar elke acteur van droomt: de perfecte film. Ik heb al aardig wat mogen doen, maar de perfecte film zat er nog niet tussen. Ik ben een grote fan van Michael Haneke: in een van zijn films meespelen, lijkt me wel een mooi doel.’
De persverantwoordelijke klopt op de deur. Onze tijd zit erop.
‘Grappig wel’, zegt Knudsen, terwijl ze ons opnieuw de hand schudt. ‘Ik herinner me plots dat een van de toneelstukken die ik ooit heb gespeeld, ging over een actrice op het hoogtepunt van haar carrière die in een hotel in Antwerpen haar leven overpeinst.’
‘De realiteit heeft zo haar manieren om de fictie in te halen.’
‘Blijkbaar wel, ja. Blijkbaar wel.’
BORGEN – SEIZOEN 3
Op 28/5 uit bij Lumière.
DOOR GEERT ZAGERS FOTO’S PIET GOETHALS
Sidse Babett Knudsen ‘EEN SCHOTSE POLITICA WILDE ONLANGS NOG MET ME OP DE FOTO. HET IDEE DAT IK DAAR ERGENS OP EEN KANTOORMUUR ZAL TERECHTKOMEN, NAAST EEN FOTO VAN TONY BLAIR OF BILL CLINTON: DAT BLIJFT ME VERBAZEN.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier