Een legendarisch literaire uitgeverij die een horrorboek uitgeeft? Stephen King die de lofbazuin steekt? Jeff VanderMeer kleurt blijkbaar buiten de genrelijntjes en bewijst met het eerste deel van zijn Southern Reach-trilogie dat het griezelgenre best literair kan zijn.
Een geheimzinnige organisatie die Southern Reach heet, stuurt vrijwilligers op expeditie naar Gebied X, een landtong waar volgens het officiële verhaal een ecologische ramp heeft plaatsgevonden. Of het een natuurlijk fenomeen is of een uit de hand gelopen militair experiment, niemand die het weet. Het is ook niet helemaal duidelijk waar Gebied X ligt, of hoe je voorbij de grens raakt. Als er al expeditieleden terugkeren – de zelfmoordcijfers onder de avonturiers liggen dramatisch hoog – maken die gewag van een lichte nevel waar je doorheen moet.
De twaalfde expeditie telt vier leden: een bioloog, een landmeter, een psycholoog en een antropoloog. Allemaal vrouwen die onder een lichte vorm van hypnose in het basiskamp worden gedropt van waaruit ze hun onderzoeken zullen doen. Al gauw ontdekken ze er iets wat de biologe die optreedt als verteller, aanduidt als ‘een in de grond geboorde toren’, een vreemde constructie die op geen enkele kaart van Gebied X voorkomt. Trappen leiden neerwaarts en dapper dalen de vier leden af. Op de muur zijn woorden geschreven, maar niet in inkt. En de cryptische zinnen die langs de trappen naar beneden wentelen, voorspellen weinig goeds. Wanneer de biologe vreemde sporen inademt, merkt ze dat ze de dingen anders gaat zien en dat ze immuun wordt voor de zogezegd zachtaardige hypnosetechnieken van de psychologe, die blijkbaar heel wat informatie achterhoudt en niet meteen het beste voorheeft met de andere expeditieleden. Aanvankelijk vreest de biologe nog te zijn aangetast door een vreemd organisme, maar al gauw koestert ze haar nieuwe helderheid en de verscherpte zintuigen. Ondanks haar milde superkrachten ziet ze de verdwijning van de antropologe niet aankomen, en wanneer ook de psychologe in de wildernis verdwijnt, slaat bij de twee overblijvers de cabin fever toe. De enige redding lijkt zich een dagmars verderop te bevinden, nabij een vuurtoren die door Southern Reach als een veilige haven werd voorgesteld. Alleen heeft de biologe ondertussen ontdekt dat de organisatie hen wel heel veel leugens over Gebied X op de mouw heeft gespeld.
Een verboden gebied, vreemde micro-organismes die je doen opgloeien, oudtestamentische teksten en een overlevingstocht door de jungle – het klinkt allemaal als oude sciencefiction-koek maar Jeff VanderMeer heeft een allesbehalve doorsneeboek geschreven. Vernietiging – het eerste deel van de Southern Reach-trilogie – beschikt over literaire kwaliteiten. Zo stut hij de psychologie van de biologe met flashbacks over haar wankele huwelijk en lezen de natuurbeschrijvingen als iets wat Peter Verhelst uit zijn pen zou schudden. De kille stijl en de naamloze personages doen dan weer onwillekeurig aan De bewaker van Peter Terrin denken. Verrassend goed, die Vernietiging.
VERNIETIGING ****
Jeff VanderMeer, De Bezige Bij, 222 blz., ?18,50.
RODERIK SIX
SLEUTELZIN Namen hoorden bij waar we vandaan kwamen, niet bij diegenen die waren uitgezonden naar Gebied X.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier