Wij, robots

Eerste zin Mensen worden ontslagen door machines.

Alsof er nog niet genoeg oorlogsgruwel was, viel er afgelopen lente in Libië nog een macabere primeur te sprokkelen: een killerrobot besliste er autonoom om een menselijk doelwit te vernietigen. Een VN-rapport maakt gewag van een drone – een STM Kargu, voorzien van artificiële intelligentie – die zelfstandig besloot om een dreiging uit te schakelen. Een machinale moord, zonder menselijke tussenkomst: hoe ethisch is dat?

Dat is een van de centrale vragen in Wij, robots. Daarin gaat filosoof Lode Lauwaert op zoek naar de morele consequenties van AI en de algoritmes die onderhand ons dagelijks leven besturen. Killerrobots zijn op zich al akelig genoeg, maar wat als de machine per ongeluk een burgerslachtoffer maakt, wie is dan verantwoordelijk? De fabrikant? De programmeur die het algoritme schreef? Of de soldaat die de drone het slagveld op stuurde? Dezelfde vraag kun je ook stellen bij zelfrijdende auto’s die fietsers omver knallen, of hr-algoritmes die bij Starbucks letterlijk onmenselijke werkschema’s opstellen. Lauwaert onderzoekt het omstandig, verheldert meerdere vormen van verantwoordelijkheid en kijkt kritisch naar hoe voorgangers als Heidegger omgingen met invasieve technologie.

Wij, robots is oorspronkelijk geschreven voor academische schoolbanken en hoewel Lauwaert soms een docerend toontje hanteert, weet hij het ook voor de leek boeiend en grappig te houden. Hij doorspekt zijn prikkelende betoog met interessante voorbeelden en weetjes. Over racistische viaducten bijvoorbeeld, of het unieke afweersysteem van de bombardeerkever – gloeiend hete scheten zowaar -, of waarom toetsenborden nog steeds het qwerty-systeem hanteren.

Gezien de opmars van AI en algoritmes is Wij, robots verplicht leesvoer, zowel voor beleidsmakers als voor leden van de lokale quizploeg, want ‘Graham Bell’ is blijkbaar niet het antwoord op de vraag ‘Wie vond de telefoon uit?’