VISCONTI NEOREALISTISCH. Zelfs de armoede door de aristocratische meester esthetisch verbeeld.

FILMS: **** extra’s: *

homescreen

FOCUSTRAKTEERT : WIN DRIE VERZAMELB0XEN VAN LUCHINO VISCONTI en vijf special editions van ‘new york new york’. Zie pagina 6.

Ossessione (1942) La Terra Trema (1948)

Films. Wie Visconti zegt, ziet meteen weelderige historische fresco’s over vorsten en aristocraten voor zich opdoemen, terwijl de meester van de grandioze mise-en-scène in zijn pioniersjaren ook arme drommels voor de lens bracht. De twee eerste films van Luchino Visconti onthullen dan ook een ander aspect uit het werk van deze adellijke marxist die zich later met een mengeling van afschuw en genot op werelden van decadentie en verval stortte.

Visconti debuteerde in 1942 met Ossessione, een ongeautoriseerde bewerking van de Amerikaanse hard boiled roman The Postman Always Rings Twice, over een jonge vrouw die een zwerver verleidt en hem aanport om haar oudere echtgenoot uit de weg te ruimen. Visconti verplaatst het verhaal naar de grijze Po-vlakte, in de buurt van Ferrara, maakt niet de vrouw (Clara Calamai) maar de man Gino (Massimo Girotti) tot lustobject en sleurt er het personage van de Spanjaard bij (dat in het boek van James M. Cain ontbreekt), wat aan dit rauw overspeldrama plotseling een homo-erotische spanning geeft.

‘Dit is Italië niet’, riep Vittorio Mussolini, zoon van Il Duce en directeur van de Italiaanse filmindustrie bij de première. Critici plakten er echter meteen het etiket ‘neorealisme’ op, al zou deze filmstroming pas na de oorlog voorgoed doorbreken.

Zijn tweede film, La Terra Trema, draaide Visconti op locatie in een arm Siciliaans vissersdorpje. Over een periode van zeven maanden dramatiseerde hij het harde bestaan van de vissers uit Acitrezza, die nauwelijks genoeg verdienen om niet te verhongeren. De vissers praten in hun eigen dialect, de dialogen zijn grotendeels geïmproviseerd en de beschrijving van hun leefwereld straalt een documentaire authenticiteit uit.

La Terra Trema (oorspronkelijk het eerste deel van een drieluik over Zuid-Italië dat nooit werd voltooid) werd gefinancierd door de Italiaanse communistische partij, maar Visconti liet zich door zijn opdrachtgevers de les niet spellen. Zo wijt hoofdpersoon Antonio zijn tegenspoed niet aan het kapitalistische systeem, maar aan de slechtheid van de mensen en de natuur.

Dat Visconti’s latere films een radicale breuk vormen met zijn beginfilms klopt trouwens niet helemaal. Zijn neorealisme is minder beginselvast dan bij de andere tenoren van dit genre, Vittorio de Sica en Roberto Rossellini. Zo sluipt er al een opera-achtige dynamiek in Ossessione dankzij de uitgesproken melodramatische muziek die de noodlottige wendingen nog eens extra onderlijnt. En de misère van de echte vissers in La Terra Trema is gehuld in fel dramatische clairs-obscurs die de invloed van de Italiaanse barokschilder Caravaggio verraden. Zelfs toen Visconti zijn camera op menselijke en materiële ellende richtte, was hij al een estheet van het zuiverste water.

Extra’s. Productienota’s bij de film. Samen met drie al eerder uitgebrachte Visconti-titels ( Bellissima, Rocco e suoi Fratelli, L’Inoccente ) zijn Ossessione en La Terra Trema ook in een verzamelbox te krijgen. Patrick Duynslaegher

Patrick Duynslaegher