Paleis voor Schone Kunsten,Ravensteinstraat 10 in Brussel, tot 11 januari. tel. 02 507 85 94 en www.europalia.be

Umberto Eco, het brein achter Venus ontsluierd, kiest voor naakt, naakt en nog eens naakt. De auteur van Baudolino en De naam van de roos dreigt zich tot oude snoeper te ontpoppen, maar gelukkig heeft hij ook een visie met diepgang. Eco kwam met het idee om een tentoonstelling op te bouwen rond één kroonjuweel. Aanvankelijk zou dat de Venus van Botticelli zijn, maar omdat die onmogelijk uit Firenze weg kon, viel de keuze op Titiaans ‘Venus van Urbino’. Rond het meesterwerk werd een context gecreëerd met lijnen naar afgeleide thema’s. Maar u en ik weten beter: Venus was altijd al een goed excuus om met naakt voor de dag te komen en dat is hier niet anders. Kortom, het PSK toont bloot tot je ervan duizelt en een aanbod dat erg clichébevestigend werkt. Maar het had erger gekund.

Startpunt, de ‘Venus van Urbino’, wordt niet stuk geanalyseerd, maar met zachte hand ontleed. De verschillende aspecten – Venus als prostituee, het intellectuele klimaat, Venus in detail enzovoort – zijn voldoende gestoffeerd en zelden saai of belerend. Bovendien zorgt Eco’s concept voor een goeie binding. Er worden op tijd nieuwe wegen ingeslagen zodat Venus ontsluierd toch meer is dan zomaar een opeenstapeling van naakten. Bijkomend pluspunt is dat Eco niet van musea houdt en vanuit die tegenzin een alternatief probeert te zoeken, wat merkbaar leidt tot een tentoonstelling met pit. Alleen de portretten van notoire denkers vallen als een baksteen op de maag. Na de talloze Venussen zijn daar plots de baardige, pezige en van ernst doordrongen mannenportretten. Het contrast kon nauwelijks schriller.

Uit die stijlbreuk blijkt dat Eco er qua takenverdeling – vrouwen zijn bevallig en mannen doen het denkwerk – toch wel erg stugge ideeën op na houdt, tot zelfs de evenwichtige opbouw eronder lijdt. Ter vergelijking: op een tentoonstelling over een mannelijke godheid verwacht je tussen de mooie jongens toch ook geen portretten van dames op leeftijd? Maar we wijken af, want de blockbuster van Europalia heeft het nodige in huis om te bekoren. Vooral de symbiose van historische en hedendaagse, esthetische en verhalende componenten houdt stand. Dat je daarbij onder het rollenpatroon bedolven wordt, valt een tikje tegen, maar dat gebeurt wel meer als er een godin aan te pas komt.

Door ELS FIERS