Venetië geeft Cannes het nakijken (en daar zit Netflix voor iets tussen)

Roma

De 75e editie van het filmfestival van Venetië was er een die tot in Cannes en daarbuiten voor cinefiele schokgolven zorgde, met dank aan Alfonso Cuarón, Yorgos Lanthimos, en… Netflix. Een terugblik op een magnifieke Mostra.

‘En de Gouden Leeuw gaat naar – ik probeer zijn naam correct uit te spreken – Alfonso Cuarón voor Roma.’ Het was met die kleine kwinkslag dat juryvoorzitter Guillermo del Toro zijn Mexicaanse landgenoot een van ’s werelds meest prestigieuze filmprijzen in handen drukte. Maar ook al zijn Del Toro en Cuarón al jaren beste vrienden en werd Roma daarom op voorhand al in een favorietenrol gepusht: geen hond, laat staan cinefiel die het woord ‘nepotisme’ over de kwatong liet rollen. De jurybeslissing bleek unaniem en bovendien leverde de maker van Y tu mamá también (2001), Children of Men (2006) en Gravity (2013) met Roma gewoon een prachtfilm af, een in lumineuze, monochrome beelden gegoten hommage aan zijn kinderjaren in het Mexico van de vroege jaren zeventig, én aan de inheemse huismeid die hem indertijd mee opvoedde.

Roma is de eerste grote triomf van Netflix op een A-filmfestival. Wat ook betekent dat u de Gouden Leeuw-winnaar zonder abonnement moeilijk zult kunnen zien.

Netflix

Gecontesteerd kon je de bekroning dus bezwaarlijk noemen, maar toch is het er een die de annalen in zal gaan. Roma wordt wereldwijd immers verdeeld door Netflix, dat met Paul Greengrass’ thrillerdrama 22 July (over de terreuraanslagen van Anders Behring Breivik in Noorwegen) en The Ballad of Buster Scruggs van de Coen-broers (een collectie kortfilms gesitueerd in het Wilde Westen) nog twee zwaargewichten in competitie had. Daarmee is het meteen de eerste grote triomf van de Amerikaanse streamingdienst op een A-festival, nadat het eerder al andere gereputeerde regisseurs een cheque had toegestopt in de hoop om dat gekochte prestige het windowscircuit nog verder te transformeren.

The Nightingale
The Nightingale

Voor de slechte verstaanders: wie géén Netflix heeft, zal de nieuwste van Cuarón, de Coens en Greengrass binnenkort niet kunnen zien, of toch moeilijk. Op 12 december komt Roma online voor Netflix-abonnees. Simultaan wordt de film in verschillende landen wel heel beperkt in de bioscoop uitgebracht. Voor Amerika betekent dat: enkele zalen in de grote steden. Voor België: alleen de Brusselse Cinema Palace. Die gelimiteerde release heeft Netflix nodig om met zijn films in aanmerking te komen voor de verschillende awards die vanaf het najaar worden uitgereikt, en nu al hoopt Netflix dat Roma hetzelfde parcours kan afleggen als Del Toro’s The Shape of Water (2017), dat na winst in Venetië uiteindelijk ook met de Oscar voor beste film ging lopen.

The Favourite
The Favourite

Dat maakt dat het najaar een kantelmoment wordt, en niet alleen voor exploitanten, distributeurs en cinefielen die vinden dat cinema op een groot scherm thuis hoort. Ook in Cannes zullen ze danig hebben gevloekt toen ze zagen dat Venetië met nieuw werk van Cuarón, de Coens en Greengrass ging lopen, nadat Netflix eerder had beslist Cannes links te laten liggen zolang dat festival vasthoudt aan de achterhaalde competitieregel die stelt dat een Gouden Palm-kandidaat eerst in de zalen moet komen en pas na drie jaar via andere formats mag worden gedistribueerd. Bovendien zag het grote Franse filmfestival loyale Cannes-gangers Yorgos Lanthimos en Jacques Audiard dit keer richting dogestad trekken met respectievelijk The Favourite en The Sisters Brothers, omdat producent Amazon – nog zo’n digitale gigant – in Venetië een strategischer forum ziet om zijn Oscarcampagnes te lanceren, wegens dichter bij het prijzenseizoen.

The Sisters Brothers
The Sisters Brothers

Hollywoodstudio Universal leek op basis van precedenten als Gravity, Spotlight (2015), La La Land (2016), Three Billboards outside Ebbing, Missouri (2017), en The Shape of Water – allemaal prijsbeesten die in Venetië in première gingen – dezelfde mening toegedaan en dus werd First Man, Damien Chazelles deugdelijk klassieke biopic over astronaut Neil Armstrong, vanuit Venetië richting Oscars geschoten. De kloof tussen Cannes en Venetië wordt daardoor kleiner, en dat het debat over hoe we films consumeren eindelijk maar eens moet worden beslecht, is duidelijk. Feit is dat Venetië voorlopig volop van de transformaties binnen het cinemalandschap profiteert en door zijn open houding – het oudste festival ter wereld is het eerste dat een competitie wijdt aan virtual-realityfilms – een topeditie kende, gaande van radicale arthouse tot Hollywoodglamour.

Verbannen

The Favourite en The Sisters Brothers bleken ook al voltreffers te zijn. De eerste is een witty, grijnslachend kostuumdrama over een bitchfight aan het Engelse hof van de zeventiende eeuw, de tweede een bromance op de prairie (met Joaquin Phoenix en John C. Reilly als huurmoordende broers) waarmee Jacques Audiard bewijst ook in het Engels zijn mannetje te kunnen staan. Andere hoogtepunten waren Julian Schnabels At Eternity’s Gate, een biopic over Vincent van Gogh, het potente, deels Belgische misdaaddrama Frères ennemis (met Matthias Schoenaerts als opgejaagde crimineel) én Roberto Minervini’s What You Gonna Do When the World Is on Fire?, een semidocu over de Afro-Amerikaanse emancipatiestrijd in het Trump-tijdperk.

At Eternity's Gate
At Eternity’s Gate

De enige controverse kwam er met dank aan Jennifer Kent en The Nightingale, en niet alleen omdat de Australische regisseuse de enige vrouw in competitie was, iets waarvoor festivaldirecteur Alberto Barbera, zeker in deze Time’s Up-tijden, de nodige kritiek te slikken kreeg. Sommigen zagen in haar brutale wraakwestern een vileine afrekening met een oermannelijk genre en met het racisme dat van oudsher door de outback woedt. Anderen vonden het een film die flirt met exploitation, wat een Italiaanse criticus ertoe bracht seksistische verwensingen richting het doek te slingeren, wat hem op een verbanning van het festival te staan kwam. De jury liet het niet aan haar genderneutrale hart komen en beloonde The Nightingale met de Speciale Juryprijs.

Benieuwd of Venetië zijn hernieuwde status van trendsetter kan aanhouden, of het de concullega’s van Cannes tot een tegenoffensief kan inspireren. En of Netflix zal blijven strooien met miljoenen nadat het zijn Oscar op de schouw heeft staan. Alla prossima volta!

Prijsbeesten

– Gouden Leeuw voor beste film: Roma (Alfonso Cuarón)

– Zilveren Leeuw / Grote Juryprijs: The Favourite (Yorgos Lanthimos)

– Zilveren Leeuw voor beste regie: Jacques Audiard (The Sisters Brothers)

– Beste scenario: Joel & Ethan Coen (The Ballad of Buster Scruggs)

– Coppa Volpi voor beste acteur: Willem Dafoe (At Eternity’s Gate)

– Coppa Volpi voor beste actrice: Olivia Colman (The Favourite)

– Speciale Juryprijs: The Nightingale (Jennifer Kent)

The Ballad of Buster Scruggs
The Ballad of Buster Scruggs

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content