REMEMBER 11 SEPTEMBER. Geen plaats voor politiek, noch voor weekendfilmsentiment in de aangrijpende eerste 9/11-film die deze week in de bioscoop landt.

United 93 ****

PAUL GREENGRASS

MET CHEYENNE JACKSON, BEN SLINEY, KHALID ABDALLAH

Dat filmstudio Universal de originele slotpancarte ( ‘America’s War on terror had begun’) in extremis verving door de politiek correctere slotbedenking ‘Dedicated to the memory of all those who lost their lives on September 11, 2001’: Het is misschien maar een detail, maar wel één dat veel prijsgeeft over de dubbelzinnigheid en raison d’être van Paul Greengrass’ even aangrijpende als razend spannende vérité-thriller.

De film biedt een reconstructie in real time van United Airlines’ verdoemde vlucht 93, het vierde en laatste vliegtuig dat op 9/11 door Al-Qaeda werd gekaapt, en dat volgens insiders het Witte Huis als doelwit had maar neerstortte in de bossen van Pennsylvania, nadat de veertig passagiers hun vier kapers hadden overmeesterd. Net als in Bloody Sunday en The Bourne Supremacy hanteert Greengrass zijn camera vanuit de losse pols en wordt hij daarbij geassisteerd door opnameleider Barry Ackroyd, die hij van Ken Loach leende. Bovendien monteerde de Britse guerrillafilmer het ultrarealistisch ogende en uitsluitend door onbekende acteurs vertolkte geheel in zo’n verschroeiend tempo dat de grenzen tussen feit en fictie, geschiedenis en opinie beginnen te vervagen. Aldus wordt elke expliciete politieke stellingname vakkundig vermeden, waardoor United 93 zich niet alleen tot een haarscherpe analyse ontvouwt van de survivalinstincten en wraakneigingen van het menselijke beestje, maar ook tot een subtiele reflectie op all things 9/11.

Greengrass zet je aan het denken over de mate waarin terreur door politiek en media wordt geëxploiteerd, over de primaire instincten die het post-9/11-klimaat bepalen en over de dieperliggende oorzaken van de geopolitieke aardverschuivingen die aan 9/11 worden gelinkt. Vandaar zijn oorspronkelijke slotbedenking over de War on Terror dus, al kunnen we best begrijpen dat zulks in Amerika en bij de nabestaanden (die overigens nauw bij dit project betrokken werden) uiterst gevoelig lag. Het maakt van United 93 geen minder emotioneel slopende en intellectueel uitdagende film, noch een minder heldere spiegel voor de troebele condition humaine.

Dave Mestdach