MISDAAD LOONT – Jacques Audiard levert een pakkend en controversieel gevangenisdrama af – met de boodschap dat penitentiaire instellingen broeiplaatsen zijn voor criminaliteit.

2009

Film: ****

Extra’s: **

(Home Screen)De heel degelijke making-of van Un prophète leert dat de gevangenissen vanaf het einde van de 19e eeuw geconstrueerd werden volgens het schema van kloostergebouwen. De krappe cellen, de recreatie- en werkruimtes en de lange gangen benadrukten niet alleen het gevoel opgesloten te zitten, maar moesten tevens boetedoening aansporen. Un prophète volgt die zogenaamd spirituele zielsverheffing van een kleine, relatief onschuldige crimineel tot een volwassen gangster – met de gevangenis als ultieme leerschool.

Van bij de openingsbeelden maakt Jacques Audiard (regisseur van Sur mes lèvres, De battre mon coeur s’est arrêté) het benauwende en claustrofobische gevoel van de gevangenis voelbaar. De protagonist Malik El Djebena (Tahar Rahim) wordt geïntroduceerd in de wagen die hem naar de gevangenis voert en werpt een laatste blik op de vrije wereld. Samen met Malik ontdekt de kijker de verveling, de intimidaties en het geweld, maar bovenal de hiërarchie binnen de gevangenis. César Luciani (Niels Arestrup), hoofd van de geïnterneerde Corsicaanse maffialeden, heeft zijn naam niet gestolen. Hij heerst als een keizer over de nor en staat door het omkopen van bewakers zelfs boven de directie.

Malik dient zich aan als een hapklare prooi. Wanneer in de vleugel waar hij zijn eerste dagen doorbrengt een verklikker moet worden omgebracht, wordt hij door César voor de keuze gesteld: sterven of moorden. Nadat Malik heeft leren praten met een scheermesje in zijn mond, wordt zijn schrijnend onhandige moord door Audiard brutaal realistisch in beeld gebracht. De toon voor Un prophète is gezet.

Wat volgt, is de scholing van de op alle vlakken onervaren Malik. Hij bekwaamt zich in lezen en schrijven, steekt een stukje economie op en ondervindt – the hard way – dat hij nooit op enig respect van de Corsicaanse clan zal moeten rekenen. Voor hen blijft hij een gebruiksinstrument en een ‘sale Arabe’, zonder meer. Bijgevolg begint hij dan maar zijn eigen netwerk uit te bouwen en ontpopt hij zich tot de nieuwe misdaadprofeet.

In het bonusmateriaal van de dubbele dvd-editie wordt de situatie van de Franse gevangenissen kort aangekaart. Zo vertellen ex-gedetineerden dat ze zich in ‘de bak’ in hun branche wisten te verfijnen en er hele netwerken konden opbouwen. Un prophète is géén genrethriller: er worden geen ontsnappingsplannen gesmeed en in tegenstelling tot bij Scorsese is er geen ruimte voor hechte vriendschapsrelaties. Voor Audiard gaat het puur om de survival of the fittest. Dat hij daarbij de penitentiaire instelling als een broeihaard voor criminaliteit voorstelt, werd hem natuurlijk niet in dank afgenomen.

Win 5 dvd’s van Un prophète. Kijk snel op pagina 6

Piet Goethals