NIETS IS (MINDER) WAAR. SIMON BLACKBURn, de beste Angelsaksische taalfilosoof sinds Wittgenstein, gidst ons sceptisch door drie millennia waarheidsdenken.

SIMON BLACKBURN

ALLEN LANE/PENGUIN, 210 BLZ., euro19

Truth: A Guide for the Perplexed

Wie denkt dat alle filosofen verschrikkelijk saai zijn en een loopje nemen met gezond boerenverstand, maakt een goeie aanspraak op de waarheid, maar ook niet meer dan dat. Het échte uur van de waarheid zit niet in een rotsvast geloof, in een objectieve, eeuwige, absolute waarheid – feitelijk, wetenschappelijk, statistisch, religieus – of in de kracht van de argumentatieve rede. Wel in de moeizame, politieke mobilisering van dingen en mensen, een machtsontplooiing die maar zo sterk is als de volgende claim van om het even welke concurrent, als die tenminste zijn huiswerk heeft gedaan.

Ieder dus zijn eigen waarheidje? Niet echt. Filosofen (die doorgaans hun huiswerk niet doen) zeggen of schrijven zelden iets dat waar is (of enkel in de meest banale betekenis). Wat Simon Blackburn dus doet in zijn nieuwste bestseller van de filosofie, is zeker níet de waarheid verkopen. Zijn magistrale boekjes Think en Being Good werden hits in 1999 en 2001, toen hij nog professor was in North Carolina – en erg in zijn nopjes dat Think voorwaar de boekenrubriek van Time had gehaald. Ondertussen is de man prof in Cambridge geworden, én de meest succesrijke filosoof-schrijver van zijn generatie. Andere titels: Lust, Ruling Passions en Ethics.

Maar misschien is dat niet eens waar, want wie gaat dat voorgoed vaststellen of bewijzen? En is het waar wanneer wij beweren dat Blackburn de meest scherpzinnige, heldere, non-conformistische, radicale taalfilosoof van het laatste kwart van de twintigste en het eerste kwart van de eenentwintigste eeuw is? U en ik kunnen over die kwestie in een waarheidsoorlog verzeild geraken, een spelletje welles-nietes waarin argumenten weinig steek houden. Want, zegt Blackburn, in ‘de goeie ouwe tijd’ der sceptici leidde ‘a clash of countervailing arguments… to peaceful suspension of belief’, de opschorting van het oordeel. In onze tijden hebben we het over ‘a licence for people to believe what they like’. Heeft Blackburn dan zelf de oorlog verklaard aan het relativisme, dat ad nauseam wordt bekampt met de stelling dat zij die beweren dat er geen waarheid bestaat ten minste toch die bewering als ‘waar’ moeten aannemen?

Nee, dat heeft hij niet. Met bekwame hand leidt Blackburn ons door een moeras van drie millennia denkwerk, waarbij hij erover waakt zelf geen positie in te nemen. Want het oordeel uitstellen, dat is iets dat we vandaag meer moeten doen, anders komt er oorlog van. En trouwens, Nietzsche had het al gezegd, stelt Blackburn: ‘ There exists neither ‘spirit’, nor reason, nor thinking, nor consciousness, nor soul, nor will, nor truth: all are fictions that are of no use.’ Wat rest ons dan nog? Welaan, fictie uiteraard! Een flink deel van deze wekelijkse rubriek is eraan gewijd. Plant dus een boom, koop eens een boek. Van Blackburn, wel te verstaan.

Hans Comijn

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content