Op 11 juli is de Godfather of Gloom in ons land: Leonard Cohen (73) concerteert aan de vooravond van het Cactusfestival in het Brugse Minnewaterpark. De legendarische schrijver-dichter-zanger-monnik – ‘de grootste, levende poëet ter wereld’, dixit Rufus Wainwright – heeft een bewogen leven achter de rug. Bij wijze van huiswerk: de wereld van Leonard Cohen in 20 stappen.
1 Afstammeling van Mozes
Leonard Marlon Cohen is geboren op 21 september, 1934, in Montreal, Quebec. Zijn ouders waren Joodse immigranten, afkomstig uit Polen en Litouwen. Cohens grootvader was een rabbijn en volgens het joodse geloof is hij een afstammeling van hogepriester Aaron, broer van Mozes. Zijn vader stierf toen hij negen jaar oud was en liet een aanzienlijk trust fund na, een spaarpotje dat hem later hielp zijn literaire ambities te verwezenlijken.
2 Schrijven, zwemmen en zeilenCohen was al een gerenommeerd dichter en auteur toen hij op 32-jarige leeftijd besloot songschrijver te worden. Zijn eerste poëziebundel, Let Us Compare Mythologies, verscheen in 1956. Vier jaar later kocht hij een huisje zonder stromend water en elektriciteit op het Griekse eiland Hydra, ‘om er te schrijven, te zwemmen en te zeilen’. Hij pende er onder meer de autobiografische roman The Favourite Game (’63) en de gedichten verzameld in Flowers For Hitler (’64).
3 Stapel op SuzanneIn 1967 verkaste Cohen naar de VS. Zijn doorbraak als singer-songwriter kwam er in hetzelfde jaar, toen hij folkzangeres Judy Collins de tekst van Suzanne voorzong door de telefoon en zij onmiddellijk beloofde de song op te nemen. Een jaar later verscheen Songs Of Leonard Cohen, zijn eigen debuut op het muziektoneel. Het onderwerp in Suzanne is niet Suzanne Elrod, de vrouw met wie hij twee kinderen kreeg, maar Suzanne Verdal, de vrouw van zijn goede vriend Armand Vaillancourt, een beeldhouwer in Montreal. Ze woonde wel degelijk in ‘her place by the river’, en serveerde hem ’tea and oranges that came all the way from China’, maar verder dan ‘for you’ve touched her perfect body with your mind’ kwamen ze niet. De ‘rags and feathers from Salvation Army counters’ van Suzanne werden ook door vele andere artiesten bezongen. Onder meer Nina Simone, Neil Diamond, Nana Mouskouri, Joan Baez en Herman Van Veen namen hun versie op.
4 Opzij, Bob Dylan!Cohen tekende bij Columbia Records dankzij John Hammond, de man die ook Bob Dylan en Bruce Springsteen hun eerste contract voorschotelde. Toen de twee voor het eerst in de studio zaten, zei Hammond naar verluidt door de intercom: ‘Watch out Dylan!’. Na 37 jaar blijft hij zijn label nog steeds trouw, maar op een prijsuitreiking in 1988 bedankte de Canadese bard zijn broodheer met de woorden: ‘Ik ben altijd ontroerd geweest door hun bescheiden interesse in mijn werk.’
5 Grossier in wanhoopCohen kreeg in zijn lange carrière vele titels en bijnamen opgespeld: voor de muziekpers was hij steevast ’the poet laureate of pessimism’, ’the godfather of gloom’ of, onze favoriet, ’the grocer of despair’. In 2003 nam hij de eretitel van Companion of the Order of Canada in ontvangst, de hoogste onderscheiding voor Canadese burgers. Vorig jaar werd de ’troubadour der verdoemden’ samen met Madonna, John Mellencamp en The Dave Clarke Five opgenomen in de Rock and Roll Hall Of Fame.
6 ZelfmoordmuziekIn de jaren 70 bestempelde een journalist de songs van de manisch-depressieve dichter-zanger als ‘music to slit your wrists to’ – een etiket dat tot vandaag blijft kleven. Cohens laconieke commentaar: ‘Ik zit ergens in een computer opgeslagen onder de termen ‘melancholie’ en ‘wanhoop’. Telkens als een journalist mijn naam intikt, verschijnt die definitie op het scherm.’
7 The drugs don’t workOver drugs: ‘De recreatieve, de obsessieve en de farmaceutische variëteiten – ik heb ze allemaal geprobeerd. Ik zou ze allemaal enthousiast promoten mochten ze effectief werken.’
8 Op de lappen met SharonIn 1973 trok Cohen naar Jeruzalem, vastbesloten zijn Israëlische broeders bij te staan in de Yom Kippuroorlog tegen Egypte, Syrië en Jordanië. Hij werd naar de frontlinie gestuurd om de tankcolonnes te entertainen met zijn muziek. Naar verluidt dook hij er samen met zelfverklaard fan en toenmalig generaal Ariel Sharon duchtig in de cognac. Later schrijf hij zijn ervaringen neer in Lover, Lover, Lover, dat eindigt met de regels: ‘ And may the spirit of this song/May it rise up pure and free/May it be a shield for you/A shield against the enemy’.
9 In bed met JanisEen van Cohens meest beruchte songs is Chelsea Hotel #2, over een seksuele escapade in het beroemde bohemienhotel waar onder anderen Dylan Thomas, Patti Smith, Bob Dylan en Jack Kerouac ooit een kamer betrokken en waar Sid Vicious zijn vriendin Nancy Spungen doodstak. De dame over wie Cohen ‘You were talking so brave and so sweet/Giving me head on the unmade bed/While the limousines wait in the street’ zingt, is rocklegende Janis Joplin, die vier jaar voor de release van de song overleed aan een overdosis heroïne. De zanger die ooit beweerde nooit of te nimmer zijn minnaressen of kleermakers te bediscussiëren klapte dus toch uit de biecht.
10 Ladies’ ManHij mocht dan wel een ladies’ man zijn, de nu 73-jarige Cohen stapte nooit in het huwelijksbootje. ‘Te veel schrik’, volgens eigen zeggen. Een van de weinige vrouwen die immuun bleken voor zijn charmes was Nico. De protegee van Andy Warhol en zangeres van The Velvet Underground was volgens Cohen ‘de mooiste vrouw die ik ooit heb gezien’. Jammer genoeg prefereerde zij jongere mannen in haar bed. De ‘half wolf, half engel’ (dixit Anjelica Huston) had wel een lange relatie met actrice Rebecca De Mornay, voor eeuwig op ons netvlies gebrand als Lana, de ravissante prostituee die Tom Cruise voorbij het kookpunt bracht in Risky Business.
11 Rugdekking Cohen vond het timbre van zijn bariton beter tot zijn recht komen begeleid door vrouwelijke achtergrondstemmen: ‘Het neutraliseert deels de sombere kwaliteit’. Een van zijn vaste zangpartners op albums als Various Positions (’84) en I’m Your Man (’88) was Jennifer Warnes, vooral bekend van megahits en openingsdansklassiekers als Up Where We Belong (een duet met Joe Cocker) en (I’ve Had) The Time Of My Life, uit de soundtrack van Dirty Dancing.
12 RegisseursfavorietOok zijn eigen songs zijn geliefd bij regisseurs. Robert Altman ( McCabe & Mrs Miller), Rainer Werner Fassbinder ( Warnung vor einer heiligen Nutte) en Werner Herzog ( Fata Morgana) waren in 1971 bij de eersten om Cohens composities in hun films te gebruiken, later zullen onder anderen Nanni Moretti ( Caro Diario), Atom Egoyan ( Exotica), Oliver Stone ( Natural Born Killers) en Lars Von Trier ( Breaking the Waves) volgen.
13 Revolverheld SpectorZijn vijfde album, Death of a Ladies’ Man (’77), werd opgenomen met Phil Spector achter de knoppen, de legendarische producer en pionier van de ‘wall of sound’. Wapenliefhebber Spector stond bekend om zijn onberekenbare gedrag. ‘He certainly was flipped out’ beweerde Cohen. ‘Op een dag stond hij voor me met een fles wijn in zijn ene hand en een .45 Magnum in de andere. Hij sloeg een arm rond mijn schouder, porde de revolver in mijn nek en zei, ‘Leonard, ik hou van je’. Ik antwoordde: ‘Ik hoop het, Phil.’ Later sloot de producer hem onder bedreiging buiten de studio terwijl hij op zijn eentje het album afwerkte. Cohen bestempelde de vrucht van hun samenwerking achteraf als ‘grotesk’, maar ook ‘semi-virtuoos’.
14 Cohen, Crockett & TubbsIn 1987 speelde Cohen een gastrol in de televisieserie Miami Vice – hij vertolkte François Zolan, een met hilarisch Frans accent gezegende topman van Interpol.
15 Jikan De StilleSchrijver-dichter in de jaren vijftig, gevierd folkzanger in de sixties, voor velen een has-been gedurende de jaren zeventig, gevolgd door een cultstatus in de jaren tachtig – en toen besloot Cohen monnik te worden. In 1994 sloot hij zich aan bij een boeddhistisch klooster op Mount Baldy, in de buurt van Los Angeles, en kreeg er de naam Jikan, oftewel ‘de stille’. Na vijf jaar zenstudie daalde Jikan af van de berg en doorbrak Cohen de stilte met Ten New Songs (2001).
16 HallelujahJeff Buckleys versie uit 1994 zal voor altijd de populairste blijven, maar Hallelujah is wel degelijk geschreven door Leonard Cohen, jongens en meisjes. Eerder al had John Cale de song gecovered op I’m Your Fan, een tribute-album uit 1991 waarop ook The Pixies, R.E.M. en Nick Cave & The Bad Seeds hun eer bewijzen. In 1995 verscheen een tweede tribute, Tower Of Song, met daarop bijdragen van Tori Amos, Bono en Willie Nelson. De website http://leonardcohenfiles.com houdt netjes alle Cohencovers bij, de teller staat momenteel op 1477. Onze favoriet: Johnny Cash’ versie van Bird on the Wire, te vinden op American Recordings.
17 Zen voor NirvanaIn Pennyroyal Tea van Nirvana zong Kurt Cobain: ‘Give me Leonard Cohen afterworld/So I can sigh eternally’. Na de dood van Cobain liet Cohen optekenen: ‘Ik vind het jammer dat ik de jongeman nooit gesproken heb. In het Zencentrum heb ik veel mensen gezien die door de drugshel zijn gegaan en een uitweg hebben gevonden (…) er zijn altijd alternatieven, misschien had ik er hem enkele kunnen aanreiken.’
18 Ongrijpbare muzeOp de vraag waar zijn songs vandaan komen: ‘If I knew, I’d go there more often’.
19 Waardig ouder wordenRocksterren en waardig ouder worden, het wil niet altijd klikken. Maar Cohen windt er geen doekjes om. Twintig jaar geleden schreef hij al in Tower Of Song: ‘Now my friends are gone and my hair is grey/I ache in the places where I used to play’.
20 Wereldberoemd redenaar’Een wereldberoemd redenaar.’ De jonge Leonard schrijft in het jaarboek van zijn middelbare school wat hij later wil worden.
LEONARD COHEN LIVE
11/07, Minnewaterpark, Brugge.
Door Jonas Boel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier