Het lijkt wel de droom van filmmakers van alle tijden en alle windstreken om ooit een ambitieuze trilogie af te leveren. Hieronder tien drieluiken die om diverse redenen geschiedenis maakten. Door Patrick Duynslaegher

1. APU TRILOGIE 1955-1957-1958 Satyajit Ray India

De grote Indiase regisseur Satyajit Ray verpatste de juwelen van zijn vrouw om zijn eerste film te maken. Pather Panchali (de doorbraak van de Indiase cinema in het Westen) is een fijnzinnige en ontroerende kroniek van het dagelijkse leven van een Bengaalse jongen. In de volgende delen, Aparajito en Apu Sansar, zien we Apu volwassen worden en trouwen, tragedies meemaken, aftakelen om uiteindelijk spiritueel herboren te worden.

2. INGMAR BERGMAN TRILOGIE 1960-1961-1962 Ingmar Bergman Zweden

Begin jaren zestig beweerde Bergman bij hoog en bij laag dat drie verwante films over de zoektocht naar God een trilogie vormden. ‘Deze drie films gaan over een reductie. Als in een donkere spiegel: veroverde zekerheid. De avondmaalgasten: doorziene zekerheid. De grote stilte (Gods Zwijgen): de negatieve afdruk. Daarom vormen zij een trilogie.’ In zijn autobiografie uit 1990 schreef hij echter dat de trilogie kop noch staart heeft.

3. TRILOGIE VAN HET LEVEN 1971-1972-1974 Pier Paolo Pasolini Italië

De Boccaccio-verfilming Decameron was de eerste van drie films waarmee P.P. Pasolini een verdwenen verleden opriep en waarmee hij ook wegvluchtte uit het heden, uit de bittere eindfase die de geschiedenis volgens hem had bereikt. Snel daarna volgden I racconti di Canterbury en Il fiorile delle Mille e una notte, verzamelingen van gewaagde, snaakse verhaaltjes vol ongeremde liefde en provocerend bloot, waarmee Pasolini zich talrijke processen op de hals haalde.

4. THE GODFATHER TRILOGY 1972-1974-1990 Francis F. Coppola VS

Coppola breide vrij snel een vervolg aan zijn meesterlijk epos over een maffiadynastie – een vervolg dat inzake ambitie en verhalende structuur superieur is aan het origineel – maar het zou bijna twee decennia duren vooraleer hij er na lang aarzelen toch een orgelpunt achter zette. Voordeel is wel dat je een acteur (Al Pacino) samen met zijn personage ziet verouderen.

5. TROIS COULEURS: BLEU, BLANC, ROUGE 1993-1994 Krzysztof Kieslowski Polen-Frankrijk

Kieslowski’s gevierde trilogie refereert aan de Franse driekleur en staat vaag in het teken van de universele waarden van de Franse revolutie: Liberté, Egalité, Fraternité. De echte link tussen de drie verhalen is dat het telkens om het leed en de verlossing van een jonge vrouw gaat. Aan het eind van het drieluik brengt het lot de drie heldinnen (Juliette Binoche, Julie Delpy en Irène Jacob) samen op een zinkende ferryboot.

6. SCREAM TRILOGIE 1996-1997-2000 Wes Craven VS

In hun postmoderne variant op de tiener- slasher– film drijven regisseur Wes Craven en scenarist Kevin Williamson ook de spot met het verschijnsel en de conventies van de ‘sequel’en het sluitstuk van de trilogie. Intelligent, naar zichzelf verwijzend en toch ook angstaan- jagend.

7. MATRIX TRILOGY 1999-2003 A. en L. Wachowski VS/Australië

De actietrilogie voor de denkende mens is een spectaculaire mix van filosofie, mystiek, mythologie, SF, bijbelse parabel en grensverleggende special effects. In het origineel wordt het concept geïntroduceerd; in de vervolgfilms Reloaded en Revolutions worden zowel de apocalyptische doem als de narratieve verwarring ten top gedreven.

8. THE LORD OF THE RINGS 2001-2002-2003 Peter Jackson Nieuw-Zeeland

Kijken met je mond open, dat doe je bij deze magistrale trilogie waarin Peter Jackson Tolkiens Middenaarde tot leven wekt met behulp van de wonderen van de digitale cinematografie. De integratie van live action en digitale manipulatie was zelden zo geslaagd’.

9. LA TRILOGIE I, II, III 2002 Lucas Belvaux Frankrijk/België

Lucas Belvauxs ambitieuze drieluik bestaat uit de romantische komedie Un couple épatant, de thriller Cavale en de policier Après la vie. Drie verschillende verhalen in drie verschillende stijlen, maar gemaakt met grotendeels dezelfde cast, waarbij de hoofdpersoon uit de ene film een bijrol speelt in de andere. Belvaux omschrijft de films als ‘een poging om de complexiteit van het leven te laten zien, zonder het eenvoudige plezier van cinema te verliezen’.

10. THEO ANGELOPOULOS TRILOGIE 2004…. Theo Angelopoulos Griekenland

Eleni (originele titel The Weeping Meadow) is het eerste deel van een gepland episch drieluik met als heldin een vrouw die we eerst ontdekken als kind, daarna als adolescente, echtgenote, moeder, weduwe. Een naar de Griekse mythologie verwijzende, symbolische figuur, in wie Angelopoulos het lot van de vluchteling, banneling en slachtoffer van oorlog en dictatuur projec- teert. Het epische verhaal begint in 1919 in Odessa met de inval van het Rode Leger en het verdrijven van de Griekse gemeenschap en eindigt in New York in deze tijd. Het tweede deel zal The Third Wing heten, het sluitstuk Return. Eleni draait nu in de bioscoop.

Patrick Duynslaegher