Met de lugubere afloop van het concert in Altamont bezegelden The Rolling Stones het peace?and?love?idioom van de jaren ’60. Ze waren toen zeven jaar bezig. De jaren ’70 kondigden zich tumultueus aan, maar de band sloeg zich er tot ieders verbazing door en wist zich vervolgens perfect aan te passen aan de veranderende tijden. Te perfect, volgens sommigen. Uit de nieuwe biografie van The Rolling Stones: deel twee van onze exclusieve voorpublicatie.

‘Rolling Stones. Biografie van de grootste rockband aller tijden.

Stephen Davies.

Het Spectrum/Standaard Uitgeverij. 624 blz., 1190 fr. (E 29,50)

Foto’s: Spectrum/Standaard Uitgeverij

Foto’s: Spectrum/Standaard Uitgeverij

De blinde engel

The Rolling Stones leveren in de jaren ’70 het scenario voor een heuse rock-‘n-roll soap opera. Terwijl Mick Jagger zichzelf introduceert in de hoogste kringen van de jetset, snuift Keith Richards de sfeer op in de donkerste krochten van de hel. Zijn aanhoudende drugsverslaving bedreigt het voortbestaan van de groep. Zeker wanneer hij zich in 1977 in Toronto laat klissen met een hoeveelheid heroïne in zijn koffers lijkt het einde dichtbij. Tot een blinde fan als een deus ex machina in het verhaal opduikt.

Februari 1977. The Stones waren aan de rol vlak voordat in Toronto de zweep er weer over zou gaan. Ze hadden een goed livealbum klaarliggen ( Love You Live, nvdr.), de laatste plaat die ze Atlantic onder hun oude contract verschuldigd waren. Onder de andere platenlabels bestond een felle strijd om een deal met hen te sluiten; een deal die de musici tientallen miljoenen zou kunnen opleveren. The Stones waren aan het repeteren en ze speelden goed. De nieuwe man ( Ron Wood, nvdr.) draaide lekker mee. Mick en Keith hadden een begin van een paar nummers voor hun volgende elpee ( Some Girls, uit in 1978, nvdr.) _ Keiths Beast of Burden, Micks Faraway Eyes _ en ze hadden het gevoel dat het een heel sterk album zou worden. Het zou het eerste nieuwe Stones-album worden in hun nieuwe bezetting.

Het was Micks idee dat The Stones in februari naar Toronto gingen, de culturele hoofdstad van Canada. Keith was in januari schuldig bevonden aan cocaïnebezit en had een boete gekregen, wat het voor hem weer moeilijk maakte de Verenigde Staten binnen te komen. The Stones wilden in een nachtclubomgeving een paar klassieke r&b-nummers voor hun livealbum opnemen. Ten dele als ‘gouden handdruk’ voor hun vertrekkende directeur Marshall Chess, die met zijn familieuitgeversbedrijf nog steeds de rechten bezat van de oude nummers van Muddy Waters, Bo Diddley en Chuck Berry die The Stones wilden opnemen. Door ze in Toronto op te nemen, kon Mick heen en weer reizen tussen de lopende labelonderhandelingen en zijn gezin in New York, waar tevens het livealbum werd gemixt.

Op 16 februari kondigden The Stones hun nieuwe platendeal aan met de Britse maatschappij EMI, die Rolling Stones Records overal zou distribueren behalve in Amerika. Een van de voorwaarden in de deal verplichtte EMI tot het verschaffen van gratis studiotijd aan The Stones in de beroemde Pathé-Marconi studio van het bedrijf in Parijs, waar ze hun volgende vijf elpees zouden opnemen. Het was de laatste deal die Marshall Chess voor The Stones sloot. Later dat jaar zouden The Stones hun Noord-Amerikaanse distributiedeal met Atlantic Records verlengen, nadat Ahmet Ertegun ( eigenaar van Atlantic Records, nvdr.) de 20 miljoen dollar had opgehoest, zo wordt gezegd.

The Stones en hun reusachtige gevolg, nog steeds onder leiding van Peter Rudge, kwamen half februari in Toronto aan om te repeteren voor een reeks optredens van drie avonden in de smerige _ precies wat ze zochten _ nachtclub El Mocambo, begin maart. Ze namen hun intrek in het Harbour Castle Hotel en wachtten op Keith, die niet kwam opdagen.

Anita ( Pallenberg, ex van Brian Jones en eerste vrouw van Richards, nvdr.) en hij overwinterden op Redlands, waar hun enige gasten dopedealers leken te zijn die de smack en coke uit Londen meebrachten. Nog steeds proberend over de dood van hun baby heen te komen en vechtend om hun eigen drugsconsumptie te matigen, leek het paar aan te voelen dat ze een soort tragische catharsis naderden. Schrijfster Barbara Charone was er een keer bij toen Anita op een avond fel tekeerging tegen Keith, die met lege ogen naar een flikkerend tv-scherm zat te staren. ‘Je kunt hier ook nergens geneukt worden!’, gilde ze. ‘Ik ga wel de straat op, in de stad. Daar heb ik waarschijnlijk meer succes.’ Toen Keith haar nadrukkelijk negeerde, ging Anita nog erger tekeer. ‘Je vind jezelf Superman, he? Nou, je bent alleen Superman als je gitaar speelt! Je denkt dat je de drugs aankunt, maar dat kun je niet! Ik weet wat ik ben, en dat ben ik al zeven jaar. Jij doet alsof! Je bent bang. Je doet alsof je geen drugsprobleem hebt. Je gaat gewoon naar boven naar de wc. Dacht je dat de mensen het niet weten? Je bent niet anders dan de anderen. Jij gaat ook ten onder aan drugs.’

Het was al lang geleden dat Keiths bloed voor het laatst was gereinigd, en hij werd fysiek steeds slechter, terwijl ze al een week in Canada hadden moeten zijn. Hij had erop gestaan dat The Stones vóór de optredens in de club zouden repeteren, maar hij was niet in staat om zijn spullen te pakken en met zijn gezin naar Canada te gaan. Mick en de band stuurden hem dagelijks verwoede telegrammen met ‘Waar blijf je?’. Zonder Keith raakten The Stones in paniek.

Op 23 februari pakten Keith en Anita eindelijk hun kleren, gitaren en speelgoed in 28 koffers en gingen aan boord van het vliegtuig dat hen naar het laatste optreden van hun tienjarige romance zou brengen.

Toronto, 24 februari 1977. Op het vliegveld zag Keith eruit als Lazarus voordat Jezus de zaak in handen nam. Hij had zijn laatste shot smack in het vliegtuig klaargemaakt, waarna hij de gloeiend hete lepel galant in Anita’s tas had gegooid. Anita werd kwaad toen ze de douane passeerden en maakte een scène. Toen werden de honden erbij gehaald, waarop een stuk hasj, de lepel en de gebruikelijke sporen van drugsresten in hun bagage werden gevonden. De politie arresteerde Anita wegens het overtreden van de narcoticawetten, maar ze mocht doorreizen naar het hotel van The Stones.

Drie dagen later, na een tip dat Keith een grote partij bij zich had, kwam de Royal Canadian Mounted Police Keith halen. Hij sliep in een van de vele floater-suites van The Stones, dus het duurde een paar uur voordat de Mounties hem hadden gevonden. Toen het eenmaal zover was, bleek zijn deur om geheimzinnige redenen in de steek te zijn gelaten door de beveiligingseenheid die hem altijd bewaakte. Keith was diep in slaap, bijna in coma. De politieagenten konden hem niet wakker krijgen, terwijl ze de suite uitgebreid doorzochten, waarbij genoeg dope werd gevonden om hem onder de Canadese wetgeving als heroïnehandelaar op te pakken. Een van de agenten begon hem te slaan. Hij kwam net voldoende bij om de agenten te horen zeggen: ‘U staat onder arrest wegens het samenzweren tot handel in narcotica.’

De volgende dag: grote krantenkoppen. The Stones leenden 100.000 dollar van de Canadese promotor Michael Cohl, maar de borg voor Keith was slechts 1000 dollar. Hij smeekte de agenten om een paar gram heroïne om hem op de been te helpen, maar dat vonden ze niet grappig. Er werd overlegd met advocaten, die bevestigden dat Keith levenslang zou kunnen krijgen na zijn zesde arrestatie wegens drugs in tien jaar (sinds enige tijd was niemand in Canada onder een drugsveroordeling uitgekomen). The Stones waren kwaad en Mick wanhopig. Hun nieuwe platencontracten werden ernstig bedreigd en er werd gevreesd dat het nieuwe livealbum het laatste van The Stones kon zijn.

Ze konden niets anders doen dan gewoon aan de slag te gaan. Keith probeerde in zijn badkamer een cold turkey-behandeling. Ronnie en Bill kwamen net binnen toen hij een aanval had. Omdat ze bang waren dat Keith eraan onderdoorging, bezorgden ze hem een beetje heroïne. Toen kwam Keith er voldoende bovenop om aan het werk te kunnen gaan. The Stones repeteerden begin maart met Billy Preston en Ollie Brown in El Mocambo. Ze stonden onder grote druk en veranderden weer in een caféband. Ze rockten er flink op los. Keith: ‘ledereen was somber en had het over een ramp, maar we gingen het podium op en we hadden ons nog nooit zo goed gevoeld. We klonken fantastisch. De mensen vroegen: Is dit het einde van The Rolling Stones? Eigenlijk was het een heel productieve periode voor ons.’

Het eerste optreden vond op 4 maart plaats. The Stones deden een lang optreden in een wilde, rokerige sfeer en genoten van de intimiteit van het optreden in een club. Voorin de menigte zat een grote vrouw met ogen als theeschoteltjes te genieten. Het was Margaret Trudeau, de 28-jarige vrouw van de Canadese minister-president, en ze zou voor altijd deel gaan uitmaken van de Rolling Stones-legende. Madcap Maggie (zoals de Canadese pers haar noemde) was zes jaar daarvoor met de bijna 30 jaar oudere Pierre Trudeau getrouwd. Hij was de belangrijkste politicus van zijn tijd en was van 1968 tot 1984 aan de macht. Hij was een energieke, liberale intellectueel die symbool stond voor een krachtig Canada. De Trudeaus waren het gouden paar van het land, met drie kinderen en een ogenschijnlijk gelukkig huwelijk. Maar de onafhankelijke, ex-hippie Maggie ergerde zich aan de strakke veiligheidsmaatregelen waar haar gezin zich aan moest onderwerpen vanwege dezelfde separatisten uit Quebec die in 1972 in Montreal een bom naar The Stones hadden gegooid. Ze was verscheidene keren opgenomen geweest, omdat de spanningen haar te veel waren geworden; ze was onstabiel, ze neigde naar dopegebruik en vertoonde soms roekeloos gedrag. Begin 1977 waren zij en haar man in het geheim en informeel uit elkaar gegaan en ze was op bezoek bij een vriendin in Toronto toen The Stones die winter naar de stad kwamen.

Mevrouw Trudeau nam een suite in het Harbour Castle en voegde zich bij het feest. ‘Iemand zei dat ze naar het optreden wilden komen, en dus namen we haar mee’, zei Mick. ‘Ik had haar nooit eerder ontmoet, maar ik denk dat ze graag naar clubs ging om te rock-‘n-rollen, net als ieder ander. Ze is een jonge vrouw, weet je.’ Na het optreden gaf Margaret in haar suite een champagnefeest voor The Stones. Mick nam haar terzijde en wees naar zijn stevige persagent. ‘Praat niet met Wasserman’, fluisterde hij haar toe. ‘Hij probeert ons publiciteit te bezorgen, maar hij is een zak.’ Later die nacht deed Maggie open toen er op haar deur werd geklopt. Ze droeg haar witte pyjama en voor de deur stond de persagent, die haar een fles champagne aanbood. Ze nam hem aan en sloot de deur. De volgende ochtend liet Paul Wasserman een verhaal naar de pers lekken dat mevrouw Trudeau in haar pyjama in de gangen van het hotel van The Stones was gezien. De koppen de volgende dag in de krant _ ‘ Pm’s wife and Rolling Stones‘ _ markeerden het einde van haar huwelijk, omdat het gerucht de ronde deed dat ze een verhouding had met Mick Jagger. Maar eigenlijk kon ze het juist met Woody goed vinden. Ze lagen allebei in scheiding en hun verdriet bracht hen samen. Bill Wyman beschreef hun relatie als een liaison. Zaterdag, de tweede avond in El Mocambo, nodigde Ronnie haar met haar fototoestel uit om foto’s van de band te maken. Vooraan zittend, terwijl The Stones optraden, fotografeerde ze Mick met zijn jumpsuit tot aan zijn kruis opengeritst terwijl jonge meisjes enthousiast zijn kruis masseerden om te proberen hem tussen de nummers in stijf te krijgen. ‘Tot op zekere hoogte was het fijn,’ zei Mick de volgende dag, ‘maar zingen werd wel moeilijk.’ The Stones kregen de helft van de baropbrengst van de avond: 371 dollar.

The Stones bleven na de optredens een paar dagen in de stad om de banden uit Toronto in een lokale studio te mixen. Mevrouw Trudeau dineerde met Woody en Charlie Watts en ten slotte bleef ze de hele nacht, tot negen uur de volgende ochtend, zitten dobbelen en hasj roken met Wood en zijn vrienden. Dit was stof voor nieuwe koppen: ‘ Sex orgy in Canadian pm’s wife’s suite‘. De pers reageerde furieus, wat tot een crisis leidde waardoor de minister-president onder vuur kwam te liggen. De Canadese dollar daalde in waarde. Pierre Trudeau voelde zich genoodzaakt te ontkennen dat zijn vrouw er met The Rolling Stones vandoor was gegaan. De kranten van de oppositie zetten hun vraagtekens bij de geloofwaardigheid van de regering en Margaret Trudeaus officiële taken werden opgeschort. Charlie Watts snoof: ‘Ik zou ook niet willen dat mijn vrouw met ons zou optrekken.’

Op 7 maart verscheen Keith voor de rechter om te horen dat hij werd beschuldigd van het bezit van cocaïne en heroïne. Toen hij naar buiten ging, werd hij door onbekende omstaanders geduwd en bespuwd. Die middag was er een moeizame bandbijeenkomst. Keith gebruikte nog steeds heroïne en Mick was nerveus. Hij was bang dat ze werden geschaduwd en er zou beslist een nieuwe arrestatie volgen. Het wemelde in het hotel van de politie in burger en The Stones waren bang dat er een informant in hun staf zat. Mick besloot dat The Stones Keith in Canada zouden achterlaten tot zijn zaak was afgehandeld. Het album moest worden gemixt, terwijl Keith opnieuw probeerde af te kicken. Bill Carter werd gevraagd op een of andere manier de Amerikaanse regering te overhalen Keith met een noodvisum het land in te laten, om te proberen zijn leven te redden.

Op 8 maart werd er opnieuw een borg van 25.000 dollar voor Keith vastgesteld, waarna hij zijn paspoort terugkreeg. Vol afkeer vertrok Mick uit Canada. De rest van de band volgde hem een dag later. Voor Keith was het een grote klap dat Ron Wood vertrok. ‘Ze zijn allemaal verdwenen’, zei Anita bitter. Margaret Trudeau vloog ook naar New York, wat de speculaties van de pers dat zij en Jagger een verhouding hadden nog verder versterkte, ook al ontkenden ze dat beiden heftig. Wat er ook in Toronto was gebeurd, ze heeft niemand van The Rolling Stones ooit nog teruggezien. Haar huwelijk liep op de klippen en ze bleef twee jaar in New York, waar ze deel uitmaakte van de Studio 54-discoscene.

Met zijn gezin in Toronto gestrand, een onzekere toekomst tegemoet ziend, terwijl hij heen en weer reisde tussen de rechtszittingen, zocht Keith enige troost in de muziek. Ian Stewart boekte voor hem op 12 en 13 maart de Sounds Interchange-studio, waar hij een reeks droevige countrynummers in Bakersfield-sfeer opnam, met Stu op piano, zodat hij iets klaar had liggen wanneer zijn borg zou worden opgeheven en hij achter de tralies zou verdwijnen. De nummers, die nooit officieel zijn uitgebracht, maar vaak op bootlegs zijn verschenen, gaven met de doordringende stem van de losbandige ex-koorknaap die Keith was geworden, zijn diepste gevoelens weer.

Keiths situatie in Canada gaf een nieuwe betekenis aan het begrip persona non grata, maar in New York en Washington smeekten Keiths vrienden bij de nieuwe regering van president Jimmy Carter Keith het land in te laten om af te kicken. Begin april kregen hij en Anita speciale toestemming om voor een behandeling naar New York te vliegen. Niemand schrok hier meer van dan Keith. ‘Ik was er helemaal aan onderdoorgegaan in Toronto, ik zat er vast, toch? En Amerika laat me zomaar binnen om me te laten behandelen, ze gaven me een medisch visum om me te laten behandelen. En dat verbaasde me echt, weet je. Je verwacht van een regering toch geen hulp?’

Keith ging naar een privé-afkickkliniek in de buurt van Philadelphia, waar hij de zes weken daarna onder dak was. Mick stuurde hem cassettes van zijn favoriete New Yorkse reggaeradioprogramma’s om hem te helpen de moed erin te houden. Met Anita onderging hij een ‘black box’-kuur die met elektroshocks de hersenen stimuleerde om in grote hoeveelheden op narcotica lijkende bio-endorfine te produceren, waardoor een narcoticaverslaafde langzaam kon afkicken. De kuur werkte… voor een paar weken. Maar hoewel Keith weer heroïne ging gebruiken, wilde hij er nu echt vanaf. Wat hij nog het mooiste vond, was de blik op de gezichten van de drugsdealers toen hij hen begon weg te sturen. Later gaf hij toe dat de arrestatie in Toronto voor hem een zegen was geweest en zijn leven had gered. ‘Ik wilde terugkomen’, zei hij, ‘en bewijzen dat wat ik had doorgemaakt, me had veranderd. Dat zou een dergelijk lijden rechtvaardigen.’

Keiths grote dag voor de rechtbank kwam anderhalf jaar na de arrestaties in Toronto, een tijd vol strategisch oponthoud en juridisch gekonkel, op 23 oktober 1978. De belangstelling van de pers voor de zaak was gegroeid na het recente uiteenvallen van de Sex Pistols tijdens hun eerste Amerikaanse tournee en de daaropvolgende dagvaarding van bassist Sid Vicious wegens het vermoorden van zijn Amerikaanse vriendin in New York. De perstribune zat vol met journalisten die graag verslag wilden doen van de treurige ondergang van Keith Richards. Maar de rechercheur die Keith had gearresteerd, was eerder dat jaar bij een auto-ongeluk om het leven gekomen en er deden geruchten de ronde dat de Canadese regering met Keith in zijn maag zat en hij er misschien ongestraft onderuit zou komen.

Toen de hoorzitting begon, verwierp de rechter enkele bewijsstukken van de aanklager en verklaarde Keiths ellenlange strafblad ontoelaatbaar. Toen de aanklachten wegens smokkel van heroïne en het bezit van cocaïne ook werden ingetrokken, kregen ervaren waarnemers de indruk dat het op een kolossale manier doorgestoken kaart was. Nadat Keith op de juiste momenten enkele berouwvolle geluiden had laten horen en alleen schuld bekende aan heroïnebezit, kreeg hij een jaar voorwaardelijke gevangenisstraf. Andere voorwaarden waren dat hij zich aan zijn drugsverslaving moest laten behandelen en dat hij binnen zes maanden een benefietconcert voor het Canadese Blindeninstituut moest geven.

Keith hief zijn vuist in de lucht toen de rechter klaar was. Hij was vreselijk opgelucht dat hij niet de gevangenis zou ingaan. Buiten de rechtszaal gingen de handen de lucht in en werd er gejuicht. Er werd gezegd dat de kosten voor de deal en de juridische bijstand samen zo’n 3 miljoen moesten bedragen, maar dat maakte hem niet uit.

Het mooiste verhaal was nog wie hem vrij had gekregen… als de legende waar is.

Keith: ‘Tijdens onze vorige tournee (1975) was er een klein, blind meisje, Rita, dat ons de hele tijd bleef volgen, en toen heb ik de roadies gevraagd haar op te vangen… Nu blijkt dat dit meisje de rechter kent die mijn zaak heeft behandeld, of familie van hem is. Dus zonder dat ik ergens van afweet, gaat ze naar die rechter toe, zoekt hem thuis op, vertelt hem hoe ik voor haar heb gezorgd en zo, met als resultaat dat hij een vonnis velt met als belangrijkste boete dat we een gratis concert voor die blindenschool moeten geven. Mijn blinde engel is neergedaald, gezegend is ze.’

Een ander gevolg van de uitspraak was dat Keiths juridische situatie zodanig opklaarde, dat hij eindelijk een Amerikaanse werkvergunning kon krijgen, het permanente visum om in de Verenigde Staten te mogen blijven wonen.

In de Canadese conservatieve pers en juridische kringen werden vraagtekens geplaatst bij het soepele vonnis, en de regering was gedwongen aan te kondigen dat ze beroep zou aantekenen. Zo sleepte de zaak zich nog een jaar voort, tot de druk van de ketel was. Keith Richards is sindsdien nooit meer gearresteerd.