Abel Ferrara, VS 1996, met Christopher Walken, Annabella Sciorra, Chris Penn. Zaterdag 9 februari 02.25 – BBC2

New York in de jaren ’30, de era van de Grote Depressie. Wanneer Johnny Tempio, lid van een Italiaans-Amerikaanse misdaadclan, wordt afgemaakt, verzamelt de familie zich rond de doodskist. Zijn twee broers, Ray en Chez, zweren bloedwraak en de ogen vallen op Gaspare, een rivaliserende gangster. De titel van Ferrara’s meest complexe film laat al geen kier van hoop of verlossing open, maar na deze 99 minuten van absolute zwartheid lijkt wel de hele mensheid uitgedragen. Scenarist Nicholas St. John verbouwt het maffia-melodrama, niet meer dan een hol van gemeenplaatsen (uitgespoeld in het ironische The Sopranos), tot een marmeren Griekse tragedie. De thema’s van rouw en wraak binnen een door sadisme geconditioneerde misdaadfamilie zijn op zich al boeiend genoeg. Maar ze worden de aanloop tot een huiveringwekkende studie van drie geesten die hunkeren naar het ‘juiste,’ en enkel bewogen worden tot het ‘verkeerde.’ Vincent Gallo, Christopher Walken en Chris Penn leveren splijtende vertolkingen als de drie broers, heen en weer geslingerd tussen psychotische afstomping en een gevoel van berouw, tussen het determinisme van de wraak en het besef van genade. De vrouwen – Annabella Sciorra, Isabella Rossellini, Gretchen Mol – zijn als een verdeeld koor dat toekijkt op hun afdaling in de hel. En Benecio del Toro is onvoorstelbaar als Gaspare, griezelig lijkend op Paul Muni in Scarface (een startschot van de misdaadfilm, net als The petrified Forrest, die door Johnny Tempio wordt bekeken voor hij op de dood botst). Ferrara houdt de blik op de kosmische mislukking die ‘de mens’ heet, opgesloten in een nauw, strak, intiem kader. Epische grandeur en romantiek is volstrekt taboe, want criminaliteit verbergt een verleden van ongeletterdheid, mentale en fysieke mishandeling. Het resultaat is ongezien. Kevin Thomas van de L.A. Times schreef: ‘It’s safe to say that in the American cinema, there’s never been a gangster movie quite like this dark, dense and intimate film.’ The Funeral markeert ook een voortijdige begrafenis van een moordend intense, bijna twintig jaar lange samenwerking tussen Ferrara en scenarist Nicholas St. John. Samen trokken ze vooral doorheen de eerste helft van the gay nineties een filmspoor van ziedende moraliteitsspelen : King of New York, Bad Lieutenant, Body Snatchers, Dangerous Game (alias Snake Eyes), The Addiction. Chris Penn zingt zelf Joe Dellia’s ‘ Tonight will be the Night,’ maar het is Billie Holiday die met ‘Gloomy Sunday’ de eindeloze wanhoop van de film grijpt. Vijf sterren: al te droeve zielen zijn gewaarschuwd.