Claustrofobie in Cinemascope – Vergeet de vrij banale BBC-bewerking die onlangs op één te zien was en (her)ontdek de beste Anne Frankfilm op dvd.
1959
Film: **** Extra’s: **** 20 th Century Fox
Film. De carrière van supervakman George Stevens valt netjes uiteen in twee delen: voor de oorlog maakte hij vooral frivole komedies, maar na het filmen van de bevrijding van het concentratiekamp Dachau werd hij een ander mens. Hij kon zich niet langer onledig houden met vrijblijvend amusement en spitse zich toe op epische producties met een sterke humane boodschap. Een ervan is deze The Diary of Anne Frank, gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van het schrijversechtpaar Frances Goodrich en Albert Hackett naar het bekende dagboek van Anne Frank. Daarin beschrijft de dertienjarige Anne Frank hoe ze tijdens de Duitse bezetting samen met haar familie en nog een ander Joods gezin bijna twee jaar lang ondergedoken leeft op de zolder boven een specerijenfabriekje aan de Prinsengracht in Amsterdam.
De beklemming die deze acht mensen moeten voelen terwijl ze maanden lang dicht op elkaar gepakt leven, gecombineerd met de knagende angst om betrapt en gedeporteerd te worden, maakt Stevens op weergaloze wijze tastbaar. Hij doet dit door in zijn mise-en-scène de nadelen van het Cinemascopeformaat – dat hem door studio 20th Century Fox werd opgedrongen – tot kwaliteiten om te buigen. Dit extreem langwerpige formaat leent zich theoretisch niet zo goed tot claustrofobisch drama omdat je rond de personages altijd lege en oningevulde ruimte krijgt. Om dit te omzeilen doorsnijdt Stevens voortdurend zijn 2.35: 1-composities met verticale ofdiagonale elementen – denk aan balken, houten zuilen of de was die hangt te drogen. Personages komen niet volledig in beeld, maar worden door decorelementen afgeblokt of lijken gevangen te zitten in kaders binnen het kader. Zware schaduwpartijen dekken grote stukken van het beeld af.
Af en toe contrasteert Stevens deze benepen tableaus met angstvallig gecomponeerde shots waarin de twee families plotseling wel een hechte groep vormen, zoals de scène waarin ze verlamd van angst voor zich uitstaren wanneer ze op de benedenverdieping rare geluiden horen en vrezen dat de politie hun schuilplaats heeft ontdekt. Knap ook hoe Stevens de buitenwereld nooit toont, maar tot de bedreigde groep laat doordringen via een suggestieve soundtrack van marcherende Duitse soldaten, sirenes, luchtaanvallen, klokslagen en hoopgevende radioberichten over de opmars van de geallieerden.
Stevens toont zich ook hier een begenadigde acteursleider. Vooral de vertolking van Joseph Schildkraut als de vader die de groep moed inspreekt en conflicten gladstrijkt – trouwens de enige die de Holocaust overleefde – is bijzonder aangrijpend. De enige zwakke schakel is de onbekende hoofdrolspeelster Millie Perkins, die jammer genoeg niet Anne Franks onverwoest-bare levenslust uitstraalt.
Extra’s. Een uitstekend gedocumenteerde heruitgave van deze klassieker met alles erop en eraan: een audiocommentaar (van Millie Perkins en George Stevens Jr., die zijn vader assisteerde), historische docu’s, archiefmateriaal en een retrospectieve making of.
Patrick Duynslaegher
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier