Terug aan het land

Voor zijn nieuwe vuistdikke reportage zocht de Amerikaanse stripjournalist Joe Sacco de Dene op, de oorspronkelijke bewoners van het ijzig koude noordwesten van Canada. Een halve eeuw geleden leefden dier gemeenschappen nog op het ritme van de seizoenen en trokken ze met hondensleeën achter de wilde dieren aan. Tegenwoordig hangen ze af van de oliewinning, die na een aanvankelijke bloei stilgevallen is omdat de ontginning in dat moeilijke klimaat alleen bij grote vraag rendabel is.

Voor Sacco is de kern van alles het land, waarmee de Dene een veel harmonieuzer relatie hebben dan de logica van het kapitalisme voorschrijft. Hij brengt hier het ontregelende effect van de grondstoffenindustrie op zulke traditionele gemeenschappen in beeld. Alcoholisme lijkt een onuitroeibare plaag. Het gebrek aan toekomstperspectief is daar deels verantwoordelijk voor, maar ook het Canadese onderwijs. Decennialang werden de kinderen van de Dene door de overheid in strenge internaten gestopt, waar ze hun moedertaal niet mochten spreken en maandenlang afgesneden werden van hun familie. Na hun schooltijd kenden de jongeren de gebruiken en de taal niet meer en voelden ze zich niet meer thuis in hun gemeenschap. Ze zien het harde leven in de wildernis niet meer zitten, maar hebben ook geen werk meer.

Sacco maakte eerder indrukwekkende en bekroonde boeken over conflictsituaties als Onder Palestijnen en Moslimenclave Gorazde, maar Terug aan het land is misschien een nog groter huzarenstuk. Via gesprekken met Dene in verschillende geïsoleerde nederzettingen construeert hij een samenhangend portret van een cultuur die aan het verdwijnen is doordat de grond te interessant werd voor de staat. Als vanouds profiteert Sacco van zijn tekeningen om historische gebeurtenissen en situaties te tonen waar nauwelijks documentatie over bestaat. Het lijkt misschien te veel om in één reportage zowel de uitwassen van kolonialisme en kapitalisme, cultuur- en identiteitsverlies en de effecten van de klimaatopwarming op traditionele gemeenschappen te tonen, maar Sacco laat het allemaal bij elkaar passen.