Herhalingen zijn zo stilaan de core business van Canvas. Want hoe viert de zender zijn tiende verjaardag? Jawel: met een extra portie herhalingen. In plaats van het net van de meerwaardezoeker lijkt het een beetje het net van de hardhorige en de alzheimerpatiënt. Wie het de eerste keer niet helemaal begreep, krijgt van Canvas vroeg of laat een tweede kans.

Toen we zondag Michael Palin zagen uitrukken, duurde het even voor we beseften dat hij niet langer rondzwierf in de Himalaya, maar dat het om een nieuwe reeks ging waarin hij dichter bij huis op ontdekkingsreis trok. In Michael Palin’s New Europe wil hij het over het nieuwe Europa hebben, verduidelijkte Palin hijgend op een rots in de Julische Alpen, ‘en dat is alles wat achter mij ligt’. Hij hoopte de mensen, de sfeer en de geest van alles wat daar achter hem lag te doorgronden.

Met de negatieve ingesteldheid van iemand die beroepshalve te vaak naar programma’s moet kijken die haar eigenlijk niet interesseren, vroeg ik me af of we daarop zaten te wachten: nog maar eens een reisprogramma met Palin als gemotiveerde gids. Zijn eerste tussenstop in Kroatië wist me niet van het tegendeel te overtuigen. Palin paste het beproefde recept toe van geënsceneerd toevallige ontmoetingen met onverwacht boeiende mensen. Zoals een patriot in hart en nieren, of een restauranthouder/levensgenieter in wiens huis alle uurwerken op vier over drie staan: het uur waarop de televisie meedeelde dat Tito dood was.

Pas in Bosnië slaagde Palin erin me op sleeptouw te nemen. De camera volgde een sliert pelgrims die langs een smal bergpad omhoogklommen. Twintig jaar geleden verscheen hier de maagd Maria aan een groep tieners. Tijdens het communisme was deze tocht maken een even grote misdaad als urineren op het standbeeld van Lenin. Nu is Medugorje uitgegroeid tot het derde grootste bedevaartsoord van Europa. Niet erkend door de paus, maar daarom des te populairder bij de gelovigen. In een buitenwijk ontmoette Palin een van de tieners die toen de maagd zagen. Mirjana Dragicievic is veertig en tot het einde van haar dagen zal ze op 18 maart de maagd zien. ‘Dat heeft ze me beloofd.’

Palin gunde Mirjana haar geloof, en reisde verder naar Mostar en Sarajevo, waar hij de tram nam naar het mijnenveld aan de rand van de stad. Hij praatte met mensen die het veld nu millimeter per millimeter afspeuren naar de verraderlijke explosieven. Het zijn dezelfde mensen die de mijnen twaalf jaar geleden in de grond stopten. ‘We dachten niet aan de toekomst’, klonk het. In Servië waren de littekens minder zichtbaar in de steden, maar tekenden ze de ziel van de mensen net zozeer. ‘Ik ben bang’, zei Jelena, een presentatrice. ‘Het is die verdomde Servische mentaliteit.’ Nog vreemder werd het in Albanië. ‘Het zwarte gat’, noemde de schipper/operazanger die Palin er, O Sole Mio zingend, heenvoer het. Een jongen bracht er een schaap naar een soefistisch klooster. Het dier werd gekeeld en de jongen bad voor het welzijn van zijn familie in het andere Europa, ‘waar we allemaal van dromen’.

Wat maakt Michael Palin als gids aantrekkelijker dan pakweg Jan Leyers? Zijn fijne ironie in de eerste plaats, maar ook zijn totale gebrek aan ambitie om een of andere boodschap uit te dragen. Palin kijkt en ontmoet, hij vraagt en bevraagt, maar gaat nooit een uitzichtloze discussie aan. Ook al zijn patriottisme, godsdienstbeleving en schapen slachten zaken waarover wij in het oude Europa graag onze mening spuien. Mocht Canvas ooit twintig jaar worden, dan is deze reeks zeker voor herhaling vatbaar. Vroeger mag ook.

Door Tine Hens