TALK IS CHEAP
JOOST VANDECASTEELE, auteur van onder meer Massa en Vel, stilt met een maandelijkse column zijn innerlijke nerd.
… en daarom tracht elke zender elk televisieseizoen opnieuw met de moed der wanhoop een talkshow op de rails te krijgen. Elk jaar worden de meest voor de hand liggende gasten in de meest kille decors gedwongen de meest geforceerde gezelligheid op te wekken. Het enige wat elk jaar verandert, is het bijstellen van de hoge verwachtingen voor elk nieuw (platgetreden) probeersel.
Zo stelt het programma Van Gils & gasten zich als doel ‘de Vlaming met een goed gevoel naar bed te sturen’. Daarom verwachtte ik bij de eerste aflevering een mand vol puppy’s met een bol breiwol als tafelgast. Het werd de menselijke versie van een mand vol babyleguanen met een lege tupperwaredoos, namelijk Maaike Cafmeyer. Al heel vlug werd het heel gezellig, met Lieven Van Gils die de eerste twee seconden alle gasten aan een toog aankondigde en dan als een hongerige vader hen meteen aan tafel riep. Want aan tafel beginnen, zou niet gezellig zijn. Het programma zelf heeft zijn start niet gemist en de dag erna vulde Facebook zich met gezellige fragmenten zoals Cafmeyer en Gwendolyn Rutten die samen Zeven anjers, zeven rozen mompelen – het tweede nummer van de aangekondigde cd En nu wordt het pas echt gênant. Het werd nog uiterst gezellig toen Rutten het verschil tussen onze vluchtelingencrisis en onze wereldoorlog uitlegde door te verklaren dat we nu niet weten hoe lang het allemaal gaat duren. Dus blijkbaar konden de burgers van een bezet België ook met een goed gevoel gaan slapen en tegen hun kinderen zeggen: ‘Joepie, nog 1245 nachtjes slapen en dan sterft Hitler.’
Maar qua laagste verwachtingen scheppen scoort Karen & De Coster op VIER toch het hoogst. U kent de zender wel: die waar iets hallucinant goeds als De rechtbank wordt voorafgegaan door iets simpelweg hallucinants als Komen eten, waar al in de eerste aflevering van het nieuwe seizoen een man zichzelf voorstelt als een entertainer van kinderen en toch niet de meest enge van de groep blijkt te zijn. Dat is redactionele kunde, dezelfde kunde waarmee beslist werd om bij de aankondiging van Karen & De Coster elk adjectief als ‘belangrijk’, ‘intrigerend’ en ‘maatschappelijk’ te schrappen en toch te pretenderen dat ‘alles wat Vlaanderen boeit en bezighoudt’ aan bod zal komen. Bij dit programma raad ik wel een HD-scherm aan, om in de ogen van Gilles De Coster de diepe donkerte na een vreselijk verkeerde levenskeuze te aanschouwen.
Maar ondanks alle grootse aankondigingen van de kleinste aanpassingen – van ‘nu hebben we een bruine tafel’ tot ‘nu zit de presentator op een iets hogere stoel’ – blijft er altijd één constante: dat praatprogramma’s het praten zelf als grootste struikelblok zien en zo veel mogelijk willen vermijden dat iemand enkel woorden gebruikt in zijn of haar vertelling. Dat resulteert al te vaak in de meest buitenissige kunstgrepen om elke mogelijke anekdote te vergezellen van een beeld. Die obsessie om een gesprek te herleiden tot een voice-over voor een filmpje zorgt ervoor dat de vragen ook gesteld worden in functie van dat beeld. Zo kreeg literaire debutant in spe Frederik Willem Daem in De afspraak op Canvas de vraag of zijn schoonvader in spe Dirk De Wachter in zijn boek verwerkt zit. Want godzijdank heeft men een foto van die psychiater in het archief en vermijdt men zo een vraag over de inhoud van het boek.
Uit persoonlijke ervaring kan ik getuigen dat de redactie van een talkshow haar dagen vult met het opsporen van allochtonen en vrouwen, als een soort NSA van het entertainment, en met het verzinnen van zijsporen om te vermijden dat een auteur over zijn of haar boek zou beginnen. Het helpt overigens niet dat Vlaanderen schrijvers blijft produceren die hun eigen boek niet kunnen samenvatten in 1 zin, hoewel hun oeuvre vaak genoeg tot 1 woord te reduceren valt. Zeker het mijne, met de omschrijving ‘drukdoenerij’.
Maar dit is geen zoveelste bijdrage om Nederlandse programma’s als Zomergasten of De wereld draait door te bejubelen – daar kijk ik zelf al jaren niet meer naar – maar ik durf wel te stellen dat geen enkele van de nieuwe talkshows het zou aandurven om zoals DWDD in 2010 de 4 minuten 33 seconden stilte van John Cage integraal uit te zenden. Een Vlaamse talkshow zou waarschijnlijk Tourist LeMC uitnodigen om de stilte te becommentariëren. ‘Ja, nu ongeveer zou ik een beat beginnen en iets hijgen in het Antwerps.’ Wat ze wel ‘durven’, is een jonge actrice uitnodigen en zonder waarschuwing of goedkeuring die ene naaktscène vertonen, alsof het haar grootste acteerprestatie betreft.
Zo bezit elke halfslachtige BV wel een verschrikkelijke herinnering aan een talkshow. Zelf belandde ik ooit op een oncomfortabele zetel vanwege een boek, maar eigenlijk als aanleiding om nog een keer een stand-upfragment uit te zenden. Met naast mij een man die zichzelf de Popkoning noemt, een man die al 20 jaar dezelfde mop met dezelfde pop vertelt. Maar mij werd vooraf op het hart gedrukt niet te hard te reageren, want hij had net kanker overleefd, wat hem even onaantastbaar maakte als de profeet Mohammed.
Of klinkt dat te veel als een anekdote die ik kan gebruiken bij een talkshow? Maar welke? Ze zijn allemaal zo… zo.
ONDANKS ALLE GROOTSE AANKONDIGINGEN VAN DE KLEINSTE AANPASSINGEN BLIJFT ER ALTIJD ÉÉN CONSTANTE IN TALKSHOWS: DAT ZE HET PRATEN ZELF ALS GROOTSTE STRUIKELBLOK ZIEN.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier