Ken Loach,met Martin Compston, Michelle Coulter, Annmarie Fulton, William Ruane, Michelle Abercromby

Lap, weer twee uur Britse ellende in het donker, denkt u nu. En toch: als u af en toe nog eens de bewuste, sociaal geëngageerde snob-met-filmkennis wilt spelen, gaat u maar beter kijken. Want Sweet Sixteen is een onweerstaanbare film. Niet alleen omdat hij een duidelijke boodschap voor Tony Blair heeft (die netjes werd gecounterd door de beslissing van de British Board of Film Classification om de prent een 18-rating te geven, wegens de schunnige taal – ya cunts!). Neen, dit is ook een bikkelharde misdaadfilm die zelfs terugreikt naar de sociaal bewogen gangsterprenten van het Amerika van de jaren dertig: The Public Enemy, Scarface, The Roaring Twenties, enzovoort.

Plaats van handeling: Schotland. Waar 310.000 kinderen jonger dan 16 jaar in gezinnen leven die officieel als ‘arm’ worden geklasseerd. Glasgow. Waar 42 % van de min-16-jarigen deel uitmaakt van een gezin dat inkomensbijstand krijgt en slechts 17 % van die groep hoger onderwijs haalt. Greenock en Inverclyde. Waar de scheepswerven sinds 1981 al 6000 jobs prijsgaven en de uitzendsleur van call centres geen troost biedt. Hier boetseerden Loach en scenarist Paul Laverty met lokale niet-professionelen aan de naakte realiteit, tot uit de miserie niet alleen een middelvinger naar New Labour oprees, maar ook een gangster story. Loach’ realiteit op het doek is nooit simpele weerspiegeling. In zijn beste werken ontvouwt zich ijzersterk filmdrama, minutieus, schijnbaar ‘natuurlijk’ opgebouwd toneel van het leven. Zoals in deze rise and fall van Liam, een 15-jarige misdaadondernemer die een thuis wil voor zijn familie: voor grote zus en haar bastaardkind, voor zijn moeder die dra uit de gevangenis wordt ontslagen. Schitterend gespeeld door Compston (een 17-jarige voetballer die nog nooit had geacteerd) bouwt de energieke jongkapitalist aan de droom, daarbij al snel promotie makend bij de lokale crime lord. Maar mens en milieu laten zich niet zomaar wijzigen.

Sweet Sixteen is schroeiend actueel: de film tackelt child poverty (New Labours grote verkiezingsitem in 1996/1997) op een moment dat Blair tegen de wil van het volk een miljardenoorlogje organiseert. Niet alleen de onverstaanbare Schotse pubers zijn arm. Volgens Declan Haffney, policy adviser van de Londense burgemeester, zit in het hart van de hoofdstad 53 % van de kinderen onder de grens. Stichtende cinema!

door jo smets