Patrick McGrath, Penguin Books, 224 blz., 6.99 £ / Vintage Books, 221 blz., 5,80 $ (filmeditie: 5 december 2002)

Een nieuwe Nederlandstalige uitgave van McGraths meesterwerk uit 1990, wonderlijk verfilmd door David Cronenberg (zie rubriek ‘bioscoop’), is op til: de eerste editie dateert van 1991 bij Luitingh, maar Bert Bakker voorziet een release in februari 2003. De oorspronkelijke tekst blijft evenwel de standaard, want de taal van deze ik-roman, verteld door een steeds dieper in psychose afglijdende schizofreen, is primordiaal.

Gesitueerd in 1957, is Spider het verhaal van een schim van een man, een eenzame figuur die teruggekeerd is naar de Londense East End na een verblijf van 20 jaar in wat hij ‘Canada’ noemt. Zijn naam is Dennis Cleg, maar zijn moeder noemde hem Spider. Vanuit het pension voor mentaal gestoorden waar hij voorlopig een onderkomen vindt, begint hij aan een terugtocht in de tijd, terug naar zijn jeugd samen met vader en moeder in Kitchener Street 27. Aan zijn tafeltje onder de zolder van het pension pent hij een schrift vol, terwijl uit het peertje aan het plafond stemmen lijken te komen en in zijn buik “the worm and the spiders” groeien. Hij dwaalt door de straten van Londen, is geobsedeerd door een gasfabriek en ‘herbeleeft’ zijn extreem trauma, een vreselijke geschiedenis met zijn vader, zijn moeder en een hoer.

Het boek werd destijds in het lachwekkend vakje van neo-gothic gestopt (McGrath was samensteller van een anthologie The New Gothic, en vermeldt Poe, Melville en John Hawkes als favorieten), maar heeft inmiddels elke categorie achter zich gelaten. Inderdaad, soms lijkt hier een wanhopige geest van Poe aan het woord, en er zijn enkele uit de laat-romantiek weggelopen beschrijvingen te vinden. Spiders kluisterende stem roept echter ook Kafka’s eerstepersoonsverhalen op, maar dan in het Engels (Orson Welles zei evenwel dat Kafka in het Engels niet echt Kafka is). Een weinig hedendaags klinkend Engels, wellicht iets te fraai voor de schizofrene gedachtenstroom die het weergeeft. Maar Spider is dan ook een unicum, in zijn eigen hoofd opgesloten. De manier waarop hij gestaag de puzzelstukjes van zijn versplinterde geest bijeenlegt, zorgt voor een pakkende thriller die ondanks alle hersenspinsels naar de openbaring van een schokkend geheim en een gitzwart einde leidt. Een page-turner.

(Bram Van Moorhem)

door Hans Comijn