Met de verfilming van de fantasyboeken Het Lied van IJs en Vuur van George R.R. Martin sloeg HBO een nieuwe weg in. Met succes, want het resultaat, de serie Game of Thrones, is ijzersterk en een groot succes bij kijkers, critici en zelfs de machtigen der aarde. ‘Wij zijn vooral blij met onze invloed op de buitenlandse politiek van de VS.’
Don’t fuck it up. Zo eenvoudig kan goede raad soms zijn. David Benioff en D.B. Weiss, de twee schrijvers van de nieuwe HBO-reeks Game of Thrones, kregen het zinnetje enkele jaren geleden te horen uit de mond van de vrouw van George R.R. Martin. Martin is de auteur van A Song of Ice and Fire (vertaald als Het Lied van IJs en Vuur), een reeks boeken waar Benioff en Weiss een tv-serie van wilden maken, en ze hadden net bij de man thuis een overeenkomst gesloten. ‘Op dat moment draaide Martins vrouw zich naar ons’, herinnert Benioff zich. ‘Ze keek recht in onze ogen en bezwoer ons het werk van haar man niet naar de knoppen te helpen.’ De ongerustheid van de vrouw was niet onterecht, want de kans dat de twee – die op dat moment geen enkele ervaring in de tv-wereld hadden – zouden falen, leek groot. Zeker aangezien Martin zelf ooit aan A Song of Ice and Fire was begonnen met de bedoeling een boek te schrijven dat niet verfilmd zou kúnnen worden.
George R.R. Martin (°1948) werkte in de jaren tachtig als scenarist voor tv-series als The Twilight Zone (de remake van Steven Spielberg van de klassieke reeks) en de sprookjesadaptatie Beauty and the Beast. Zijn ideeën voor een eigen show werden telkens weer afgewezen wegens te ambitieus, en halverwege de jaren negentig trok Martin gefrustreerd de deur van Hollywood achter zich dicht en keerde hij terug naar zijn eerste liefde: boeken. Hij had al een paar novelles geschreven, maar nu wilde hij zijn droom verwezenlijken: een fantastisch epos verzinnen naar het voorbeeld van The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien. Het eerste deel van A Song of Ice and Fire, A Game of Thrones (vertaald als De strijd der Koningen), verscheen in 1996 en dompelde lezers onder in de wereld van Westeros, een mythisch continent waar enkele rivaliserende families een machtsstrijd om de troon uitvechten. Ondertussen is er overzees in Essos een afstammeling van nog een ander geslacht die zich klaarmaakt om zijn plaats aan de top weer op te eisen. En dat allemaal terwijl de winter voor de deur staat, een donker seizoen dat decennialang kan duren en voor de boze duistere krachten uit het noorden van Westeros – die door een metershoge muur van ijs van de rest van het continent worden weggehouden – het sein is om te ontwaken.
A GAME OF THRONES IS EEN WERK VAN BIJNA ACHTHONDERD PAGINA’S, met tientallen personages die namen als Ned Stark, Tyrion Lannister en Daenerys Targaryen dragen, verhalen die zich op een dozijn verschillende locaties afspelen en uitgebreide beschrijvingen van verzonnen werelden vol gigantische gebouwen, spectaculaire gevechtsscènes en mythische wezens. Het is dus een werk dat zich niet eenvoudig in het keurslijf van de televisie laat stoppen, en dat was ook Martins bedoeling. ‘Onze eerste ontmoeting met George was tijdens een lunch in Los Angeles’, zegt Benioff. ‘Daar hebben we hem beleefd gevraagd of we alstublieft zijn baby mochten stelen. En hij zei: “Ik heb met A Song of Ice and Fire altijd mijn verhaal willen schrijven, zonder me zorgen te maken om de beperkingen die Hollywood me oplegde.” Hij grijnsde even en voegde er dan aan toe: “En nu mogen jullie je daar zorgen over maken.”‘ Gelukkig hadden Benioff en Weiss voor hun onderneming de meest geschikte partner, de omroep die al meer dan een decennium net reclame maakt met de slogan ‘It’s not TV’: HBO. ‘Toen de agent van Martin ons voor het eerst de boeken opstuurde,’ zegt Weiss, ‘wilde hij eigenlijk dat we een filmscenario zouden schrijven. Maar dat was helemaal onzinnig: in dat geval zou je negentig procent van het verhaal en de personages moeten schrappen, dan ben je veeleer bezig het boek te verkrachten dan het te bewerken. Dus zeiden wij tegen Martin dat we er een tv-serie van wilden maken, en wel een voor HBO, en hij zat meteen op dezelfde golflengte. Dat was de enige manier waarop hij zelf dacht dat het zou kunnen werken, zei hij.’
HBO was rond 2005, toen successeries als The Sopranos en Six Feet Under op hun laatste benen liepen, op zoek naar projecten die uit de band sprongen, die mensen niet van HBO zouden verwachten en dus misschien extra abonnees konden opleveren. Toen de verfilming van het fantasyepos van George R.R. Martin op tafel kwam, hapte de zender dus graag toe. Men tastte ook meteen diep in de zakken: de eerste aflevering van Game of Thrones kostte net geen tien miljoen dollar. Het prijskaartje van het hele eerste seizoen – tien afleveringen – bedroeg meer dan vijftig miljoen dollar. Dat geld gaf Weiss en Benioff de kans om de verhalen die zich in verschillende delen van Westeros afspelen ook op heel andere locaties op te nemen – zoals Ierland, Malta en Marokko – en om decors op te trekken die de beschrijvingen in het boek recht aandoen. Ze konden zelfs iemand inhuren die een volledige nieuwe taal verzon: van het Dothraki, dat wordt gesproken door het gelijknamige volk, zijn in de boeken maar een paar flarden te lezen, maar om de personages in de serie een eigen stem te geven, mocht een linguïst op basis daarvan een volledige woordenschat en grammatica samenstellen.
ONDANKS HET GIGANTISCHE BUDGET moesten de twee toch een heleboel schrappen, vooral dan in de gevechtsscènes. ‘Om die echt te tonen zoals ze in het boek te lezen zijn, had zelfs HBO niet genoeg geld’, lacht Benioff. ‘Eerlijk gezegd: zelfs als we van Game of Thrones een zomerblockbuster hadden gemaakt, had de lat nog te hoog gelegen. Maar dat is geen probleem: iedereen zal wel snappen dat we daar bespaard hebben, omdat we het geld voor andere dingen hebben gebruikt. Om de boeken op zo’n manier naar het scherm te brengen dat je echt voelt hoe groot die wereld is: alle regio’s en continenten zijn echt verschillende plaatsen en niet gewoon hangars op hetzelfde terrein en de cast is waarschijnlijk de meest uitgebreide die je vandaag op tv zult vinden.’ ‘Het is nooit onze bedoeling geweest om de boeken letterlijk te vertalen’, voegt Weiss eraan toe. ‘George heeft ons daarin de vrije hand gegeven: hij weet tenslotte hoe televisie werkt en wat voor compromissen je moet sluiten. Ons doel is om het verhaal zo goed mogelijk na te vertellen, zonder aan de integriteit en de toon te raken.’
Om die toon te vrijwaren, zaten ze goed bij HBO. A Song of Ice and Fire speelt zich zoals veel fantasyverhalen af in een wereld die middeleeuws aanvoelt, maar Martin vond dat andere werken uit het genre zelden de echte brutaliteit van die donkere periode lieten zien. Veel fantasy toont volgens hem een ‘Disneyversie van de middeleeuwen’, en daar wilde hij mee breken: zijn wereld is er een die de sfeer van toen echt uitademt, waar een mensenleven niets kost en seks alomtegenwoordig is. Aangezien HBO zich als betaalzender niets hoeft aan te trekken van de strenge Amerikaanse regels rond seks en geweld op tv, hoefden Benioff en Weiss op dat vlak dus niet te veel toegevingen te doen. Behalve op één punt: de leeftijd van sommige personages. Daenerys Targaryen, het meisje dat door haar broer aan de leider van de Dothrakiwordt uitgehuwelijkt, is in het boek slechts veertien jaar oud – de leeftijd waarop vrouwen in de middeleeuwen seksueel actief werden – maar om niet van pedofilie beschuldigd te worden, hebben de schrijvers haar toch maar enkele jaren ouder gemaakt. Als we vragen of Game of Thrones voor een andere zender gemaakt had kunnen worden, is Weiss categoriek. ‘ No way. Alles wat de boeken zo uniek maakt – de donkere ondertoon, de seks, het geweld, de complexe verhalen – was er elders in meer of mindere mate uitgefilterd. Maar HBO heeft ons nooit proberen te sturen of in te tomen.’
NIET ALLEEN MARTINS VOORLIEFDE VOOR SEKS EN GEWELD zorgt ervoor dat zijn fantasyreeks meer voor volwassenen bedoeld is, ook op andere vlakken onderscheidt A Song of Ice and Fire zich in het genre: zijn epos is geen zwart-witverhaal à la The Lord of The Rings, waarin de goede krachten het tegen de slechte opnemen en uiteindelijk triomferen. In plaats van de kleurloze en feilloze helden uit veel fantasyverhalen krijg je hier echte menselijke personages, die soms de verkeerde keuzes maken om de juiste redenen en soms de juiste beslissingen nemen uit de verkeerde overwegingen. Benioff omschreef de serie voor de start in de VS in een interview als ‘ The Sopranos in Midden-aarde’, maar eigenlijk doet Game of Thrones meer denken aan Rome en Deadwood, niet toevallig twee favorieten van Martin. Het is een zeer heftige en krachtige dramareeks over een wereld waar regels van weinig tel zijn en macht het hoogste goed is, en waar personages zich staande proberen te houden zonder hun hoofd te verliezen. Game of Thrones is ook een trage reeks, waarin het verhaal zich langzaamaan openvouwt. De eerste aflevering heet Winter is Coming, een titel die verwijst naar de winter die in Westeros voor de deur staat. Tegen het einde van het seizoen moet het eerste sneeuwvlokje echter nog vallen, en het zal ook nog een hele tijd duren voor Koning Winter echt zijn intrede doet.
HET EERSTE SEIZOEN IS EEN LANGE INTRODUCTIE tot Martins wereld, en de vele vetes die al generaties lang tussen de families worden uitgevochten. Het duurt enkele uren voor je mee bent (en voor je de Starks echt van de Lannisters kunt onderscheiden), maar er zijn zo veel sterke momenten en wendingen dat je toch meegezogen wordt. De fantasyelementen – mysterieuze wolven, drakeneieren – zijn wel aanwezig in het eerste seizoen, maar meer in de marge, omdat de meeste aandacht naar de machtsstrijd tussen de personages gaat. En net dat soort verhalen zijn tijdloos, vindt Benioff. ‘Macht, corruptie en de dingen waartoe mensen in staat zijn om aan de top te komen of te blijven, dat blijft altijd aanspreken. Daarom worden de klassieke auteurs of de toneelstukken van Shakespeare nu nog gelezen en opgevoerd. En als je zo’n verhaal goed vertelt, zullen mensen het ook op hun wereld betrekken. Veel kijkers zien in Game of Thrones bijvoorbeeld verwijzingen naar de oorlogen in Irak of Afghanistan: die heeft George er niet ingestopt toen hij in de jaren negentig aan zijn boeken begon, maar als je rond zulke thema’s werkt, blijft je verhaal altijd actueel.’ ‘Ik las onlangs in Foreign Policy (een magazine over buitenlandse politiek; nvdr.) een grote rondetafeldiscussie over het buitenlandse beleid van de VS’, vult Weiss aan. ‘ Game of Thrones kwam ter sprake en het grappige was dat iedereen – zowel de conservatieven als de progressieven – vond dat onze reeks hun visie op de wereld ondersteunde. Toen dacht ik: we zijn goed bezig. En ik was natuurlijk ook gelukkig dat we blijkbaar het Amerikaanse buitenlandse beleid mee vormgeven. (Lacht)‘
Niet alleen politieke experts zijn fan, ook de critici en kijkers. Toen de reeks in het voorjaar van 2011 op HBO begon, waren de recensies bijna unaniem lovend en gemiddeld trok de serie per week zowat zes miljoen kijkers. Sindsdien is de hype rond Game of Thrones – door media-aandacht, prijsuitreikingen, overzees succes – eigenlijk alleen maar groter geworden. Ten bewijze: het eerste seizoen verscheen begin maart al in de VS op dvd, en na een week waren er 350.000 exemplaren van verkocht, een record in de geschiedenis van HBO. Veel Amerikanen hadden de dvd blijkbaar ook gebruikt om hun schade in te halen, want toen op 1 april het tweede seizoen van start ging – dat bij ons vanaf eind april bij Prime Series te zien is – was het publiek bijna dubbel zo groot als bij het eerste seizoen. Op het moment dat we dit schrijven, heeft HBO het licht voor een derde reeks nog niet officieel op groen gezet, maar dat lijkt een formaliteit: de zender heeft immers eerder beloofd dat Benioff en Weiss ‘de tijd zullen krijgen die ze nodig hebben om hun verhaal te vertellen’.
Hoeveel dat is, hangt af van Martin zelf en die weet nog niet helemaal hoe lang A Song of Ice and Fire nog zal duren. Oorspronkelijk was hij van plan om een trilogie te schrijven, maar ondertussen zijn er al vijf boeken verschenen en drie prequels. Normaal gezien volgen er nog twee delen, ’tenzij ik beslis dat het er drie moeten worden’, zoals Martin droogjes liet weten via zijn blog. De onduidelijkheid over hoe lang de saga nog duurt en het feit dat Martin soms durft te treuzelen, heeft veel van zijn fans al tot de rand van de razernij gebracht. Het vijfde boek, A Dance With Dragons, was in 2006 al aangekondigd, maar kwam pas vorig jaar uit, en toen Martin in de jaren tussenin op zijn blog commentaar begon te posten over footballmatches en dergelijke werd het sommige lezers te veel. De ontevreden fans, die zichzelf ‘GRRuMblers’ noemden, maakten websites met titels als ‘Finish the damn book, George!’ of ‘Is Winter Coming?’ waarop ze hun onvrede over het uitstel duidelijk maakten. Het ongeduld is ook te verklaren door het feit dat Martin heeft gezegd dat mocht hij komen te overlijden er niemand anders zijn epos mag afwerken, waardoor fans bang zijn dat de reeks misschien nooit een einde zal krijgen.
VOOR HEN HEBBEN BENIOFF EN WEISS GOED NIEUWS: mocht Martin plotseling onder een bus terechtkomen, zal alvast de tv-serie eindigen zoals hij dat had gewild. ‘Wij weten hoe alles afloopt’, aldus Benioff. ‘Niet in detail, maar we hebben met George wel de belangrijkste verwikkelingen overlopen. Dat moest ook: stel je voor dat wij een personage laten sterven waar hij nog grote plannen mee had. In grote lijnen weten we dus waar we heen gaan. Als we van HBO onze zin mogen doen, dan wordt Game of Thrones acht seizoenen lang, met een begin, een midden én een slot.’ Eind goed, al goed dus, te meer daar zelfs de vrouw van Martin ondertussen over het resultaat zeer te spreken is. ‘Toen we de eerste twee afleveringen hadden afgewerkt, gingen we met George en zijn vrouw naar een kleine bioscoop in L.A. om ze te tonen’, zegt Weiss. ‘Na afloop draaide ze zich om en zei: “You didn’t fuck it up.”‘
FOCUS TRAKTEERT
WWW.KNACKFOCUS.BE
Win 5 dvd-boxen en 2 exemplaren van de volledige reeks boeken. Zie pagina 8.
GAME OF THRONES – SEIZOEN 1
Uit op dvd en Blu-ray (Warner Home Video).
GAME OF THRONES – SEIZOEN 2
Vanaf 27/4 te zien op Prime Series.
DOOR STEFAAN WERBROUCK
GEORGE R.R. MArtin (SCHRIJVER)
‘IK WILDE ME GEEN ZORGEN MAKEN OVER HOLLYWOODBEPERKINGEN. BENIOFF EN WEISS MOGEN DAT DOEN.’ D.B. Weiss (PRODUCER)
‘BEST GRAPPIG: ZOWEL CONSERVATIEVEN ALS PROGRESSIEVEN VINDEN DAT DE REEKS HUN WERELDVISIE ONDERSTEUNT.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
