SPEERNAAKT

‘Ik vrees dat alles wat ik ooit zal doen, rond dezelfde vragen zal draaien: waarom zijn de dingen wat ze zijn en hoe is het zo gekomen?’ Filosofen vullen lijvige boeken met die vragen, Sofie Lemaire maakt er gewoon een vrolijk tv-programma van. Bloot en speren duikt met grote ogen in de ton voorwerpen en verhalen die ooit onmisbaar en onvergetelijk waren maar die niemand zich nu nog kan herinneren.

De titel doet het niet onmiddellijk vermoeden, maar Bloot en speren is begonnen met een boek. At Home van Bill Bryson. Daarin dwaalt de auteur door zijn huis en vertelt hij bij iedere lampenkap, koffielepel, paperclip of muismat die hij tegenkomt het hoe, het wat en het waarom ervan. Het is een geschiedenis van het leven gevat in het verhaal van doodgewone voorwerpen. Lemaire: ‘Toen ik het boek las, voelde ik de hele tijd de neiging om luidop voor te lezen. ‘Wist je dit al?’ wilde ik roepen. ‘En: dit is echt geweldig!’ Ik kan echt gelukkig worden van dit type weetjesboeken. Het waren zulke prachtige en vaak onwaarschijnlijke verhalen en ik vond het vooral schokkend dat ik ze niet kende. Als je van geschiedenis wilt houden, dan zijn dat de boeiendste verhalen, omdat ze van kleine, alledaagse zaken vertrekken en soms onverwachte uitlopers hebben naar de meer klassieke geschiedenis. Ik vond dat iedereen die verhalen moest kennen, omdat ze telkens weer bewijzen dat de realiteit zoveel straffer is dan de fantasie.’

En dus dacht je: ik maak er een tv-programma over?

SOFIE LEMAIRE: Ik kreeg de vraag een programma te bedenken, en het leek me logisch te vertrekken vanuit de dingen die mij fascineren. Ik hou van onverwachte verhalen, en hoe meer ik zocht, hoe meer ik ontdekte dat het verleden zoals we het absoluut niet kennen een onuitputtelijke bron van verhalen is. De enige moeilijkheid was: hoe maak je daar boeiende televisie over? We hebben zowat alles geprobeerd, zelfs een reportagemagazine zitten bedenken – maar de moeilijkheid met geschiedenis is dat je altijd beelden tekortkomt. Op een bepaald moment kwamen we uit bij een panelshow en dat bleek het beste te werken. Omdat je panel een schat aan fantasie aanreikt. Het komt met zotte ideeën en het is fijn als je dan kunt zeggen: in het echt was het nog zotter.

Na je vuurdoop bij De kruitfabriek heb je een jaar in de luwte kunnen werken.

LEMAIRE: Dat was fijn, ja. Ik vind het minstens zo boeiend om achter de schermen te werken als ervoor. Ik zal nooit iets presenteren om te presenteren. Dat interesseert me niet. Een schermgezicht is zo inwisselbaar. Als ik ooit zou moeten kiezen tussen een programma maken en er een presenteren, dan kies ik voor het eerste. Als je met je gezicht op tv komt, gaat het niet alleen over wat je doet, het gaat over hoe je eruitziet, en in interviews moet je net iets te veel over jezelf vertellen dan goed is voor je mentale gezondheid. Ik ben liever gewoon met mijn werk en de mensen om me heen bezig.

Heeft het er ook mee te maken dat de kritiek die je krijgt als je op televisie komt een pak heviger en directer is dan op de radio? In de dagen van De kruitfabriek was ongeveer alles wat jullie deden voorwerp van kritiek en commentaar.

LEMAIRE: Dat was een bizarre periode. Ik kwam van de radio met de enige ambitie om het vak televisie te leren. Ik belandde in een soort storm waarbij niemand nog rustig kon nadenken, maar op de een of andere rare manier was dat net interessant. Ik kreeg heel veel lessen tegelijk over televisie, maar ik leerde toch vooral dat je eigen oordeel het meest betrouwbare is. Je kunt je niet laten leiden door wat duizenden mensen op Twitter schreeuwen. Ik heb er toen heel bewust voor gekozen om er geen aandacht aan te besteden. Op een bepaald moment voel je dat iets je ontglipt, dat je er geen controle meer over hebt. Uiteindelijk moet je doen waar je zelf in gelooft. Wat andere mensen ervan vinden, is misschien belangrijk voor je voortbestaan, maar het zegt niets over wat je wel en niet kan.

Heb je nooit gedacht: was ik maar bij de radio gebleven?

LEMAIRE: Nee, ik kan geen spijt hebben over iets waar ik heel duidelijk voor gekozen heb. Ik heb het mezelf niet gemakkelijk gemaakt, dat klopt, maar misschien wel interessanter, en dat is op de lange termijn het meest waardevolle.

Maak jij het jezelf graag moeilijk? Als meisje dat opgroeide in de bossen van Brugge koos je ervoor om woord te studeren in Antwerpen. Ook geen evidente keuze.

LEMAIRE: Om eerlijk te zijn: ik had geen idee wat ik wilde studeren. Ik had een hele dag rondgelopen op zo’n beurs en had her en der brochures meegenomen. Over psychologie, Germaanse talen, geschiedenis. Ik was dodelijk verveeld door die brochures. Er was maar één opleiding waarvan ik dacht: die vakken wil ik allemaal doen, en dat was Woord. Meer zat er niet achter. Het heeft wel veel voor mij betekend. Ik ben er een ander mens door geworden. Ik heb er geleerd om te durven praten, om mijn mond open te doen, en ik heb er geleerd dat het niet erg is om aan iemand iets te vragen en dat het je vooruithelpt als je zegt wat je wel en niet wilt. Al voel ik nu de behoefte om opnieuw te gaan studeren. Ik heb misschien wat inhoud gemist. Misschien dat ik daarom die weetjesdrang heb. Hoe zit het allemaal in elkaar en waarom zijn de dingen wat ze zijn? Dat zou ik nu graag weten.

Is tv de beste omgeving om jouw weetjeshonger te stillen?

LEMAIRE: Op dit moment wel. Ik ga in mijn leven nog andere manieren exploreren om verhalen te vertellen. In mijn hoofd zitten minstens achttien schitterende boeken. Ik vrees alleen dat ik niet het talent heb om ze te schrijven. Ik heb wel het talent om een verhaal helder en boeiend aan een breed publiek te vertellen. Ik wil er nu vooral voor zorgen dat iemand die geen interesse heeft voor geschiedenis, die een heel slechte dag heeft gehad, die voor de tv zit met een half oog op zijn smartphone en een half op zijn computerscherm even verwonderd opkijkt omdat hij een verhaal hoort waarvan hij zegt: ‘Echt, zit dat zo?’ Verder heb ik nog duizend dromen. Van een bloemenwinkel openen tot een koekje uitvinden waarvan men over 150 jaar zegt: ‘Dit is het beste koekje ooit, uitgevonden door een vrouw die nooit bakte.’

Hm, ik ruik een spelronde in Bloot en speren anno 2165.

BLOOT EN SPEREN

Vanaf donderdag 13/11 om 21.10 op VIER.

DOOR TINE HENS

‘ALS IK OOIT MOET KIEZEN TUSSEN EEN PROGRAMMA MAKEN EN ER EEN PRESENTEREN, DAN KIES IK HET EERSTE .’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content