De Brit Steve McQueen legt er de zweep op in 12 Years a Slave, een beheerst en aangrijpend drama over de Amerikaanse slavernij.
Mochten de Oscars voor beste film en beste regisseur straks naar het slavendrama 12 Years a Slave en Steve McQueen gaan, dan zou dat niet alleen vanwege het ‘belangrijke’ onderwerp zijn, of het feit dat McQueen daarmee de eerste zwarte regisseur zou zijn die die eer te beurt valt. Zijn historische drama – naar de memoires van de vrij geboren, zwarte Amerikaan Solomon Northup, die twaalf jaar lang als slaaf gemaltraiteerd werd – heeft Hollywoods sympathy vote geeneens nodig en is sowieso een van de meest intense, aangrijpende en beheerste films van de jongste maanden.
Hoe Solomon (een serene Chiwetel Ejiofor), een huisvader uit New York, anno 1841 door blanke slavendrijvers wordt ontvoerd en als slaaf verkocht; hoe hij als huisneger en katoenplukker wordt misbruikt en striemende zweepslagen op lijf en ziel te incasseren krijgt, maar desondanks zijn moraal, hoop en wilskracht weet te vrijwaren: McQueen gaat geen psychologische of fysieke gruwel uit de weg en doet je het bloed, het zweet en de tranen haast proeven en ruiken. Maar dan – get this, Steven Spielberg – zonder van Solomon een heroïsche Hollywoodmartelaar te maken. Of – get this, Quentin Tarantino – zonder het geweld te exploiteren of te ironiseren. Wel door, tot aan de emotioneel verwoestende climax, waarin Solomon met zijn vrouw en kinderen herenigd wordt, steeds een esthetiserende en cerebrale afstand te bewaren.
Hoewel het zijn meest hollywoodiaanse film is – hij oogt een stuk traditioneler dan Hunger (2008) en Shame (2011) en er staat zelfs een soundtrack van Hans Zimmer op – ligt 12 Years a Slave dan ook perfect in het verlengde van de vorige langspelers van deze Britse kunstenaar, zelfs in het verlengde van zijn videowerk. En dat met McQueens strak bemeten mix van realisme en hyperrealisme, historiek en anekdotiek, zijn plastische terzijdes (de tableaux vivants van zwarte slaven die in de camera kijken), zijn longshots die aangehouden worden tot het pijn doet (Solomon die met een touw om de nek nog net aan de moddergrond kan) en herhalingen (de zweepslagen op de rug van de zwarte slavin Patsey, een indrukwekkende Lupita Nyong’o) die het beeld ritualiseren en body geven.
In die zin is 12 Years A Slave niet alleen een gedreven vertolkt drama dat Amerika’s racistische verleden belicht, met goede bijrollen voor Benedict Cumberbatch, Michael Fassbender, Sarah Poulson en Paul Dano. Het is een klassiek uitgedost exorcismeritueel waarin McQueen de kwade demon uit het pioniershuis van Amerika verdrijft. Let in dat verband op de symboolbeladen scènes waarin Solomon een huis ineentimmert samen met een blanke loonarbeider (Brad Pitt, boegbeeld van liberal Hollywood) die er progressieve, lincolniaanse ideeën op na houdt. Als potentieel Oscarwinnaar is 12 Years a Slave dan ook intelligenter, scherper, aangrijpender en – welja – ‘belangrijker’ dan eerdere laureaten als Argo, The Artist, The King’s Speech, of Forrest Gump godbetert.
Life is not a fucking box of chocolates. In de intens fysieke wereld van Steve McQueen is het een benepen, duistere, roestige kooi waar geen mens – blank of zwart – zich uit kan beuken.
12 YEARS A SLAVE *****
Steve McQueen met Chiwetel Ejiofor, Benedict Cumberbatch, Michael Fassbender
DAVE MESTDACH
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier