Zondag 24/7, 23.40 – Canvas
A la guerre comme à la guerre. Filmmaker Lode Desmet heeft de internationale titel van zijn documentaire niet toevallig gekozen. In tijden van oorlog gelden andere wetten, ten getuige de verschrikkelijke beelden die ons via journaals bereiken én Desmets bekroonde reportage Soldaatje Spelen. ‘De meeste mensen hebben wel al eens gehoord van de Conventies van Genève’, klinkt het bij Desmet. ‘Maar wie weet er eigenlijk wat die in de praktijk betekenen?’
Heb je iets met soldaten, het leger of oorlog?
Lode Desmet: Absoluut niet. Toen enkele jaren geleden de vreselijke foto’s uit Abu Ghraib opdoken, waren er twee reacties. Enerzijds werd de schuld bij de bewakers gelegd, zonder er te veel context bij te geven. Anderzijds werd er weer veel over de Conventies van Genève gesproken en hoe die met de voeten werden getreden. Daarom leek het mij interessant om te tonen wat die voor de soldaten op het terrein inhouden.
Wat staat er dan in die conventies van Genève?
Desmet: Persoonlijk vond ik het erg verrassend om te ontdekken dat die eigenlijk teruggaan tot 1864, terwijl algemeen toch vooral aan de regels gedacht wordt die in 1949 na WO II werden opgesteld. Bij de oprichting van het Rode Kruis in de 19e eeuw wilde Henri Dunant ook de gewonde soldaten van het verliezende leger kunnen verzorgen en beschermen. Helemaal in de toenmalige sfeer hoopte men oorlog zo geciviliseerder te maken. Eigenlijk behelzen de Conventies van Genève heel veel verschillende regels. Zo kwamen er recent nog richtlijnen op het gebruik van antipersoonsmijnen.
Hoe breng je zulke theoretische conventies in beeld?
Desmet: Ik heb vooral getuigen aan het woord gelaten, soldaten van over de hele wereld dus. Ik heb gesproken met Amerikaanse gevechtspilotes in Afghanistan, een kindsoldaat uit Burundi, ex-para’s uit de Sovjet-Unie en guerrillasoldaten uit El Salvador. Sommigen waren al makkelijker te vinden dan anderen, en de een praat al makkelijker dan de andere. Een Canadese Blauwhelm schoot bijvoorbeeld fysiek in een kramp wanneer hij vertelt wat voor gruwelijke dingen hij heeft meegemaakt: posttraumatisch stresssyndroom.
Bij de première werd je docu ‘verrassend luchtig’ genoemd. Euhm, hoe maak je een oorlogsdocu in godsnaam luchtig?
Desmet: Door een lange zoektocht naar de juiste archiefbeelden. (Lacht) Zo zitten er stukjes in van een sketch van Laurel en Hardy in het vreemdelingenlegioen, maar ook een Brits propagandafilmpje over de gevaren van V1’s met enkele zonnende vrouwen in bikini. Bedoeling was dat de kijker kon blijven kijken. Eigenlijk zitten er nauwelijks beelden van gewonden of doden in de film.
Toch lijkt het me geen ongevaarlijke onderneming. Nooit bang geweest?
Desmet: Goh, dat viel al bij al nog mee. Natuurlijk is het altijd spannend om naar Afghanistan te trekken, maar zolang je je voorzorgen neemt en je goed laat begeleiden, kun je het gevaar minimaliseren.
Wil je met ‘Soldaatje Spelen’ een zekere boodschap meegeven?
Desmet: Dat die soldaten ook maar mensen zijn, dat is voor mij het voornaamste. Zelf vond ik het eigenlijk verrassend dat zo veel mensen mijn docu verrassend vonden. (Lacht) Oké, je mond valt open als je die F16-pilotes over hun ‘speelgoedjes’ hoort vertellen of als ze zeggen dat het na al die training toch spijtig zou zijn als ze géén bom mogen laten vallen. Als soldaten wandaden plegen, is dat volgens mij niet enkel hun fout: het is de verantwoordelijkheid van het hele land dat die oorlog en hen ondersteunt.
BARBARA DE CONINCK
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
