Donderdag 9/5, 23.40 – Canvas
De eminente vaderlandse documaker Manu Riche en de Britse schrijver Patrick Marnham maakten samen Snake Dance, over de rare kronkels die Congo, Pueblo-indianen en de eerste atoombom verbinden. Hoe bezweren wij onze angsten?
Manu, het bredere publiek heeft jou de laatste jaren vooral leren kennen van portretten als Tempo of a Restless Soul, over Tom Barman. En nu dit?
MANU RICHE: Ik wilde al enkele jaren een film maken over het Congo van Kabila, verscheurd door oorlog en gedomineerd door de handel in grondstoffen. Een vijftal jaar geleden ontmoette ik Patrick, die op zijn beurt rondliep met plannen voor het verhaal van Robert Oppenheimer, een fysicus van het geheime Manhattanproject, dat de eerste atoombom ontwikkelde. Onze inspiraties bleken parallel te lopen: de bom, de kobaltmijnen in Congo… Het uranium van de eerste atoombommen kwam immers ook uit Congo, uit Katanga.
Jullie verdiepen je ook in de figuur van Aby Warburg, een antropoloog. Wat doet die in dit verhaal?
RICHE: Warburg bestudeerde de levenswijze en rituelen van de Pueblo-indianen van Los Alamos in New Mexico. Enkele decennia later startte op die afgelegen plek het Manhattanproject. Vandaag nog is de nucleaire sector er aanwezig, het is een van de belangrijkste werkgevers in de regio. Warburg bestudeerde bij de Pueblo-indianen de slangendans, een ritueel tegen de angst om in die droge omgeving verstoken te zijn van water. Die angst dansten ze als het ware weg. Daar gaat onze film over: hoe leer je als cultuur je angsten te bezweren?
We bekijken hoe we dat vandaag doen. De wetenschap lijkt bij ontwikkelingen als de atoombom een beetje te vergeten dat we de zaak niet helemaal kunnen controleren. Het was een illusie te denken dat je angst kunt bezweren met een wapen dat de wereld kan vernietigen. De Amerikanen dachten aanvankelijk dat zij het als enige zouden hebben, maar na drie jaar waren de Russen ook in het bezit van atoomwapens. En vandaag is het probleem nog meer wijdverspreid. We kunnen niet meer inschatten wie het wapen als eerste zal gebruiken. Bijgevolg is er met de uitvinding van de bom meer angst in de wereld dan ervoor.
Heb je zelf iets met de bom?
RICHE: Zoals zoveel andere mensen heb ik in de jaren tachtig geprotesteerd tegen het plaatsen van kruisraketten met kernkoppen in ons land. Met de val van de Berlijnse Muur verdween het bewustzijn over de aanwezigheid van die wapens, maar ze zijn er nog wel. We leven nu in een totaal andere wereld en tegelijkertijd begrijpen we onvoldoende hoe die wereld van ervoor gemaakt werd. Daar was ik bij het maken van Snake Dance nieuwsgierig naar. We weten niet meer hoe we eraan zijn geraakt, maar nu zitten we wel met onze zelfgeorganiseerde zelfmoord.
(H.V.G.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
