Hoe een Amerikaanse folkrocker decennialang zonder het te weten een devote fanbasis had in Zuid-Afrika, en hoe je als artiest nooit klaar bent met de geschiedenis: je komt het te weten in de muziekdocumentaire Searching for Sugar Man.
Er broeit wat, die late zomer van 1969, in de Tera-Shirma-studio’s van Detroit. Heeft er zijn tenten opgeslagen: Sixto Rodriguez, een schuchtere singer-songwriter die zich in de koffiehuizen en groezelige nachtclubs van Motor City in de kijker heeft gespeeld van producers Dennis Coffey en Mike Theodore. Coffey is als gitarist lid The Funk Brothers, de legendarische sessiegroep die sinds 1959 op haast alle platen van hitfabriek Motown Records meespeelde, en heeft voor de gelegenheid de fine fleur van sessiemuzikanten, onder wie bassist Bob Babbitt, opgetrommeld. Hier zal goud gesmeed worden, daar zijn de muziekveteranen het over eens. Cold Fact, Rodriguez’ langspeeldebuut, is een exquis gearrangeerde en melodieuze melange van psychedelische rock en sociaal geëngageerde folk met subtiele toetsen van funk en soul. Sussex Records, het label uit Hollywood waar ook Bill Withers thuis is, brengt de plaat uit in de lente van 1970. De release draait uit op een flop, maar later in hetzelfde jaar waagt Rodriguez opnieuw zijn kans, deze keer in Londen met producer Steve Rowland, die eerder met The Pretty Things en Peter Frampton heeft gewerkt.
Het album Coming from Reality borduurt voort op de formule van Cold Fact, maar ook deze keer slaagt Sixto er niet in zich in de kijker van het grote publiek te spelen. En dan wordt het stil. Rodriguez keert gedesillusioneerd terug naar Detroit. Dennis Coffey is intussen zelf een ster, dankzij de instrumentale monsterhit Scorpio (1971), en Mike Theodore maakt verder naam als arrangeur-producer. Hij zal later een grote rol spelen in de ontwikkeling van de discosound.
Hun poulain Rodriguez verdwijnt echter compleet van de muzikale radar. ‘I just went back to work’, zegt hij in Searching for Sugar Man, de bekroonde documentaire van regisseur Malik Bendjelloul, die Rodriguez meer dan vier decennia na zijn gefaalde gooi naar succes opnieuw in de picture zet.
Waarom Bendjelloul een documentaire wijdde aan deze vergeten antiheld, het antwoord daarop vinden we in de zuidelijke hemisfeer, meer in bepaald in Zuid-Afrika. In volle apartheid groeien Cold Fact en Coming from Reality daar uit tot klassiekers. Rodriguez zijn sociaal betrokken, expliciete en antiautoritaire teksten raken er begin jaren zeventig een gevoelige snaar bij de studentengemeenschap en de ontluikende tegencultuur in de aartsconservatieve Afrikanerstaat. Het album raakt met onderwerpen als corruptie en drugs nauwelijks voorbij de censuurcommissies, maar dankzij een netwerk van illegale bootlegs en gekopieerde cassettes belanden beide albums in duizenden te Johannesburg en Kaapstad geassembleerde platenkasten netjes naast The Beatles en Simon & Garfunkel. Zijn status van cultartiest wordt kracht bijgezet omdat over de persoon Rodriguez in het geïsoleerde Zuid-Afrika zo goed als geen achtergrondinformatie bestaat. Indianenverhalen als zou Rodriguez zichzelf op het podium van het leven beroofd hebben – hetzij door zelfverbranding, hetzij door een pistool tegen de slaap – voeden enkel de mythe. Een mythe waar de man zelf zich niet bewust van is. Ook niet wanneer hij eind jaren zeventig de kans krijgt om te toeren in Australië, een ander land dat middels re-issues van zijn elpees met vertraging Rodriguez in de armen sluit. De lokale superhelden van Midnight Oil nemen hem in 1981 zelfs mee in hun voorprogramma.
Dat er tegenwoordig een weelde aan informatie voorhanden is over werk en leven van deze obscure artiest hebben we te danken aan Stephen Segerman en Alec McCrindle, twee Zuid-Afrikaanse superfans die midden jaren negentig op zoek gaan naar de man achter de mythe. Hoe, waar en wanneer hij is gestorven, dat willen ze vooral te weten komen. Hun speurtocht via het internet, die tot onverwachte resultaten leidt, is de rechtstreekse inspiratie voor Searching for Sugarman, deels detectiveverhaal, deels portret van een schimmig artiest, én een flinke brok politieke, sociale en muzikale geschiedenis, verdeeld over verschillende steden en continenten.
Wie ook een essentiële rol speelde in de Rodriguez-renaissance is Light in the Attic, het geachte reissuelabel, dat in 2008 opgewaardeerde cd- en vinylversies van Cold Fact en Coming from Reality in de rekken mikt. Dankzij jubelreviews in bladen als Uncut en Mojo maken vele Amerikaanse en Europese luisteraars voor het eerst kennis met de inner city poet uit Detroit, en nu de documentaire de wereld rondtoert, komen daar elke dag meer mensen bij. ‘Ik vond hem maar een zwerver’, zegt een van zijn buurtgenoten in de documentaire. ‘Hij was een profeet’, zegt een ander. Het lijkt erop dat ze allebei gelijk krijgen.
SEARCHING FOR SUGAR MAN
11-14/1 in Cinema Zed (cinemazed.be). Ook uit op dvd bij A-Film.
DOOR JONAS BOEL
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
