Het is alweer een tijd geleden dat Ewan McGregor nog eens uit de kleren ging. De Britse acteur hing de afgelopen jaren dan ook vooral rond in de Verenigde Staten, waar zoiets niet wordt getolereerd. ‘Het is allemaal zo hypocriet. Als ik mijn broek moet afsteken, steek ik mijn broek af!’

Young Adam

Vanaf 3 december in de bioscoop

Hij mag dan al beweren dat het niet waar is, Ewan McGregor ging tot voor kort in nagenoeg elke film uit de kleren. In Rogue Trader (James Dearden), Solid Geomatry (Denis Lawson), Brassed Off (Mark Herman) en Nora (Pat Murphy) bleef het bij zijn achterwerk, in Nightwatch (Ole Bornedal) kon hij zich nog enigszins schuilhouden onder het badschuim, maar in de miniserie Scarlet & Black (Ben Bolt), Velvet Goldmine (Todd Haynes), Trainspotting (Danny Boyle), The Pillow Book (Peter Greenaway) en nu ook Young Adam (David Mackenzie) gaat McGregor ongegeneerd full frontal voor de camera. In de Verenigde Staten kunnen ze er alvast niet om lachen, want Young Adam zal er enkel in de gecensureerde versie te zien zijn. De borsten van Emily Mortimer en Tilda Swinton kunnen nog net door de beugel, maar het lid van Ewan McGregor vliegt er onverbiddelijk uit.

Hoewel ze naar verluidt niet meer tegen elkaar spreken, heeft Ewan McGregor zijn carrière grotendeels te danken aan het Schotse trium- viraat Danny Boyle (filmmaker), Andrew Mac- donald (producent) en John Hodge (scenarist). McGregor speelde de hoofdrol in twee instant klassiekers van het trio, de venijnige thriller Shallow Grave en de ophefmakende drugstrip Trainspotting. Samen maakten ze ook de onevenwichtige komedie A Life Less Ordinary, maar gingen finaal uit elkaar toen productiemaatschappij 20th Century Fox Leonardo DiCaprio verkoos boven Ewan McGregor voor de hoofd- rol in The Beach. De Amerikaanse posterboy had McGregor eerder ook al de hoofdrol in Baz Luhrmanns Romeo + Juliet afgesnoept.

Voor McGregor kwam de grote doorbraak er pas toen George Lucas hem de rol van Obi-Wan Kenobi aanbood in de tweede Star Wars-trilogie. Sindsdien stond hij aan de zijde van Nicole Kidman in Moulin Rouge, maakte hij Renée Zellweger het hof in Down With Love en kroop hij in de huid van een jonge Albert Finney in Big Fish, de nieuwste film van Tim Burton.

De opnames van Young Adam voerden hem voor het eerst in jaren terug naar Schotland. De film werd goed ontvangen op het afgelopen filmfestival van Cannes, al zal het wellicht net iets minder stormlopen voor een behoorlijk donkere whodunit, waarin McGregor zowel Tilda Swinton als Emily Mortimer het hof maakt, dan voor de zesde en hopelijk ook laatste Star Wars, waar George Lucas op dit moment de laatste hand aan legt. ‘Ik ben dan ook een acteur, geen manager. Carrièreplanning is niet aan mij besteed, ik heb daar ook geen klare kijk op. Weet ik veel of er bepaalde regels zijn om je carrière aan te zwengelen. Ik denk niet in termen van: als ik nou eens aan die film zou meewerken, sta ik volgend jaar op een set van Steven Spielberg. Bij het lezen van een scenario volg ik eenvoudigweg mijn instinct. De commerciële slaagkansen van een film hebben geen invloed op mijn beslissing. Ik wil trots kunnen zijn op alles wat ik doe.’

Dan heb ik twee woorden voor je: ‘Star’ en ‘Wars’.

Ewan McGregor: ( lacht) Geloof het of niet, maar ik ben wel degelijk trots op het feit dat ik in Star Wars zit. In tegenstelling tot wat sommige boulevardbladen schrijven, heb ik ook nooit het tegendeel beweerd. Hooguit heb ik eens gezegd dat het enorm frustrerend is om tegen een blue screen te praten. Het vergt niet alleen meer inspanning, ik voel me op zo’n moment altijd ontzettend naakt en kwetsbaar. Ik weet nooit welke houding ik moet aannemen en dat is frustrerend. Geef mij maar Queen Padmé in plaats van Yoda.

De afgelopen jaren blikte je een indrukwekkende reeks studiofilms in. Was het tijd voor iets anders?

McGregor: Absoluut. Ik had zin om nog eens aan een kleinschalig project mee te werken, al ga ik er nooit bewust naar op zoek. Ik krijg voortdurend scenario’s toegestuurd, Young Adam was daar toevallig een van en als Schotse film kreeg hij sowieso voorrang ( lacht). Ik vond het een uitzonderlijk knap geschreven tekst, zuinig met dialogen, net datgene waar ik al enige tijd naar uitkeek. Ik wou aan het project meewerken omdat het scenario me aansprak, niet omdat ik het tijd vond om nog eens aan een hongerloon te werken ( lacht). De uitdaging van een kleine set is groter omdat je niet elk probleem kan oplossen met geld. Het in team zoeken naar oplossingen maakt het project persoonlijker en intenser.

Cast en crew hebben in elk geval hun krachten moeten bundelen om de financiering van de film rond te krijgen.

McGregor: Dat was enorm frustrerend, temeer omdat ik vind dat we films als Young Adam in Groot-Brittannië moeten blijven maken. Wij hebben altijd al uitgeblonken in aparte en tegelijk toegankelijke films, in sociaal geëngageerde films ook. Er lag met Young Adam een fantastisch scenario op tafel, Ewan McGregor zou de hoofdrol spelen, Tilda Swinton en Emily Mortimer hadden al toegezegd en Peter Mullan stond op het punt ‘ja’ te zeggen. De kortfilms van David Mackenzie hadden bovendien al verschillende prijzen gewonnen en de man had er net de opnames van zijn debuutfilm opzitten. Dat hij een aanstormend talent is, had hij al ten overvloede bewezen. Ik kon dan ook niet geloven dat we geen geld kregen. Veertig procent van het budget hebben we verloren omdat een investeerder op het laatste moment zijn centen terugtrok. We zijn vervolgens bij alle subsidiërende instanties gaan aankloppen, telkens zonder resultaat. Ik heb mezelf altijd beschouwd als een Britse acteur, ik neem mijn werk mee naar huis, ik leef ervoor. Het was alsof ik een mep in het gezicht kreeg van de Britse filminstanties. Ik ben dan maar met enkele Amerikaanse filmmaatschappijen gaan praten, maar die wilden me natuurlijk ook niet helpen. ‘ This film is,… well, ya know,…’, iets zinnigers kreeg ik daar niet te horen. Gelukkig is het uiteindelijk nog goed gekomen. Maar ik vind het wel tragisch dat je intussen zelfs in Groot-Brittannië een komisch scenario en minstens één Amerikaanse vedette nodig hebt om een film gesubsidieerd te krijgen. Omdat Young Adam een donkere film is, kan dat dus niet. Vanuit zakelijk oogpunt kan ik die logica nog begrijpen, maar subsidies zijn toch geen investeringen die winst beogen? In Groot-Brittannië hadden we nog niet zo lang geleden de reputatie alles te kunnen maken. Zelf heb ik nog meegespeeld in Shallow Grave en Trainspotting, twee uiteenlopende films die de deur hebben opengezet naar een grotere diversiteit. Maar die deur sluit zich nu langzaam achter ons.

Doe je zelf ook een deur achter je dicht? Anderhalf jaar geleden stapte je immers al uit het Britse productiehuis dat je met Jude Law hebt opgericht.

McGregor: Maak je geen zorgen, ik blijf mijn vaderland trouw. Ik heb het bij Natural Nylon voor bekeken gehouden omdat ik er gewoon geen tijd meer voor had. Ik las in de pers dingen over het bedrijf waar ikzelf niet eens van op de hoogte was. Dan vraag je je echt wel af waar je in godsnaam mee bezig bent. Jude en ik waren te druk bezig, we konden gewoon geen contact houden. Ik kan me bovendien niet op twee dingen tegelijk concentreren. Als ik speel, gaat al mijn energie daar naartoe. Ik moest dus een keuze maken tussen acteren en produceren en die was vlug duidelijk. Maar ik wil wel degelijk aan Britse films blijven meewerken. Ik bén een Brit, ik zou niet eens weten hoe het voelt om een Amerikaan te zijn. Ik zou graag zien dat de filmindustrie in Groot-Brittannië opnieuw opener en gevarieerder wordt. Maar geld is altijd het probleem. Op dit ogenblik wordt het volgens mij niet echt op een verstandige manier verdeeld.

Het gerucht doet al jaren de ronde dat er een vervolg komt op ‘Trainspotting’. Klopt dat?

McGregor: Ik heb in elk geval nog geen scenario gezien. Er is er bij mijn weten ook nog geen. Zelf vind ik een vervolg vol- strekt overbodig, maar ik zeg niet op voorhand ‘nee’. Maar ik wil alleen aan een vervolg meewerken, als ik er zeker van ben dat het nóg beter zal zijn dan het origineel. En dat is vrijwel onmogelijk: ‘ Trainspotting was fucking awesome!‘ Ik zou het verschrikkelijk vinden, mocht het publiek zich later enkel nog een pover vervolg herinneren, in plaats van het weergaloze origineel. Eigenlijk hoeft het niet voor mij, ze mogen mijn rol aan iemand anders geven.

Er bestaat nochtans geen beter excuus om de boel nog eens op stelten te komen zetten in Cannes?

McGregor: We hebben ons hier toen inderdaad goed geamuseerd! Wat wil je, we waren een zootje ongeregeld dat plots alles in de schoot geworpen kreeg. Ik vond het op zich al fantastisch om naar Cannes te mogen komen en dan ligt de wereldpers ook nog eens aan mijn voeten. Ik waande me Cary Grant. Al mijn dromen leken in vervulling te gaan. Nu ja, niet allemaal: ik heb nog altijd een oscarspeech liggen die ik ooit wel eens wil bovenhalen ( lacht). Maar Cannes heeft ook zijn minder aangename kanten. Enkele jaren geleden kwam ik hier geld bij elkaar sprokkelen voor Nora, een kleine film over James Joyce waar ik zelf ook een rolletje in had. Ook toen dacht ik dat de financiering van een leien dakje zou lopen, maar ik kwam van een kale reis thuis. Misschien was ik in die tijd te vol van mezelf. Ik dacht dat het volstond om hier acte de présence te doen en me voor het overige in het nachtleven te storten. Intussen ben ik heel wat kalmer geworden. Toen ik hier was met Moulin Rouge, ben ik zelfs nauwelijks het hotel uit geweest. Weet je wat ook nog zo bijzonder is aan Cannes? Het is een slagveld. Ofwel triomfeer je en is het kassa kassa, ofwel ga je af als een gieter en probeer je de schade te beperken. Je hebt geen idee hoe men hier op je film zal rea- geren en dat is beangstigend.

Op het einde van ‘Young Adam’ werd er gelachen in de zaal, weliswaar niet echt op een cynische manier. Geef toe dat je daar niet op had gerekend.

McGregor: Inderdaad. Ik heb er ook geen verklaring voor. Toen ik de film voor het eerst zag, hoorde ik werkelijk niemand lachen. We zaten toen ook maar met een twintigtal mensen in de zaal, vooral vrienden, dus misschien moet ik de film vanavond nog maar eens uitzitten met honderden onbekenden. Kom morgen nog eens langs en ik probeer je een verklaring te geven.

Een van de momenten die het hem deed, was de ophefmakende vrijscène tussen jou en Emily Mortimer.

McGregor: Wij noemden het de puddingscène. Wellicht is dat de uitzonderlijkste scène uit mijn carrière; ze begint met een klein huiselijk conflict en eindigt in totale seksuele chaos. We hebben de scène telkens aan een stuk door gespeeld, tot vier keer toe. Ik geniet ervan wanneer een regisseur het lef heeft om zijn acteurs volledige vrijheid te geven, zonder om de haverklap ‘ cut‘ te roepen omdat de schaduw van een kast verkeerd valt. Eigenlijk stond in het scenario dat de scène zou eindigen tijdens het vrijen, maar toen we na de eerste take van elkaar rolden, werden we opgewonden van mekaars gejaagde ademhaling. Het magische aan een eerste opname is dat niemand weet wat er gaat gebeuren, noch de acteurs, noch de regisseur. Met Emily klikte het zo goed dat het geen kwestie meer was van acteren, of misschien juist wel, maar dan in de meest pure vorm! Begrijp me niet verkeerd, we hebben nooit iets met elkaar gehad, maar er hingen wel degelijk vonken in de lucht, professionele vonken welteverstaan ( lacht). Bij de tweede en de derde take waren alle remmingen verdwenen, ongelofelijk. De scène oogt daarom ook ontzettend realistisch, wat trouwens ook geldt voor de andere vrijscènes in de film. Seks heeft niets te maken met geoliede lijven die zachtjes tegen elkaar schuren. Seks is vies, smerig. Seks is fantastisch.

Over seks kun je in elk geval meepraten, professioneel welteverstaan.

McGregor: Bedoel je dat ik een exhibitionist ben? Denk je dat ik in het openbaar mijn lul zo nu en dan eens bovenhaal ( lacht)? Pas op, ik heb dat ooit gedaan, lang geleden. Voor de camera heb ik al verschillende keren naakt gestaan, maar ik heb daar ook geen enkel probleem mee. Films weerspiegelen het leven en daar maakt naaktheid wezenlijk deel van uit. Het is de normaalste zaak ter wereld, maar dat betekent natuurlijk niet dat ze mij morgen moeten vragen om mijn broek af te steken in de derde Star Wars, want dat zou compleet belachelijk zijn. Naakt moet uiteraard functioneel zijn, anders begin ik er niet aan. Om eerlijk te zijn, hou ik er ook wel van, al was het maar omdat naaktrollen me de kans geven mezelf én anderen te bewijzen dat ik kloten aan mijn lijf heb, figuurlijk welteverstaan ( lacht). Ik heb ook ooit eens naakt op de planken gestaan. Dat gaf me zelfs een gevoel van macht. Ik stond op een podium voor 750 mensen die er niet eens over zouden denken naakt te zonnen. Ik weet echt niet waar iedereen zich in verband met naaktscènes zo druk over maakt. Als mijn personage een straat moet oversteken omdat zijn vrouw aan de overkant op hem staat te wachten, moet ik toch ook niet tegen de regisseur staan janken dat ik geen straten oversteek. Ik hoor nogal wat acteurs en vooral actrices vertellen dat ze geen naaktscènes doen. Zeg je dan ‘nee, bedankt’ tegen een fantastisch scenario waarin wel staat dat je naakt moet? Dat is toch al te idioot!

Het grapje loopt dat jij in elke film je broek afsteekt.

McGregor: Geef toe dat het toch alweer een tijd geleden is. Mensen spreken mij daar inderdaad nog altijd over aan, terwijl het heus niet zo vaak meer gebeurt. Sommige rollen vereisen het gewoon. Neem nu The Pillow Book. Ik had nooit aan de film kunnen meewerken, als ik niet bereid was geweest om uit de kleren te gaan. Peter Green- away is daar altijd zeer duidelijk in geweest. Hij vertelde me op voorhand dat ik seks zou moeten hebben met een vrouw en met een man en dat hij elk deel van mijn lichaam zou filmen. Elk! Ik maakte geen bezwaar en op die manier ben ik in een legendarische film verzeild geraakt. Misschien was ik wel de enige acteur die hij bereid had gevonden om naakt te gaan (lacht).

In Hollywood zal het er wellicht nooit van komen.

McGregor: Ik weet het niet. Naakt op de set staan, lukt misschien nog net, maar ik vermoed dat ze mijn penis op een of andere manier wel zullen willen wegmoffelen. Het is allemaal zo hypocriet. Herinner je je nog dat George Clooney tonnen kritiek over zich heen kreeg omdat hij in Solaris naakt van de camera wegloopt? Je zag enkel zijn achterwerk! De entertainmentbladen stonden er vol van en de film mocht plotseling ook niet meer bekeken worden door jongeren onder de zestien. Hebben die dan geen achterwerk, of wàt? People have dicks, tits, asses, vaginas. It’s a fact of life.

‘ Trainspotting was fucking awesome!‘ Ik zou het verschrikkelijk vinden mocht het publiek zich later enkel nog een pover vervolg herinneren, in plaats van het weergaloze origineel.

Door Ben van Alboom.