‘Er kwam water en vuur uit mijn keel, af en toe sprong er zelfs een kikker uit.’ als muzikanten aan het schrijven slaan, valt er altijd wel wat te lachen, Dus zetten we naar aanleiding van De Nachten – de jaarlijkse hoogmis van poëzie, literatuur en muziek – een paar dubbeltalenten op een rij. ‘Ik schrijf om niet gek te worden.’

John Lennon – ‘Algemene erecties’

Stob shouting those animoles!Wij zouden met minder dan The Beatles genoegen nemen, maar niet zo John Lennon. In 1964 en 1965, op het hoogtepunt van de Beatlemania, gooit hij twee boekjes op de markt: In His Own Write en A Spaniard In The Works. ‘De verrassing is compleet’, schrijft biograaf Robert Van Yper: ‘Men gaat er niet eens van uit dat popsterren kunnen lezen, laat staan schrijven.’ Lennon begint er nochtans vroeg mee. Op school maakt hij het eenmanstijdschriftje The Daily Howl en krabbelt hij schriftjes vol vreemde verhaaltjes. Later schrijft hij ook een dolkomisch artikel voor het eerste nummer van het tijdschrift Mersey Beat – Being A Short DiversionOn The Dubious Origins Of The Beatles.

In His Own Write en A Spaniard In The Works worden verkocht als ‘de bizarre kronkels van John Lennon’, en die vlag dekt de lading volledig. De zanger tekent monsters en reuzenhoofden, schrijft kortverhaaltjes en gedichtjes en meet de rekbaarheid van het Engels met allerhande woordspelletjes. Harassed Wilsod won the general erection, lezen we, en ook ‘Imagine all the people / laughing till they’re sick’. Ook de cartoons zijn de moeite. Een trompetspeler draagt een bordje ‘I am blind’, zijn hond heeft een zonnebril op. Daarnaast staat nog een andere trompetspeler, helemaal naakt op een bordje met ‘I can see quite clearly’na. Fans zien ‘een literair genie’ en lezen ‘het Engels van de toekomst’, maar de goegemeente is gechoqueerd. Een Engelse politicus citeert zelfs uit de boekjes in het parlement, om aan te tonen hoe erg het is gesteld met de ‘minderbegaafden’.

Na Lennons dood publiceert Yoko Ono Skywritings By Words Of Mouth, een verzameling teksten uit de jaren 70. Lennon heeft LSD ontdekt en Jung, Burroughs en Ginsberg gelezen, en dat heeft hem geen goed gedaan. Zijn ironie heeft plaats geruimd voor sarcasme, zijn jeugdige arrogantie is verwaandheid geworden. De ‘algemene erecties’ zijn voltooid verleden tijd.

Aanraders In His Own Write en A Spaniard In The Works

Quote ‘Nonsens is voor mij geen literair genre, het is een kwestie van leven en dood. Ik schrijf om niet gek te worden.’ (John Lennon)

Bob Dylan – ‘Bij het pietje genomen’

Het is een klassiek Bob Dylan-verhaal. In 1965, tijdens een persconferentie over Highway 61 Revisited, mompelt De Meester iets tussen zijn tanden over ‘een boek’. Het nieuws verspreidt zich snel, maar daarna volgt er niks meer, behalve een motorongeluk waar zijn fans 40 jaar later nog altijd niet over uitgepraat zijn. En dan is er in 1971 plots Tarantula, een uitzinnig romanexperiment op speed van 200 pagina’s, waar geen touw aan vast te knopen valt. Een fragment: ‘… the big day when you discover lord byron shooting craps in the morgue with his pants off and he’s eating a picture of jean-paul belmondo & he offers you a piece of green light bulb & you realize that nobody’s told you about this, & that life is not so simple after all’.

Dylan hult zich jarenlang in stilzwijgen over Tarantula, tot een journaliste van LaRepubblica hem in 2001 een microfoon onder de neus duwt. ‘In die tijd gebeurden sommige dingen gewoon’, vertelt hij. ‘Ik had nooit de ambitie gehad om een boek te schrijven, tot iemand aan mijn manager vroeg: ‘Hij schrijft wel liedjes, maar kan hij ook iets anders?’ Mijn manager heeft toen blijkbaar geantwoord: ‘Natuurlijk schrijft hij ook andere dingen, hij staat op het punt een boek te publiceren.’ Zo heeft hij me vaak bij mijn pietje gehad.’

Behalve zijn geniale songteksten blijft Dylans belangrijkste literaire verwezenlijking Chronicles I, het eerste deel van zijn ‘freewheelin’ autobiography’. ‘Ik was echt nooit iets anders dan wat ik was’, schrijft hij. ‘Een folkmuzikant die met ogen vol tranen in de grijze mist staarde en liedjes bedacht die in een lichtgevende nevel zweefden.’ Verplichte kost voor elke fan.

Aanraders Lyrics 1962-2001 en Chronicles (zie boven)

Quote ‘Bob Dylan verdient de Nobelprijs Literatuur.’ (Schrijver Christophe Vekeman)

Patti Smith – ‘Spontane orgasmes’

Go Rimbaud! Patti Smith zal de geschiedenis ingaan als de grootmoeder van de punk, maar aanvankelijk wou ze schrijfster worden. ‘De enige vrouw die in de Rolling Stones had kunnen zitten’ trekt in 1967 naar New York, met de ambitie om van haar pen te leven. Ze brengt in eigen beheer poëzie uit ( Seventh Heaven, Kodak, Witt), pent met Sam Sheppard een toneelstuk bij elkaar ( Cowboy Mouth) en schrijft tussendoor recensies voor Rolling Stone en het legendarische rockmagazine Creem, waar onder meer Lester Bangs de kolommen vult. Om haar poëzie wereldkundig te maken, organiseert Smith vanaf 1974 voordrachten in kleine clubs. Haar energieke performances slaan in als een bom en al snel springen een paar muzikanten op het podium. De Patti Smith Group is geboren, de rest is geschiedenis.

Door de jaren heen is Patti Smith blijven schrijven: gedichten, recensies, essays, manifesten en boeken als A Shot In The Dark, over wijlen haar man Robert Mapplethorpe, die haar fotografeerde voor de hoes van Horses. Tijdens concerten draagt ze nog vaak gedichten voor of keilt ze een paar bundels van haar lievelingsdichter Arthur Rimbaud het publiek in. Radio Ethiopia was opgedragen aan de poète maudit, maar het mooiste eerbetoon blijft Land op Horses: ‘Life is full of pain / I’m cruisin’ through my brain / And I fill my nose with snow / And go Rimbaud! / Go Rimbaud / Go Rimbaud!’

Aanraders Early Works 1970-1979 (bloemlezing), You can’t say ‘fuck’ in radio free America (een manifest tegen censuur), Jukebox Cruci-fix (een eerbetoon aan overleden helden), jag-arr of the jungle (een jubelrecensie over de Rolling Stones) en A Shot In The Dark. Links via www.oceanstar.com.

Quote ‘Schrijven is klaarkomen. Ik heb nog spontane orgasmes gehad achter mijn typemachine.’ (Patti Smith)

Leonard Cohen – ‘Mooie verliezers’

Heel even dreigt het de verkeerde kant uit te gaan. Op zijn vijftiende zit Leonard Cohen bij een country&westerngroepje, maar uiteindelijk kiest hij wijselijk voor zijn grote kinderdroom: ‘wereldberoemd verhalenverteller’ worden. Op zijn 22e heeft hij zijn eerste poëziebundel klaar: Let Us Compare Mythologies. Er volgen nog drie vingeroefeningen (onder meer het controversiële Flowers For Hitler) vooraleer hij zich klaar voelt voor het Grote Werk. Halfweg de jaren 60 publiceert hij de romans The Favorite Game en Beautiful Losers, op de achterflap treffend omschreven als ‘een episch verhaal van weergaloze schoonheid’.

Cohen is de dertig al voorbij als hij naar folkicoon Judy Collins belt om haar over de telefoon Suzanne te zingen. De tekst is ‘uit het leven gegrepen’, vertelt hij. De Suzanne in kwestie is de vrouw van een vriend, vandaar de regel ‘ I touched your perfect body with my mind’. Collins is onder de indruk, scoort er een hit mee en sleurt Cohen het podium op. Een jaar later zijn er The Songs Of Leonard Cohen, met klassiekers als So Long, Marianne, Sisters of Mercy en – natuurlijk – Suzanne. ( Pour la petite histoire: jaren later gaf Cohen toe dat ‘ I touched your perfect body with my mind’ niet zo grootmoedig was als hij eerst liet uitschijnen: ‘I seem to remember that was because she wouldn’t let me touch her with anything else at the time.’)

Als singer-songwriter tekende Leonard Cohen samen met Bob Dylan voor de mooiste lyrics uit vijftig jaar popmuziek, denk maar aan Famous Blue Raincoat of Chelsea Hotel, over zijn relatie met Janis Joplin: ‘I remember you well in the Chelsea Hotel / You were famous, your heart was a legend / You told me again you preferred handsome men / But for me you would make an exception. / And clenching your fist for the ones like us / Who are oppressed by the figures of beauty, / You fixed yourself, you said, / ‘Well never mind, we are ugly but we have the music.’Eat thát, Yasmine!

AanradersBeautiful Losers en Stranger Music (een bloemlezing van Cohens songteksten en gedichten)

Quote ‘Leonard Cohen zit in mijn DNA.’ (Tom Barman)

Jim Morrison – ‘Nauwelijks te harden’

Nomen est omen. Als Jim Morrison in 1964 een rockgroep opricht, hoeft hij niet lang na te denken over een roepnaam. The Doors is een stil eerbetoon aan The Doors Of Perception van Aldous Huxley, die zich op zijn beurt liet inspireren door een vers van William Blake: ‘If the doors of perception were cleansed, everything will appear to man as it is, infinite.’

Net als Patti Smith wou Jim Morrison aanvankelijk geen zanger worden, maar schrijver. Als puber is hij de enige op de speelplaats die Ulysses van James Joyce achter de kiezen heeft en op zijn nachttafeltje liggen ook Baudelaire, Rimbaud, Artaud en – évidemment – Kerouac. De jonge Morrison krabbelt schriftjes vol gedachten, aforismen en korte gedichten die hij later verwerkt in zijn lyrics. Horse Latitudes op Strange Days is een klassiek voorbeeld: het is het eerste gedicht van de jonge Morrison.

In 1969 publiceert Jim Morrison (nom de plume: ‘Lizard King’)The Lords AndThe New Creatures, een bundel gedichten. ‘Het hoofdthema is de machteloosheid van de mensen’, zegt hij in een interview. ‘Ze leven niet zelf, ze worden geleefd. Het enige wat ze controleren, is hun televisietoestel.’ Tijdens een concert in Miami datzelfde jaar noemt hij zijn publiek ‘a bunch of fucking idiots’. Het komt tot een proces, ook al omdat hij zich voor Light My Fire helemaal uitkleedt. ( ‘You want to see my cock, don’t you?’)

Morrisons literaire oprispingen worden vaak afgedaan als een spijtige vergissing, maar voor hem was het bittere ernst. In 1970 trakteert hij zichzelf voor zijn laatste verjaardag op een poëzieplaat ( American Prayer) en na de split van The Doors trekt hij naar Parijs, op zoek naar de roots van zijn literaire helden. Hij vestigt zich een tijdje in de straat waar Baudelaire ooit woonde, betrekt een oude kamer van Oscar Wilde en wordt uiteindelijk begraven op Père-Lachaise, vlakbij Marcel Proust, Honoré de Balzac en Oscar Wilde.

Aanraders The Lords And The New Creatures en American Prayer

Quote ‘Jim Morrison is met voorsprong een van de slechtste dichters aller tijden. Zijn trippyTS-Eliot-meets-WB-Yeats-geneuzel werkt enkel op muziek, en dan nóg is het nauwelijks te harden.’ (een recensent)

Nick Cave – ‘Gal, kots en speed’

Hij krijgt het met de paplepel mee. Nick Cave, zoon van een literatuurprofessor, wordt door zijn vader ’s avonds in bed gestopt met de Grote Klassieken. Nabokov, Dostojevski, Tolstoj, Cave Senior leest zelfs voor uit Titus Andronicus, ‘van die geweldige bloederige passages’. Als Cave zijn vader op zijn 19e verliest, begint hij in de Bijbel te lezen. ‘Een onuitputtelijke bron van inspiratie’, schrijft hij. ‘De gedichten en de gezangen over de liefde die we kennen als de Psalmen: ze zitten boordevol wanhoop, verlangen, extase en brutaal erotisch geweld.’

Voor zijn eerste en enige roman tot op vandaag, And The Ass Saw The Angel, verkast Nick Cave naar Berlijn. Hij sluit er zich een tijdlang op in een klein appartement in Kreuzberg en beleeft naar eigen zeggen ‘de vreemdste en spannendste periode’ van zijn leven. ‘Ik weet niet of ik het nu nog zou kunnen. Ik gaf alles op voor mijn boek: eten, drinken, nachtrust… Ik vraag me nog altijd af of dat wel nodig was, of het boek niet veel beter was geweest als ik af en toe een paar uur had geslapen. Wat ik me altijd zal herinneren, is dat ik de hele tijd in bijbels en woordenboeken zat te lezen. Ik nam ook massa’s speed, dat deed er wellicht geen goed aan.’ The Ass And The Angel – een boek vol bluesmythes en Bijbelse beelden – wordt goed onthaald, en als snel zijn er geruchten over een tweede boek. Maar Cave stort zich met zijn Bad Seeds op zijn muziek en schrijft alleen nog songteksten en essays (onder meer The Secret Life Of A Love Song, over wat een goede love song precies is).

In een recent interview: ‘Ik heb jaren getwijfeld of ik wel zanger wou zijn van een rockgroep. Ik had altijd grotere plannen. Diep vanbinnen haatte ik rock-‘n-roll, en alles waar dat woord voor stond. Maar naarmate de jaren vorderden, keerde dat helemaal om, en nu vind ik zanger en muzikant zijn een van de eervolste bezigheden die er bestaan. Songs schrijven is genoeg voor me nu, het hoeft niet noodzakelijk méér te zijn.’

Aanraders And The Ass Saw The Angel en The Complete Lyrics 1978-2001

Quote ‘Er kwam water en vuur uit mijn keel, af en toe sprong er zelfs een kikker uit. Terwijl ik zat te schrijven, was ik een spreekbuis voor God, en hij sprak in een taal van gal en kots.’ (Nick Cave)

Wouter Van Driessche en Vanessa De Witte