PUBLIEK GEHEIM

Woensdag 19/3, 21.10 – Canvas

Het is met een beetje spijt in het hart dat we het nieuwste seizoen van Publiek geheim aankondigen, want het is ook het laatste. Nog acht keer legt Sven Speybrouck enkele onbekende plekken in ons land bloot.

Is het einde van jullie verlanglijstje in zicht gekomen?

SVEN SPEYBROUCK: Helaas nog niet. Canvas heeft beslist om te eindigen in schoonheid, maar dat wil niet zeggen dat er geen onbekende verhalen meer zijn die schreeuwen om voor tv uitgespit te worden. In een ander format misschien? Zo zou ik graag iets maken over het lot van Oostende na de val van Antwerpen in 1585. In de geschiedenislessen hebben we altijd geleerd dat alle protestanten naar Nederland vluchtten en dat Vlaanderen helemaal onder de katholieke knoet van de Spanjaarden terechtkwam. Heel Vlaanderen? Nee, Oostende is zich zoals het dorp van Asterix blijven verzetten. De belegering heeft bijna 20 jaar geduurd en aan beide zijden zijn meer dan 70.000 doden gevallen. Toch geen voetnoot in de geschiedenis.

Niet bepaald. Laten we het over de geheimen hebben die wél aan bod komen. De eerste aflevering, over Rekem, begint met luchtbeelden van een bos die bijna aan graancirkels doen denken.

SPEYBROUCK: Maar dat zijn ze niet. In dat bos ligt een mooie, verborgen plek die niet bezocht mag worden: het krankzinnigenkerkhof. Men is zelfs van plan om die plek helemaal terug te geven aan de natuur. Achter vrijwel elke grafsteen schuilt een schrijnend verhaal. In een nog niet zo ver verleden zijn we op een mensonterende manier omgegaan met onze geesteszieken. Het Rijkskrankzinnigengesticht van Rekem kun je omschrijven als een Roemeens weeshuis voor volwassenen.

Vertel ons vlug een publiek geheim waarvan we vrolijker worden.

SPEYBROUCK: Wat dacht je van het verhaal van een Belgisch-Congolese eenheid van de luchtmacht die de Italianen in Abessinië, het huidige Ethiopië, versloeg met 2000 tegen 15.000 man? De Italianen waren zo fair om zich ondanks hun numerieke overmacht toch krijgsgevangen te laten nemen. Dat zit in onze tweede aflevering, over Aeroporto Urano in Maldegem. De aflevering over de Koreakapel in de Basiliek van Koekelberg heeft mijn ogen geopend over de Koreaoorlog begin jaren 1950. Die wordt wel eens afgedaan als een opstoot van Koude Oorlog-koorts, maar uiteindelijk hebben de bondgenoten van de Verenigde Naties, waaronder België, het huidige Zuid-Korea gered van het moorddadige regime dat nog altijd het noorden van het land tiranniseert.

Op een promotiebeeld voor Publiek geheim zien we jou staan voor een eindeloze muur van archiefschuifjes. Een mooie samenvatting van het programma?

SPEYBROUCK: Zo kun je het zien. Die schuifjes vormen het Mundaneum, bedacht door onze landgenoot en visionair Paul Otlet. Die wilde alle kennis van de wereld samenbrengen in een fichesysteem. Wist je dat Google hem nog heeft uitgeroepen tot voorloper van hun zoekmachine? Dat is trouwens niet het enige. Otlet had ook het plan opgevat om de gegevens op zijn fiches bij de mensen thuis te brengen, via de telefoonlijn. Die informatie zou dan op een scherm verschijnen. Zo heeft die man maar even het concept van televisie én internet bedacht.

Jullie vertelden al het verhaal van de militaire schietbaan op de plek waar nu de VRT staat. Verbergt dat gebouw nog geheimen, voor het in de toekomst tegen de grond gaat?

SPEYBROUCK: Als je maar lang genoeg wacht, wordt alles wel geschiedenis. Ik zie het mijn kleinkinderen al vragen: radio, televisie, wat was dát in godsnaam? (lacht) Aan verhalen geen gebrek. Zo staat er op het domein van de VRT intussen een bescheiden bos. Wist je dat Bob Davidse het nog heeft aangeplant? Om het goede voorbeeld te geven met zijn ‘Plant een boom-actie’. Misschien moeten we er maar eens voor ijveren om het ‘het Nonkel Bob-bos’ te noemen.

(H.V.G.)