POPAGANDA
Zeg ‘ja’ tegen No, een boeiend mediadrama waarin spindoctor Gael García Bernal het opneemt tegen generaal Pinochet.
‘Het idee dat een reclamejongen uit Mexico op zijn skateboard in Chili aankomt en de Chilenen zegt op wie ze moeten stemmen: het is beledigend voor de duizenden mensen die jarenlang op een goed georganiseerde en ideologisch onderbouwde manier oppositie hebben gevoerd tegen Pinochet. Denk je nu werkelijk dat je een militaire junta omver kunt werpen met enkele blitse reclamespotjes en slogans, zoals de film suggereert? De werkelijkheid zit stukken complexer ineen.’ Aan het woord is Francisco Vidal, een van de drijvende krachten achter de nee-campagne die in 1988 een einde maakte aan de almacht van de Chileense generaal Augusto Pinochet, ook het beladen onderwerp van Pablo Larrains vierde langspeler No. De enige vraag van het plebisciet luidde ‘mag het presidentschap van Pinochet nog eens met acht jaar worden verlengd?’ waarop zowel het ja- als het nee-kamp zendtijd kreeg om tv-kijkend Chili te overtuigen. Tot verbazing van velen werd ‘nee’ het uiteindelijke verdict van het Chileense volk, en dat met dank aan de energieke, hippe en optimistische spotjes en slogans (‘Chili: hoop is onderweg’), die schril afstaken tegen de grauwe zakelijkheid van de Pinochetcampagne.
Werd de fascistische generaal indertijd daadwerkelijk gevloerd door op MTV-lijst geschoeide spotjes die politiek verkochten als was het een frisdrank of een popsong? Of worden de feiten hier, zoals de socialistische ex-minister Vidal claimt, dusdanig vervormd en gemasseerd dat er een spannende, sfeervolle en tragikomische mediathriller aan ontspruit? Het fascinerende aan No is dat regisseur Pablo Larrain zich goed van die ambiguïteit bewust lijkt, zonder zijn mediakritiek te laten verwateren tot holle ironie.
Het voornaamste bewijs van dat zelfbewustzijn is alvast de opzichtige retroverpakking van de film, die overigens is gebaseerd op het toneelstuk van journalist Antonio Skármeta. Larrain draaide No namelijk op Sony U-matic-magneetband, eind jaren tachtig de standaard, voor televisiejournaals, met zijn zachtekleuren, fletse overbelichting en benepen 4/3-beeldformaat.
Nieuwsbeelden van toen lopen zo naadloos over in de historische filmfictie backstage, met latinosuperster Gael García Bernal als het fictieve compositiepersonage René Saavedra, een Mexicaanse pr-jongen die door de oppositie wordt ingehuurd om spotjes te draaien en daardoor tegen wil en dank op de barricades van een nationale emancipatiestrijd belandt. Die lepe manier waarop feit en fictie worden geblend, leverde Larrain niet alleen prijzen op in Cannes en zelfs een Oscarnominatie; in thuisland Chili resulteerde het in een fel, Zero Dark Thirty-achtig debat over de vage grens tussen entertainment en propaganda.
Eindbilan: een suspenserijke en slimme mediameditatie over de marketeers van de macht, die in onze neoliberale multimediamaatschappij relevanter is dan ooit. Of niet, Silvio, Vladimir en co?
NO****
Pablo Larrain met Gael García Bernal, Antonia Zegers, Alfredo Castro
DAVE MESTDACH
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier