Michel Houellebecq, De Arbeiderspers, 309 blz., E 20

De Franse meester-provocateur Michel Houellebecq heeft opschudding veroorzaakt met Platform, een bijtende satire op de trendgevoeligheid van sociaal-geëngageerde rugzaktoeristen, waar hij de poëzie van de seksindustrie tegenover plaatst. Houellebecq is een constructieve mensenhater, die het leven als een geleidelijk verlammingsproces ziet. Hij koestert rancune als levensleidraad, waarbij hij het lijden – vaak gecamoufleerd onder onze westerse onverschilligheid – in al zijn facetten observeert en rapporteert aan de buitenwereld.

Platform neemt als uitgangspunt een hoofdpersonage dat lijdt aan een vorm van seksuele frustratie die alleen bij mannen voorkomt, met als kenmerken eenzaamheid en het geilen op jonge meisjes. In het eerste deel wordt bijtende humor (zoals het hilarische idee voor een pornografische avonturenfilm) afgewisseld met scherpe observaties over de ondraaglijke lichtheid van de regelzucht. ‘Wie had de mythe verspreid dat Frankrijk het land van dartelheid en losbandigheid was? Frankrijk was een sinister, volstrekt sinister en ambtelijk land.’

Vanaf het tweede deel (en dit is het grootste contrast met zijn twee vorige romans) is het hoofdpersonage uitgelaten gelukkig met zijn geliefde Valérie, die hij ontmoet tijdens een reis naar Thailand, waar hij op zoek is naar ‘de eeuwige roep van het Aziatische kutje’. Samen met de droefgeestige manager Jean-Yves komen ze op het idee om het concept van de ‘reisformule’ te revolutionaliseren door het sekstoerisme een legitieme plaats in de reisfolders te geven.

Net als in Houellebecqs vorige romans spelen het strand en het beeld van de westerling als eenzame strandjutter opnieuw een prominente rol. We leven in een sadistisch universum waar alles te gelde wordt gemaakt. Ondertussen drijven eenzaamheid, verveling en oppervlakkigheid ons langzaam tot waanzin. ‘Heb geen angst voor geluk; het bestaat niet’, stelde hij in het programmatische Rester vivant.

Platform is een minder compact meesterwerkje dan De wereld als markt en strijd, en minder filosofisch ambitieus dan Elementaire deeltjes, maar slaagt er met de passages over de islam of het sekstoerisme opnieuw in de lezer in een ethische patstelling te plaatsen. ( Olivier Braet)