P.B. GRONDA, schrijver van onder meer Onder vrienden en Straus Park, duikt elke week in de populaire cultuur.

Ooit hoorde ik iemand zeggen dat in België blijven wonen op zich al een bewijs is voor gebrek aan ambitie. Daar was ik het toen niet mee eens, en dat ben ik nog steeds niet.

Wel is het zo dat op erg weinig domeinen de absolute top in België te vinden is. Europese lobbyisten, die zoeken best een flat in Brussel, neem ik aan. Veldrijders verhuizen wel eens van hun geboorteland naar het Hageland. En van dj’s hoor je dat ze in Nederland en België zomaar langs de kant van de weg groeien.

Toch is er een bevolkingsgroep die ik vandaag zou aanraden om het land misschien niet dringend maar toch een van de komende weken of maanden te verlaten, en dat zijn de kunstenaars. Niet uit een soort pathetische reactie op besparingen, maar vanwege de fundamenteel onnatuurlijke relatie tussen het zogenaamd hogere en het Vlaamse DNA. Met ‘het hogere’ bedoel ik alles dat boven een gemiddelde buxushaag uitsteekt. Het feit dat sommigen die bewering al ‘elitair’ zouden noemen, bewijst helaas meteen mijn punt. Een soort hersenloos populisme heeft het zo ver gedreven dat een eerlijke discussie over artistieke waarde eigenlijk niet meer mogelijk is, laat staan een brede ontvankelijkheid ervoor. De realiteit overstijgt intussen gemakkelijk elke poging tot bespotting ervan. ‘We hebben Plop toch, en zie eens hoe dat marcheert!’

We moeten daar ook niet beschaamd of truttig over doen. Als een aanzienlijk deel van de bevolking dan toch koste wat het kost flinke Vlaming wil spelen, dan is enige introspectie daarbij geen slecht begin. De Vlaamse volksaard is er een die gestoeld is op een soort ontsierde pragmatiek. In de steek gelaten door het intellect, de schoonheid geëxporteerd naar landen waar ze daar tijd voor denken te hebben. Heel handig als je verzekeringen of vloertegels verkoopt, daar niet van.

Het is de meest normale zaak geworden om je beroep te gaan uitoefenen waar dat het meest zinvol is. Schilders trekken trouwens al eeuwen naar de plaatsen waar zij het licht of de muzen het mooist vinden. Schrijvers zoeken hun stilte in het oog van de een of andere storm. Muzikanten breken zelden of nooit echt hard worldwide door vanuit Brecht of Wielsbeke. En wie mensen aan het huilen wil brengen door de schoonheid van zijn of haar theater of dans, die moet nu eenmaal naar plaatsen in de wereld waar daar een publiek voor is.

Weinig grote kunstenaars werden grote kunstenaars door heel hun leven in het dorp te blijven wonen waar ze werden geboren. Hetzelfde geldt overigens voor kleine kunstenaars en letterlijk alle beroemde drummers.

Voor onze ouders betekende ‘wegtrekken’ dat je vanuit een dorp of een provinciestadje naar Gent, Brussel of Antwerpen verhuisde. Vandaag zijn afstanden kleiner en netwerken groter. Het volstaat niet meer om van een klein dorp naar een iets minder klein dorp te verkassen en daar de star uit te gaan hangen. Dat is het nieuwe provincialisme. Vertrek, en kom met plezier soms eens terug om in de keuken van je moeder een boterham met kaas te eten.

P.B. GRONDA

IK ZOU KUNSTENAARS AANRADEN HET LAND TE VERLATEN. NIET VANWEGE BESPARINGEN, MAAR VANWEGE DE FUNDAMENTEEL ONNATUURLIJKE RELATIE TUSSEN ‘HET HOGERE’ EN HET VLAAMSE DNA.