OORLOG & PEACE

ANDREW GARFIELD in de RED RIDING TRILOGY, 'beter dan The Godfather'.

Moord, corruptie, hebzucht… in de Red Riding-boeken en -films wordt geen mooi beeld geschetst van de streek rond het Britse Leeds. Schrijver David Peace over het land waar hij opgroeide. ‘Joy Division is de perfecte soundtrack bij mijn jeugd.’

‘This is the North: we do what we want.’ Neen, geen quote uit het nieuwe seizoen van Game of Thrones, maar uit de Red Riding Trilogy, een driedelige Britse misdaadserie over leven en dood in Yorkshire, de streek in Noord-Engeland rond Leeds en York. De zin wordt uitgesproken door een politieagent, vlak voor hij een jonge journalist uit een bestelwagen gooit. De reporter (gespeeld door Andrew ‘Spider-Man’ Garfield) had zijn neus iets te diep in de duistere zaakjes van de politie gestopt, en dus vond de rechercheur dat hij een lesje verdiende. Het moge duidelijk zijn: dit is geen Morse of Dalziel & Pascoe, met fijnbesnaarde politieagenten die kalm een oplossing zoeken. Integendeel, de rechercheurs begaan zelf de ene misdaad na de andere, meestal om een andere misdaad toe te dekken. Hoe verder het verhaal zich ontplooit, des te harder het potje begint te stinken en het web van corruptie, hebzucht en wreedheid dat alle geledingen van de samenleving in Yorkshire omvat zichtbaar wordt.

Red Riding Trilogy is zeer verontrustend en weinig verheffend, maar tegelijk ongemeen fascinerend en bloedmooi: het verhaal wordt in horten en stoten verteld, de verwarring die je als kijker voelt, loopt gelijk met die waarmee Eddie klaarte in de zaak probeert te krijgen en visueel staan de drie tv-films al helemaal mijlenver van de grauwe saaiheid van de modale Britse krimi. De miniserie werd de afgelopen jaren wereldwijd ook vaak vertoond op filmfestivals, en de reacties van de critici waren unaniem lovend. Om maar meteen de meest controversiële te noemen: David Thomson, Brits filmrecensent en auteur van het standaardwerk The Biographical Dictionary of Film, noemde de Red Riding Trilogy in een lang essay ‘beter dan The Godfather‘. Ja, dat hebt u goed gelezen.

Wat Red Riding Trilogy al helemaal bizar maakt, is dat een groot deel van de gebeurtenissen erin ook echt heeft plaatsgevonden. De tv-reeks is gebaseerd op het werk van de Britse misdaadauteur David Peace, die opgroeide in het Yorkshire van de jaren zeventig en in zijn werk een van de meest geruchtmakende zaken uit die tijd heeft uitgespit: die van de Yorkshire Ripper, een psychopaat die dertien vrouwen vermoordde en vijf jaar lang de streek in angst liet leven. Omdat iedereen zijn volgende slachtoffer kon worden, maar ook omdat het werk van de politie in die tijd niet bepaald het vertrouwen kon herstellen. Een 26-jarige bediende zat bijvoorbeeld jarenlang in de cel voor een moord die hij niet gepleegd had. ‘Duizenden mensen zijn op de een of andere manier geraakt door die zaak’, zegt Peace. ‘Mannen werden voor niets opgepakt als de politie een klopjacht organiseerde, vrouwen durfden niet buiten te komen, wij kinderen moesten naar school gaan langs de plaatsen waar even tevoren een lijk was gevonden… Vooral voor een kind was dat traumatisch: ik en al mijn vrienden waren bang dat onze moeder vermoord zou worden, én dat onze vader misschien wel de Ripper zou blijken te zijn.’

Als tienjarige probeerde Peace zelf maandenlang de zaak op te lossen, en die ‘obsessie’, zoals hij het noemt, is altijd blijven duren. In zijn debuut uit 1999, getiteld 1974, stond de zaak zelf nog niet centraal, maar een reeks fictieve moorden op jonge meisjes in zijn geboortestreek. In de drie boeken die volgden – 1977, 1980 en 1983, net uit in vertaling – dook hij steeds dieper in de Ripper-verhalen en de samenleving van Yorkshire. ‘Ik heb altijd al geschreven, al van mijn achtste’, zegt Peace, die sinds 1994 in Tokio woont. ‘Vóór 1974 had ik al een paar boeken naar uitgeverijen gestuurd, maar die waren telkens afgewezen. Op de meest botte manier. Ik herinner me een briefje: “Gelieve ons nooit nog iets op te sturen.” (lacht) Maar ze hadden gelijk: die eerste boeken waren te pretentieus en niet eerlijk. Zoals een van mijn grote voorbeelden, James Ellroy, altijd zegt: je moet schrijven over wat je kent. En voor mij was dat Yorkshire in de jaren zeventig en tachtig.’

In het Red Riding-kwartet – het tweede boek, 1977, werd niet verfilmd – gebruikt Peace de zaak van de Yorkshire Ripper niet alleen om een spannend verhaal te vertellen, maar ook om het Yorkshire van toen te schetsen: een deprimerende, troosteloze omgeving, waar de werkloosheid enorm was, racisme en seksisme welig tierden en de maatschappij doordrongen was van corruptie. Als we vragen of het leven echt zo grauw was, is Peace categoriek. ‘The short answer? Yes. De Yorkshire Ripper was de meest tastbare uiting van het ‘psychische klimaat’ in de streek, maar je had ook hoge werkloosheid, gesloten fabrieken, bomkraters uit de oorlog, aanslagen door het IRA, stakingen, voetbalhooliganisme… Als je de muziek van Joy Division oplegt, heb je de perfecte soundtrack bij mijn jeugd. Voor vrouwen was het ook een heel onveilige tijd, omdat het seksisme gigantisch was: kijk maar naar de zaak rond Jimmy Savile (de overleden BBC-presentator uit Leeds, van wie nu blijkt dat hij decennialang meisjes heeft misbruikt, nvdr. ). Als ik daar de beelden van zie, word ik meteen teruggeworpen naar mijn jeugd. Ik ben zelf gelukkig opgegroeid, in een stabiel gezin, mijn ouders hadden een goede job en ze zijn nooit gescheiden. Maar toch ben ik als kind altijd bang geweest om buiten te komen. Ik geloof sterk dat misdaden niet toevallig ergens gebeuren, dat plaats en tijd een grote rol spelen. Had de Yorkshire Ripper ook in Frankrijk of België kunnen rondlopen? Misschien. Maar de omgeving heeft zeker bijgedragen, en dat interesseert me: ik wil in mijn werk niet zomaar schrijven over misdaden, maar onderzoeken hoe die een weerspiegeling zijn van de periode waarin ze gebeuren.’

THE RED RIDING TRILOGY

Zaterdag 16/3, 22.10 – Canvas

THE RED RIDING QUARTET: 1983

Uit bij De Bezige Bij.

DOOR STEFAAN WERBROUCK

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content