Vrijdag 2/11, 22.10 – Canvas. Oliver Stone, VS 1995
Geen enkele hedendaagse Hollywoodregisseur heeft zo veel politieke films op zijn conto staan als Oliver Stone. Met Nixon draaide Stone, die zich nog altijd als een rebelse linkse luis in de pels van het establishment gedraagt, een episch psycho-historisch portret over de eerste en nog altijd enige zittende Amerikaanse president ooit die moest aftreden. En net nu Romney en Obama de laatste verkiezingsweek ingaan: Nixon was ook de eerste president – zie zijn desastreus tv-debat met Kennedy in 1960 – die ondervond, zoals hij het zelf verwoordde, ‘ that the fate of a great country can depend on camera angles’.
‘Bill, hoe slecht staan we ervoor?’ vraagt Hillary Clinton tijdens het ontbijt aan haar man, die de krant aan het lezen is. ‘Slecht’, luidt zijn antwoord. ‘Oliver Stone heft net onze filmrechten gekocht.’ Die cartoon, waar Stone gelukkig zelf mee kan lachen, illustreert perfect het gevoel dat in de lucht hangt wanneer hij met zijn bazooka gusto aan een politiek project begint.
Bij Nixon was dat niet anders. Iedereen verwachtte dat Stone van de rechts-conservatieve havik Nixon, zowat de belichaming van alles wat verkeerd was met de moord op Kennedy tot Watergate, een sinistere karikatuur zou maken. Wat wil je, met Anthony Hopkins in de hoofdrol, de acteur die wereldberoemd werd als seriemoordenaar Hannibal Lecter? En zie: deze als een visuele splinterbom opgevatte biopic toont Tricky Dick zowel als een kille manipulator als een man die strijdt met zijn eigen identiteit en onzekerheden.
Van een polemist als Stone krijgt je geen historisch accurate hagiografie. Liever stopt hij er zijn eigen speculatieve visie op de gebeurtenissen in. Zoals dat Nixon betrokken was bij een plot om Castro te vermoorden of dat hij schuldig geobsedeerd was door de moord op JFK. In een sleutelscène zie je een gedemoraliseerde Nixon voor een portret van JFK in het Witte Huis staan. ‘Als ze jou zien, zien ze wat ze willen zijn. Als ze mij zien, zien ze wie ze zijn’, zegt hij. Het vat de zielenstrijd van de film perfect: Nixon als een onzekere, zichzelf hatende man die hunkert naar de liefde van het volk terwijl hij geen tegenstanders maar enkel vijanden heeft.
Dat je drie uur lang geboeid blijft kijken, komt ook door Hopkins. Fysiek lijkt hij helemaal niet op Nixon. De zware make-up en zijn ongelooflijk acteertalent – hoe hij Nixons lichaamstaal imiteert, dat ongemakkelijke lachje – doen echter wonderen. En dan is er nog de sterke ensemblecast en de duizelingwekkende rush waarmee alles wordt verteld.
Dit tragische docudrama maakt voortdurend sprongen in de tijd. Zo wip je van het Witte Huis op het hoogtepunt van het Watergateschandaal naar Nixons jeugd in een eenvoudig, christelijk Quakersgezin en van historische beelden naar geacteerde scènes, waaronder de bizarre ontmoeting met een groep demonstrerende studenten voor het Lincoln Memorial. Sommigen worden misschien zeeziek van dit bombardement van beelden en het kluwen van informatie, maar bij Stone is geschiedenis nooit saai.
LUC JORIS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
