Bozar brengt een Neo Rauch die een beetje teleurstelt: voor een frisse en minder overladen indruk moet je niet op deze retrospectieve zijn.

Helaas. Deze keer, op de expo bij Bozar van Neo Rauch, vonden we met de beste wil van de wereld geen ‘beste werk’. Het schilderij Nest dan maar, gewoon, ter illustratie. En ook een beetje omdat de kleuren overeenstemmen met de andere werken op deze pagina’s. In Nest – de titel verwijst naar het vogelnest met de vier blauwe eieren op de voorgrond – nemen twee vliegende herten het op tegen elkaar. Die kevers hebben enorme geweien die nergens voor deugen, tenzij voor het imponeren van kevervrouwtjes. De insecten gedragen zich als kemphanen in de buurt van kunstenaars die aan het schilderen zijn, de ene een gebouw en de andere een vrouw. De twee leerling-kunstenaars dragen allebei een legerbroek. Samenhang? U zegt het maar.

Bij Neo Rauch is het meer dan eens gissen. Hij plaatst de merkwaardigste dingen bij elkaar, al zit ergens in de wazige diepte van elk werk altijd wel een soort verband. Als uithangbord van de Neue Leipziger Schule is Rauch onbetwistbaar een voorbeeld voor talloze kunstenaars. Die ‘school’ is een veel nagevolgde stijl en een kwaliteitslabel, al zit er inmiddels wel sleet op het merk. Rauch werd groot in de loop van de jaren negentig. Hij klom hemelhoog op de ladder van de kunstmarkt en verkocht in 2009 een doek voor 710.000 euro aan de blonde schoonheid Brad Pitt.

Van Rauch, een fitte vijftiger met het charisma van een brandende meteoriet, is in Brussel een overzicht te zien dat begint bij het heden en eindigt in 1993. Een omgekeerde chronologie dus, die leert dat zijn ouder werk iets rustiger en daardoor ook iets spannender oogt. De recente, monumentale doeken werden geselecteerd door de Duitse curator Harald Kunde. Hij opteerde voor groots en breed werk, maar zag daarbij frisheid en scherpe composities over het hoofd. Nogmaals helaas, want door die wat bombastische keuze is de Rauch die nu hier wordt gepresenteerd niet zo krachtig en verrassend als degene die we hadden kunnen krijgen. In de bijsluiter van de expo raadt men aan de beelden ‘aandachtig en op een ouderwetse manier in je op te nemen’. Daar is zeker iets van aan, al durven we toch te denken dat de ware Rauchkijker anders in elkaar zit. Het werk van de professor uit Leipzig kun je, ongeacht de kwaliteit van coloriet of compositie, het best beschouwen met een niet al te rationele bril. Perfect is een blik die grondig werd aangetast door minstens één wereldoorlog, door Sozialismus, Bratwursten en aanzienlijke hoeveelheden bier. Wie een dergelijke achtergrond mist, moet zich behelpen met absurdisme en zin voor de algemene tragiek van het leven. We doen een hele tijd niets bijzonders en dan gaan we dood, zoiets. Tot Brad Pitt langskomt met 710.000 euro, uiteraard. Dan begint een totaal ander verhaal.

GEZIEN OP NEO RAUCH, THE OBSESSION OF THE DEMIURGE, SELECTED WORKS 1993-2012, BOZAR, BRUSSEL, TOT 19/5

ELS FIERS