Vijftien mijlpalen uit evenveel jaar cinema in een gratis verzamelbox: dat is het lichtjes onweerstaanbare idee achter Focus Film Files, de exclusieve dvd-reeks die u vanaf deze week kan bijeensparen via dit onvolprezen weekblad. Deel één is al meteen een meesterwerkje: het alom bejubelde ‘Lost In Translation’. Go get it! Door GUNTER VAN ASSCHE

‘LOST IN TRANSLATION’

FOCUS FILM FILES ZIE PAGINA 21

EXTRA OP WWW.FOCUSKNACK.BE

onze vorige interviews met SOFIA COPPOLA

Talent slaat meestal een generatie over, maar voor Sofia Coppola maakte het een uitzondering.’ Bill Murray, de hoofdrolspeler in Lost In Translation, was net zo lyrisch over zijn regisseuse als de verzamelde filmpers, maar daarmee is al het goeds over de film nog lang niet gezegd. De voorbije weken noemden tal van bekende en minder bekende Vlamingen Lost In Translation het allerbeste wat 2004 hen qua bioscoopervaring te bieden had. Onder hen acteurs Stany Crets en Joke Devynck (Flikken) en muzikanten Marc Moulin en Hendrik Willemyns (Arsenal), die we nog eens de lof van Sofia Coppola’s romantische drama lieten zingen. ‘Een film als deze wordt maar één keer per jaar gemaakt. Het is een parel tussen de zwijnen.’ Zo hoort u het ook eens van een ander.

We verdringen haar maar al te graag als Mary Corleone in The Godfather III, maar vóór Lost in Translation verwierf Sofia Coppola ook al faam met haar vader (de grote Francis Ford Coppola) en de regie van The Virgin Suicides en een videoclip van The White Stripes, met Kate Moss als paaldanseres. ‘Voor mij was die clip zeker geen reden om de film te gaan zien’, lacht Stany Crets. ‘Van The Virgin Suicides was ik ook niet echt kapot, maar Lost In Trans- lation greep me wél aan, omdat die tot op het eind mooi balanceert tussen humor en tragiek.’ Voor die humor en tragiek zorgt Murray in de rol van Bob Harris, een filmster die over zijn hoogtepunt heen is en dik tegen zijn zin een vetbetaalde reclamespot gaat opnemen in Tokio. Wanneer hij zijn jetlag, zijn cultuurschok en zijn zelfmedelijden gaat verdrinken in de New York Bar van het Park Hyatt Hotel, botst hij op Charlotte (Scarlett Johansson), de vrouw van een werkverslaafde celebrity-fotograaf, die al even troosteloos op de dool is. Er ontstaat onmiddellijk een band tussen de twee, die bij elkaar houvast zoeken in een bevreemdende omgeving. ‘Bob en Charlotte voelen zich duidelijk aangetrokken tot elkaar, maar willen er niet aan toegeven’, zegt Crets. ‘Hun liefde is op voorhand tot mislukken gedoemd, en ze weten het.’

Die ietwat bizarre relatie tussen Bob en Charlotte teert op hun ontgoochelingen in de liefde û zij krijgt te weinig aandacht, en hij zit vast in een hopeloos huwelijk û waar de Grote Gevoelens plaats hebben geruimd voor pijnlijke stiltes en banale telefoongesprekjes. Toch is het geen tragische film, meent Hendrik Willemyns. ‘Hoeveel medelijden kun je hebben met twee mensen die drinken in de bar van een poepchique hotel in fuckin’ Tokio? Ik vond het in de eerste plaats een poëtische film: je geniet twee uur van een mooi stadsgedicht.’ ‘Lost In Translation is als een duistere, etherische droom’, beaamt Marc Moulin. ‘Je merkt goed dat er een vrouw in het regisseursstoeltje zat. Het is een heel sensuele film, maar niet in de lichamelijke zin van het woord. Er wordt veel gesuggereerd, maar wie gaat kijken voor een nummertje tussen de lakens, is eraan voor de moeite.’

Platonische liefde, een hard op de deur bonkende midlifecrisis, vervreemding en het zweverige gevoel van een jetlag vormen inderdaad de rode draad van het script, maar daarnaast vertelt Lost In Translation ook een en ander over Sofia Coppola zélf. Zo draait Bob Harris een spotje voor Suntory Whiskey – papa Francis Ford Coppola deed ooit hetzelfde – en baseerde dochter Sofia zich voor de verhaallijn op haar eigen ervaringen met Tokio, waar ze als prille twintiger zélf met een vriend heen reisde om er een modeshow op poten te zetten. Voor het personage van Charlottes echtgenoot baseerde ze zich losjes op haar (intussen ex-) man Spike Jonze, en net als Charlotte heeft ze het in interviews graag over ‘de fotografiefase waar elk meisje door moet’. Onder meer geïnspireerd door de typisch Japanse hype van fotoplakboeken die door fotografe Hiromix gelanceerd werd, gaf Coppola aan de film ook een hoog plakboekgehalte. Veel van de filmshots werden gemaakt aan de hand van een serie foto’s die de regisseuse in de stad ging maken. ‘Lost In Translation is net een reeks vakantiefoto’s die chaotisch bewegen’, aldus Devynck. ‘Net daarmee wist Coppola de absurde sfeer van Japan perfect te vatten. Ik heb van nature al een aanleg voor vervreemding, maar ik werd er ongelooflijk door meegesleept.’ Voor Hendrik Willemyns zit de kracht van de film dan weer vooral in de soundtrack: ‘De zwaarmoedige sfeer van de film wordt extra in de verf gezet door de muziek van Kevin Shields.’ De ex-gitarist van My Bloody Valentine componeerde speciaal de geluidslandschappen bij de nachtelijke taxiritten. En dan is er Brian Reitzell, drummer van de Franse groep Air, die een compilatietape met ‘Tokyo dream pop’ samenstelde, met songs van The Jesus and Mary Chain, The Chemical Brothers en Death In Vegas.

De liefde van Bob voor de veel jongere Charlotte lijkt even vaderlijk als seksueel, net als haar liefde voor hem. Er wordt in Lost in Translation dan ook een subtiel spel gespeeld met het Elektra-complex, maar veel verder dan een platonische relatie gaat het allemaal niet. Voor Willemyns is dat een goede zaak: ‘We moeten er niet flauw over doen: Scarlett Johansson is een ferm wijf, en dan ben je opgelucht dat je haar niet met een naakte oudere man hoeft in te beelden.’ Marc Moulin herinnert zich dan weer liefst de ochtendscène na Bobs one night stand met een lounge-zangeres. ‘Wanneer Scarlett Johansson ontdekt dat hij de nacht met iemand heeft doorgebracht, merk je goed welke rol seks speelt û of beter: hoe de afwezigheid van seks hun relatie benadrukt.’ ‘Om die reden is de karaoke-scène waarin Murray More Than This van Roxy Music zingt zo ontroerend’, meent Crets. ‘De song verwoordt het gevoel perfect.’

Dé grote vraag, die heel wat kijkers intrigeerde en op internetforums zelfs aanleiding gaf tot wilde speculaties, gaat over de finale scène van de film. Nadat ze naast elkaar de nacht hebben doorgebracht, lijken Bill en Charlotte afscheid te nemen. Maar wat fluistert hij haar nu precies in het oor? ‘Je wilt natuurlijk dat hij iets liefs zegt, of eindelijk toegeeft wat hij voor haar voelt,’ bedenkt Devynck, ‘maar misschien zei hij net iets heel banaals, zoals vaker bij afscheid.’ ‘De mythe wil dat acteurs op zulke momenten in werkelijkheid meestal iets zeggen als: ‘Ge hebt schoon tetten,’ weet Crets, ‘maar in de film dankt Bob Charlotte waarschijnlijk voor haar gezelschap, net voor ze allebei terugkeren naar hun liefdeloze partners.’ Marc Moulin ziet het liever romantischer: ‘Je ziet de twee niet daadwerkelijk weggaan. Het zal wel de positivo in mij zijn die spreekt, maar ik denk dat hij haar beloofde om haar binnenkort nog eens op te zoeken.’ Wat er ook van zij, met haar open einde wijst Coppola fijntjes op een mooie paradox: zolang er achter een onmogelijke relatie geen punt wordt gezet, blijft ze mogelijk.

Met Lost In Translation bewees Sofia Coppola dat film haar in de genen zit, en werd ze als derde vrouw in de geschiedenis van de Academy Awards genomineerd in de categorie van beste regie. Eind dit jaar wordt trouwens een nieuwe film van haar in de zalen verwacht: Marie-Antoinette, over de voormalige koningin van Frankrijk. Joke Devynck is alvast benieuwd: ‘Coppola bewees nu al een straffe madam te zijn, die haar eigen pad bewandelt. De volgende Amerikaanse film die me zal boeien, wordt er wellicht weer een van haar.’

Gunter Van Assche