MONEY AND SPEED: INSIDE THE BLACK BOX
Maandag 31/1, 20.55 – Ned2. Vanaf 1/2 is de documentaire als iPad-app te downloaden.
Wilt u Paul D’Hoore eens wit zien wegtrekken? Dan hoeft u hem slechts twee woorden in de oren te fluisteren: ‘flash’ en ‘crash’. Op 6 mei van vorig jaar gebeurde er iets bijzonder vreemds op de beurs van New York. De Dow Jones had al geen goede dag, maar om bijna kwart voor drie stortten de aandelenkoersen plots helemaal in elkaar. Op nauwelijks vijf minuten tijd verloor de Dow meer dan 600 punten, meteen de scherpste daling in zijn geschiedenis, en ging het equivalent van 1 biljoen dollar in rook op. Dat zorgde begrijpelijkerwijs voor heel wat animositeit binnen de gebouwen van Wall Street.
Nu komen beurscrashes wel vaker voor, en het is wat daarna gebeurde dat het evenement zo bizar maakte. Twintig minuten later was de hemel boven de New York Stock Exchange namelijk weer zo goed als opgeklaard. Om 14.47 bereikte de Dow zijn bodemkoers voor die dag, maar tegen tien na drie had hij het verlies van de afgelopen minuten alweer goedgemaakt. Uiteindelijk sloot de beurs zowat 300 punten lager af dan de dag voordien, ongeveer op het niveau van net voor de ‘flash crash’, zoals de gebeurtenis zou gaan heten. Er werden in de dagen nadien heel wat theorieën gelanceerd over hoe alles was kunnen gebeuren, maar de precieze oorzaak kon niemand aanduiden, en daarom legde de Amerikaanse beurswaakhond SEC een onderzoek in. Na vijf maanden publiceerden de onderzoekers een rapport over hun bevindingen en de conclusie luidde: het was de schuld van de computers.
Als u en ik aan de beurs denken, krijgen we wellicht het beeld in ons hoofd dat we kennen uit de films, van nerveuze ’traders’ die gejaagd rondlopen en elkaar allerlei koop- en verkooporders toeschreeuwen. In werkelijkheid gebeurt een groot deel van de handel in aandelen en andere waardepapieren vandaag automatisch, via computers die met behulp van uiterst ingewikkelde algoritmes de markt afspeuren op zoek naar buitenkansjes en hun orders plaatsen. Volgens de SEC werd de crash veroorzaakt door één enkele computer van een bank in de Amerikaanse staat Kansas, die een grote hoeveelheid ‘futures’ (een contract waarbij overeengekomen wordt om op een bepaald tijdstip in de toekomst een product te kopen of verkopen tegen een vooraf bepaalde prijs) op de markt bracht en zo een kettingreactie bij een hoop andere computers veroorzaakte.
Hoe alles precies in zijn werk ging, is wellicht zo goed als onbegrijpelijk voor gewone stervelingen, maar het Nederlandse documentairemagazine Tegenlicht doet toch een poging. In Money and speed: inside the black box wordt de ‘flash crash’ gereconstrueerd en wordt getoond hoe de beurzen vandaag de dag veel minder gestuurd en gecontroleerd worden door mensen dan door machines. Die computers zorgen ervoor dat het geld en de aandelen veel sneller dan vroeger kunnen worden verhandeld, maar ook dat niemand nog echt weet wat er allemaal gaande is. Een documentaire dus over de financiële spitstechnologie van vandaag. Money and speed is zelf ook ‘state of the art’: voor de allereerste keer zal de VPRO de film daags na de uitzending immers aanbieden als iPad-application, zodat mensen hem gemakkelijk op hun tablet kunnen (her)bekijken. Voor inwoners van Nederland zal de ‘app’ gratis zijn, of wij ervoor moeten betalen en hoeveel, was bij het ter perse gaan nog niet bekend.
(S.W.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier