Ze is ’s werelds best betaalde en meest gevraagde fotografe, maar over haar privéleven is nauwelijks iets bekend. In de documentaire ‘Annie Leibovitz: Life Through a Lens’ probeert zus Barbara een portret te schetsen vande chroniqueur op glanspapier van ’the rich and famous’.
Voor Donald Trump en zijn jonge,blonde verovering wordt er een vliegtuig bijgehaald. Kirsten Dunst mag dan weer in een poepchique koets door de afgehuurde tuin van Versailles draven. En indien de fotografe het wil, worden er meteen enkele circusdieren aangevoerd. Als de documentaire Life Through a Lens al één iets duidelijk maakt, dan is het wel dat Annie Leibovitz (°1949) voor haar fotoshoots een en ander in beweging kan zetten.
Al sinds ze in 1983 voor modeglossy Vanity Fair is gaan werken, geniet Leibovitz dezelfde status als de beroemdheden die ze voor haar lens krijgt. Hoe anders zou ze een hoogzwangere Demi Moore in 1991 immers zo ver krijgen om spiernaakt voor de cover van het blad te poseren – wat een van haar bekendste en meest spraakmakende beelden opleverde? Toen al had ze een honorarium van 50,000 dollar per dag, een leger aan visagisten, stylisten en decorbouwers en twee vaste archivarissen die haar werk bijhielden. ‘Ik ben een kleine industrie op mijzelf’, liet ze in een interview optekenen.
Twintig jaar eerder was Leibovitz als een onbekende studente gaan aankloppen bij Rolling Stone, toen nog hét blad van de tegencultuur, met alleen een 35mm-cameraatje op zak. In ruim een decennium tijd zou ze er een fotoboek vol memorabele beelden maken van de meest uiteenlopende popmusici en mensen uit de undergroundscene. De cover van Rolling Stone met John Lennon die tegen Yoko Ono ligt (enkele jaren geleden nog verkozen tot de beste cover uit de Amerikaanse tijdschriftgeschiedenis), Fleetwood Mac samen in bed of Patti Smith met een zee van vuur achter zich: het werden iconische foto’s die een eigen leven gingen leiden.
Uniek was dat Leibovitz vaak dagenlang mee in het kielzog van haar onderwerpen trok, waardoor ze zeldzaam inside material wist te vereeuwigen. Al eiste net die methode ook zijn tol, want toen ze in 1975 mee op tour ging met The Rolling Stones, raakte ze verslaafd aan cocaïne. In de volgende jaren gaf ze ettelijke camera’s als ‘verloren’ aan bij de redactie terwijl ze met het geld dope had gekocht, en uiteindelijk belandde ze in een afkickcentrum.
Toen ze clean was, besloot Leibovitz om de rock-‘n-roll achter zich te laten en voor de modewereld te gaan werken, een ommezwaai van formaat. De losse documentairefotografie ruimde plaats voor megalomane projecten die tot in het kleinste detail waren geënsceneerd. Maar hoewel ze inboette aan spontaneïteit en subtiliteit, bleven haar foto’s krachtig en doeltreffend. ‘Ze laat depagina’s zingen’, zei Tina Brown, voormalig hoofdredactrice van Vanity Fair.
Niet iedereen stond met lauwerkransen klaar. De grootste kritiek luidde dat ze niet in de ziel van haar onderwerpen kerfde en maar wat aan de oppervlakte aanmodderde. Bovendien werd haar werk vaak als te voor de hand liggend afgedaan. The Blues Brothers met blauwe schmink op, Bette Midler – hoofdrolspeelster in The Rose – op een bed van rozen, of Keith Haring als een van zijn eigen figuurtjes: dat had iederéén wel kunnen bedenken.
Maar van al die aanvallen heeft Annie Leibovitz nooit echt wakker gelegen. Ze is gewoon haar eigen zin blijven doen. Voor Vanity Fair en Vogue fotografeert ze nog steeds de bekendste en vaak ook machtigste mensen ter wereld, van George Bush tot George Clooney en Donald Trump. Maar evengoed trok ze in 1994 naar Sarajevo voor een oorlogsreportage, en met Women bracht ze in 1999 een fotografische ode aan de onbekende vrouw uit de straat.
Opvallend is dat ze erin geslaagd is haar privéleven af te schermen. Hoe close ze precies was met – de inmiddels overleden – filosofe Susan Sontag, of hoe ze plots op haar 52e een kind had gekregen: het was nobody’s business. De fotografe zei wel ooit dat wie haar persoon wil leren kennen, er haar fotoboeken maar eens moet bijhalen. Met plezier.
Annie Leibovitz: Life Through a Lens
Vanaf 1/10 in de bioscoop en vanaf 14/10uit op dvd (HomeScreen).
DOOR KAREL DEKNUDT
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier