Het bitterzoete leven op een middelbare school, de avonturen van een beginnende rockjournalist, de amoureuze problemen van een tiener: Cameron Crowe baseert zijn films graag op persoonlijke ervaringen. In ‘Elizabethtown’ vertelt hij over de dood van zijn vader, maar zelfs dan is de humor nooit ver weg.

‘ELIZABETHTOWN’

VANAF 9/11 IN DE BIOSCOOP

De hoogste toppen en de diepste dalen van een mensenleven. En de mooie dingen die tussenin gebeuren.’ Zo omschreef Cameron Crowe ooit waarover zijn films eigenlijk gaan. De regisseur kan zichzelf en zijn werk erg nauwgezet analyseren – iets waar de meeste regisseurs niet toe in staat zijn of helemaal geen zin in hebben. Zijn feeling voor het juiste woord heeft alles met zijn schrijftalent te maken: sinds zijn prille tienerjaren is schrijven één van zijn twee grote passies. Op school voelde hij zich niet in zijn sas: hij was jonger dan de anderen en de meisjes zagen hem niet staan, maar zijn schrijftalent leek wel in de smaak te vallen. Het liefst schreef hij over muziek, zijn andere grote hobby en een erfenis van zijn oudere zus Cindy, die hem stapels platen naliet toen ze uit het ouderlijk huis trok. In een mum van tijd ging het van stukjes voor de plaatselijke krant over bijdragen voor een populair fanzine naar artikels voor Rolling Stone, het grootste rockmagazine van de States.

Muziek staat trouwens nog steeds centraal in Crowes werk. Er is natuurlijk Almost Famous (2000), gebaseerd op zijn ervaringen als jonge rockjournalist on the road. Er is Singles (1992), een romantische komedie gesitueerd in het nog niet kapotgehypete grungemilieu van Seattle. En er is de beroemde scène uit zijn debuutfilm Say Anything… (1989), waarin John Cusack zijn brandende liefde voor Ione Sky verklaart door voor haar slaapkamerraam een cassetterecorder boven zijn hoofd te tillen en Peter Gabriels In Your Eyes te laten schallen. Muziek spreekt even luid en duidelijk als woorden of beelden, vindt Crowe, en dat verklaart waarom hij zoveel aandacht besteedt aan de soundtracks voor zijn films. Het is een beetje pijnlijk dat Singles als cd meer opbracht dan als film, maar het zegt wel iets over Crowes visie. Hij wil door en door persoonlijke verhalen vertellen, en daar horen door en door persoonlijke songs bij.

De autobiografische inspiratie voor Elizabethtown, Crowes nieuwste prent, was de onverwachte dood van zijn vader 15 jaar geleden, net op het moment dat Camerons debuut in de zalen was gekomen en positief onthaald werd. Toen hij vlak na de release van Vanilla Sky (2001) voor het eerst terug in Kentucky kwam, waar de begrafenis van zijn vader had plaatsgevonden, besloot hij dat het tijd was om die ervaring in een film te gieten. Het hoofdpersonage, Drew Baylor (Orlando Bloom) zit op zijn allerdiepste dieptepunt. Zijn carrière als schoenenontwerper is na een desastreuze flop voorbij, en hij wil er een eind aan maken. Maar wanneer hij te horen krijgt dat zijn vader overleden is, besluit hij zijn zelfmoord nog even uit te stellen. Waarna alles plots verandert.

Waar gaat de film voor jou in essentie over?

Crowe: Elizabethtown gaat over hoe je soms meer van iemand kunt leren als hij er niet meer is dan als hij nog leeft. Volgens mij laten we allemaal aanwijzingen achter in de hoop dat iemand ze ooit zal volgen en te weten komen wie je echt was. Ik heb het gevoel dat mijn vader dat gedaan heeft, en deze film is zo’n beetje het eindstation van mijn speurtocht. Mijn slotconclusie is dat hij een geweldige man was. Hij heeft heel veel brieven geschreven, die ik van allerlei familieleden en vrienden heb gekregen, en die me veel over hem bijgebracht hebben. Ik denk trouwens dat hij genoten zou hebben van Elizabethtown.

Eén van de ooms van het hoofdpersonage merkt op dat je geen vriendjes mag zijn met je kinderen. Hoe lastig heb jij het daar als vader mee?

Crowe: Ik denk dat je op je gevoel moet afgaan en alles met mate moet doen. Soms moet je dicht bij je kinderen staan en tonen dat je hun bondgenoot bent, maar soms moet je de nodige afstand laten. Een kind wil ook niet dat je je gedraagt als een van zijn makkers. Het wrede en trieste aan de scène die je vermeldt, is dat die oom zich op dat moment eigenlijk meer als een vriend zou moeten gedragen tegenover zijn eigen zoon. De bitterzoete blik op het gezicht van die zoon zegt alles. Ik maak mijn films voor dat soort momenten. Ok, het gaat over de tocht die Orlando’s personage aflegt, maar het zijsprongetje naar die oom en zijn zoon is even belangrijk als wat de hoofdfiguur overkomt. Ik hou van films die een rijk banket aan personages aanbieden en je hier en daar stukjes laten proeven.

Je vertelt graag persoonlijke verhalen. Wordt een film makkelijker of moeilijker naarmate hij dichter bij jezelf staat?

Crowe: (denkt na) Hij wordt lastiger, maar je put er achteraf ook meer bevrediging uit. Mijn favoriete verhalen geven de indruk dat ze maar voor één luisteraar bedoeld zijn. Ik heb een afkeer van films die zich tot de hele wereld richten. (met bombastische stem) Actie die geen dialogen nodig heeft en die iedereen toch kan begrijpen! (lacht) Niemand houdt echt van zo’n film. Hij zal je misschien entertainen, maar zal nooit zo aan je ribben blijven kleven als een intiem verhaal. Je vertelt iets wat jou overkomen is en rekent erop dat het iedereen zal beroeren.

Waar ligt voor jou de scheidingslijn tussen autobiografisch en exhibitionistisch?

Crowe: Boy, goeie vraag. Ik denk dat het exhibitionistisch wordt als je je eigen leven blootlegt om er zelf beter van te worden. Gewoonlijk besluipt je een vies gevoel als je het ziet gebeuren, ook al kan je het niet precies uitleggen. Als schrijver ben je echter bijna verplicht om te praten over wat jij meegemaakt hebt, over de dingen die je kent. Ik probeer dus te vertrekken met de beste bedoelingen en dan hoop ik maar dat ik aan de juiste kant van die scheidingslijn blijf. Exhibitionisme kan namelijk onwaarschijnlijk gênant zijn voor de kijker. (grijnst)

Het hoofdpersonage uit ‘Elizabethtown’ ontwerpt schoenen. Vanwaar die vreemde beroepskeuze?

Crowe: Omdat ik absoluut niets afweet van schoenen. Ik ben een complete ramp als het erop aankomt schoenen te kopen voor mezelf. (lachje) Ik hield van het idee dat dit personage iets nobels zag in een paar schoenen. Hij is ervan overtuigd dat de juiste schoen je leven kan verbeteren. Ik ken mensen die dat denken. De juiste schoen zegt iets over je persoonlijkheid, vinden ze. Hij kan ervoor zorgen dat je dag mooier wordt, en dus ook je leven. De perfecte schoen ontwerpen maakt met andere woorden deel uit van een hoger doel. Ironisch genoeg houdt die obsessie Orlando’s personage net weg van zijn leven. Omdat hij voortdurend bezig was met zijn werk, heeft hij zijn vader nooit echt gekend.

Sommige acteurs delen die mening over schoenen. Joe Pesci kiest bijvoorbeeld altijd eerst het juiste paar schoenen voor elk nieuw personage en bouwt zijn vertolking daarop verder.

Crowe: Wow! Ik heb ooit met Bill Pullman gewerkt, die een dokter speelde in Singles. Zijn eigen vader was dokter en hij heeft de hele film door zijn vaders schoenen gedragen, omdat het hem het gevoel gaf een echte dokter te zijn. Zelf geloof ik veel meer in muziek als aanwijzing van wie je bent. Het soort muziek waar je naar luistert, zegt veel over hoe je in elkaar steekt.

‘Elizabethtown’ zit net als je andere film weer vol sterke songs. Hoe stel je zo’n soundtrack precies samen?

Crowe: Mijn vrouw houdt zich bezig met de echte filmmuziek. Zij speelt de gitaarstukken die je doorheen de film hoort. De songs zijn doorgaans dingen waar ik al heel lang naar luister en die mee het script geïnspireerd hebben. Ik heb een notitieboekje waar ik al mijn muzikale ideetjes in opschrijf. Intussen is dat boekje ongeveer twee keer zo dik als het gemiddelde script. (lachje) Het hoort bij het proces van films maken voor mij. Heel vaak heeft een song geen beelden nodig om zichzelf duidelijk te maken. Hij staat op zichzelf en is eigenlijk zijn eigen film. Net zoals een film vaak geen muziek nodig heeft. De uitdaging is dus om een huwelijk los te weken tussen die twee media. In de montagekamer doe ik niks liever dan daarmee experimenteren.

Je kiest de hele tijd songs uit je iTunes-programma en kleeft die op een bepaalde scène om te zien wat het geeft?

Crowe: Precies. Dat programma betekende een revolutie in het hele montageproces. Het eerste wat je doet, is muziek in iTunes laden die bij de film past. Er staat met andere woorden genoeg op om 34 dagen te vullen zonder twee keer dezelfde song te spelen. (lacht) Op dat moment is het alsof je een DJ bent. Je bekijkt een scène en probeert allerlei mogelijkheden uit, tot je iets vindt wat perfect past. Gelukkig moet je een song eerst op een schijf branden en die schijf dan in het montagesysteem kopiëren voor je ermee kan werken. Zonder die ingebouwde barrière zou ik de hele tijd blijven prutsen met telkens andere songs.

Hoe zorg je ervoor dat de muziek de film niet overschaduwt?

Crowe: Je past ervoor op dat je de muziek niet de job van het verhaal laat uitvoeren. Beide media moeten stevig op hun benen staan voor het huwelijk kan werken. Muziek kan ook gevaarlijk zijn. Veel goeie songs verpulveren een film. De meeste songs van John Lennon bijvoorbeeld. Man, it does not take to film. Als een song zwaar op zijn teksten leunt, kan je er doorgaans ook weinig mee aanvangen. Maar als het goed gaat, vind je een song die aansluit bij de sfeer van de scène en die er een diepere waarde aan geeft. Een heel goed voorbeeld is Everybody’s Talking uit Midnight Cowboy. Die song hielp de hele film vooruit. Hij gaat niet over twee oplichters of gigolo’s op straat in New York, maar over iets anders. En die poëzie maakte de thematiek van de hele film duidelijk.

Je had al eens eerder met Orlando Bloom gewerkt voor een reclamespot. Waarvoor precies?

Crowe: Voor Gap. Het was in zwart/wit, hij en Kate Beckinsale die over straat hollen. Ik zag het als een soort parodie op Invasion of the Body Snatchers. Toen merkte ik dat hij veel in huis had. Ik kon mijn ogen niet van hem af houden. Bij elke opname was hij anders. De ene keer was hij romantisch, de andere keer grappig, daarna heel dramatisch. Je kon zo zien dat hij iets te bieden had.

Je laat je in ‘Elizabethtown’ook weer van je meest romantische kant zien. Ook uit persoonlijke ervaring of zit daar toch veel wishful thinking tussen?

Crowe: Toch persoonlijke ervaring. Ik heb mijn echtgenote ook leren kennen op een moment in mijn leven dat ik het totaal niet verwachtte. Het leven heeft een geweldig gevoel voor humor en het klopt het liefst bij je aan als je het net wil opgeven. Die boodschap wou ik ook in de film stoppen. Als Orlando Bloom aan het begin zijn gsm niét opneemt, valt het hele verhaal in duigen. Het komt erop aan om open te staan voor de mogelijkheden die je rond je ziet. Als je dat kan, zal je nooit genoeg redenen hebben om het op te geven. Zelfs al heb je net een van je ouders verloren. Je kan altijd nog tijd voor hen vrijmaken als ze in een urne steken. Ik hou van verhalen met zo’n ingebouwd optimisme.

Net zoals in ‘Almost Famous’ is de moederfiguur heel belangrijk. Wil je daarmee je eigen moeder in de bloemetjes zetten?

Crowe: Wat de moeder in Elizabethtown overkomt, heeft mijn eigen moeder ook meegemaakt na de dood van mijn vader. Iedereen gaat anders om met verlies en rouw. Soms gedragen mensen zich compleet anders dan je zou verwachten. Mijn moeder besloot dat ze comedy-lessen wou volgen om haar verdriet te verwerken. Ze trok dus naar een comedy-club waar je overdag een cursus kon volgen. Ze wou leren om grappig te zijn. Toen ik thuiskwam, liet ze me een videotape zien met een stand-up routine die ze zelf geschreven had. Het was pijnlijk om te zien omdat ze haar gevoelens zo blootlegde. Een paar dagen later nam de leraar van die comedy-cursus haar even opzij en zei: ‘Mevrouw Crowe, ik denk dat u maar beter naar huis kunt gaan om uw verdriet te verwerken. U bent namelijk totaal niet grappig.’ (lacht) En weet je wat ze deed? Ze ging op zoek naar een andere comedy-club die zo’n cursus gaf. Ze is het blijven doen tot ze besefte dat ze het niet meer nodig had. Maar die tape bestaat nog steeds. Hij ligt bij mij thuis en soms kijk ik naar de rug van die cassette en denk ‘Rouw is een eigenaardig ding’. De scène waar de buurman de moeder omhelst en ze voelt dat hij een stijve heeft, is trouwens ook uit het leven gegrepen. Ik voel me niet te goed om verhalen te verzinnen, maar zo’n idee kan je niet laten liggen. (lacht)

Door Ruben Nollet

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content