‘DER UNTERGANG’

Patrick duynslaegher in dvd-rubriek, focus nr. 18

Focus Knack hoort graag uw mening. Reacties zijn welkom op ons postadres, Focus Knack, Raketstraat 50b2, 1130 Brussel, of in onze mailbox, focus@knack.be. Elke inzending moet zijn ondertekend met naam en adres. Reacties kunnen worden geredigeerd en ingekort.

Heil Der Untergang

Der Untergang is inderdaad een fascinerende film waarin Bruno Ganz zich op briljante wijze van zijn rol kwijt, maar ik ben het niet eens met de stelling dat de neutrale docudrama-stijl frustrerend en ontoereikend is. Velen maken de fout zich alleen te concentreren op het beeld dat regisseur Oliver Hirschbiegel van Hitler schetst: de meedogenloze dictator als een oude man te zijn die elke zin voor realiteit had verloren, leed aan de ziekte van Parkinson en in zijn privé-leven lief kon zijn. Maar achter die directe façade suggereert Hirschbiegel zo veel meer via beelden en dialogen, niet alleen over Hitler zelf, maar ook over zijn kompanen: de grote lafaard die Goering steeds geweest is, de verrader die Himmler bleek te zijn, de fanatiekeling Goebbels en zijn al even heftige echtgenote die de gedachte te moeten leven in een wereld zonder nationaal-socialisme écht niet kon verdragen en haar hele gezin dit lot wou besparen. Hitler, Eva Braun, Goebbels en zijn echtgenote komen uitgebreid aan bod in de film – ze waren dan ook omnipresent in de bunker -, de persoonlijkheid van de anderen (Himmler en vooral Goering) moet je via zeldzame scènes maar vooral via dialogen bij elkaar puzzelen. De film is in die zin zo ontoereikend als je zelf wilt.

Der Untergang heeft in ieder geval in óns gezin veel reacties losgeweekt. We hebben hem gezien in de premièreweek, in een volle zaal die tijdens de hele voorstelling beklemmend stil was (hallucinant, nog nooit meegemaakt!). Terug thuis bestookten onze kinderen (11, 12 en 13 jaar) ons met tal van vragen die ze misschien nooit (of hoogstens op latere leeftijd) gesteld zouden hebben. ‘Wie was die Goebbels?’ ‘Heeft zij écht haar kinderen vermoord?’ ‘Van waar die haat van Hitler?’ Het was de aanzet voor een broodnodige discussie die we anders wellicht nooit gevoerd zouden hebben. Der Untergang was daarom voor ons een ‘verlossende’ film, het uitverkoren middel om onze kinderen alles te vertellen wat we weten over deze mensen, hun ideeën, hun frustraties, hun verwezenlijkingen. En dan zwijg ik nog over alle randinformatie die je kwijt kan in zo’n openhartig gesprek, zoals de Duitse nederlaag in WOI, oorlogsschulden, de wereldwijde depressie en Entartete Kunst. ‘Frustrerend’ en ‘ontoereikend’? Het is maar hoe je het bekijkt.