Gecamoufleerde liefdesverklaringen, onuitgesproken gevoelens, odes aan maîtresses en echtgenotes, smeekbeden… : de beste tien songs waarin de muze zelf bezongen wordt zijn één groot citatenboek.

Door Peter Van Dyck

Tom Waits: Jersey Girl

Uit Heart Attack and Vine (Warner, 1980)

Tom Waits graaft zich autobio. Hij ís namelijk met een Jersey-meisje getrouwd: Kathleen Brennan. Amper enkele maanden nadat hij de scriptdokter had leren kennen in de Zoetrope Studios, vroeg hij haar ten huwelijk. Zij had hem gered uit de wanhoop die zijn leven was geworden.

‘My little girl gives me everything/I know that some day she’ll wear my ring/so don’t bother me man I ain’t got time/I’m on my way to see that girl of mine/’cause nothing matters in this whole wide world/when you’re in love with a Jersey girl’

De boodschap is rechtuit. Het nummer is de getuigenis van een nieuwe start. Waits: ‘Ik had nooit gedacht dat ik mezelf nog ‘sha la la’ in een song zou horen zingen.’

In ’79 was er een einde gekomen aan zijn romance met singer-songwriter Rickie Lee Jones. Waits zong in die tijd als een gebroken man over het verlies van ‘de enige aardige vrouw’ die hij tot dan toe had gekend. De zanger mag er dan als een bohémien bijlopen, au fond is hij een heel huiselijke kerel. Jones vertelde ooit aan schrijver Timothy White dat haar relatie met Waits gedoemd was om te mislukken, omdat hij droomde van een leven met een rist kinderen in een kleine bungalow. Brennan wilde zich wél met hem settelen.

Jersey Girl belandde in ’80 op het album Heartattack and Vine. Bruce Springsteen coverde het graag live – zijn versie is te horen op de dubbelaar Live/1975-85 – omdat hij zich niet kon voorstellen hoe hij een song over het huwelijk moest schrijven. ‘Op de liveplaat heeft Tom Waits me het dilemma min of meer uit handen genomen’, verklaart The Boss in het boek Recht uit het Hart van Bill Flanagan. Pas op The River zou het hem lukken, zelf het onderwerp aan te snijden.

George Harrison: Something

Uit Abbey Road (EMI, 1969)

Geschreven op zijn 26ste verjaardag aan de piano, tijdens een pauze in de sessies van The white Album van The Beatles in een lege studio. Hoewel Harrison bij het componeren de stem van Ray Charles voor ogen had, gaf hij het in ’69 aan Joe Cocker. Pas een jaar later zouden The Beatles het op plaat zetten. Het zou het beste nummer op Abbey Road worden. Het was het eerste Harrison-nummer dat het tot A-kant van een Beatles-single schopte (het haalde ook meteen de eerste plaats in de hitparade). Frank Sinatra maakte het pas helemaal onsterfelijk in zijn uitvoering met Nelson Riddle. Hij noemde Something ‘het beste liefdesliedje van de voorbije vijftig jaar’, al kondigde hij het tijdens live-optredens hardnekkig foutief aan als een Lennon & McCartney-song.

Er bestaan meer dan 150 versies van. Onder meer Peggy Lee, Shirley Bassey, Booker T & The MG’s, Elvis Presley, Perry Como, Bobby Womack, Ray Charles, Engelbert Humperdink en Count Basie interpreteerden het. Harrisons eigen favorieten waren de vertolkingen van James Brown en Smokey Robinson.

Het liefdesliedje kiemde uit een soort kruisbestuiving met James Taylor, een beschermeling van The Beatles op hun Apple-label. De eerste regel is geleend van de titel van Something in the Way she moves van Taylor, die in het slot van dat nummer al uit I feel fine van The Beatles citeerde.

Something is Harrisons ode aan actrice/model Pattie Boyd (zie ook: Layla), die hij op 21 januari ’66 het jawoord had gegeven. Vanuit zijn oosterse georiënteerde filosofie gaf hij blijk van een eigen kijk op de eeuwige liefde en de onmacht om met elkaar in contact te komen. Hij stelde zich in de song heel erg open: ‘You’re asking me, will my love grow?/I don’t know, I don’t know’.

Johnny Cash: Ring Of Fire

Uit Ring of Fire/The Best of Johnny Cash (Sony, 1963)

Pas heel wat jaren later zou hij het toegeven: Johnny Cash wist van het eerste moment dat hij June Carter in Nashville zag dat hij ooit met haar zou trouwen. De gevoelens waren wederzijds. Carter was onmiddellijk betoverd door zijn donkere ogen. Ze konden van meet af aan goed met elkaar praten. Het waren twee verloren en eenzame zielen die elkaar vonden. Toch maakten ze beiden verkeerde keuzes, bleef de liefde lang onuitgesproken en raakten ze verstrikt in een spel van aantrekken en afstoten. Uit die situatie puurde Cash een nummer als I still miss Someone. Carter voelde echter het vuur branden, wat haar inspireerde tot het pennen van Ring of Fire.

De regel ‘love is like a burning ring of fire’ lichtte ze uit een gedicht dat haar oom A.P. Carter – een lid van de voor de countrymuziek belangrijke Carter Family – in een poëziebundel had onderstreept. Met Merle Kilgore, de latere manager van Hank Williams Jr., weefde ze daar in ’62 de song rond.

‘The taste of love is sweet/when hearts like ours meet/I fell for you like a child/oh, but the fire went wild’

‘Ik was te beschaamd om John te zeggen dat ik altijd al om hem gegeven had en dat ik hem niet uit mijn gedachten kreeg’, schreef ze in 2000 in de hoesnota’s van de Cash-compilatie Love. Uit dat geheim werd een bloedmooi liefdesliedje geboren. ‘We voelden zoveel pijn dat enkel God ons nog uit die ring of fire kon trekken. Al 35 jaar lang mag ik in die donkere, stalen ogen kijken en zijn liefde voelen.’ Cash: ‘Geen enkele liefde gaat dieper dan de liefde die ik voor haar voel. Soms deed de liefde pijn, maar we deelden die pijn, zodat het nog maar half zo pijnlijk was.’

Vóór hij June Carter tegenkwam, had het hectische toerleven Cash in de armen van de alcohol en de pepmiddelen gedreven. Dankzij June kwam er een ommekeer in zijn leven en carrière. Ze hielp hem er weer bovenop, ook op commercieel vlak. Ze trouwden in ’67 en hadden dat jaar als duo succes met de single Jackson.

Had schoonzus Anita Carter Ring of Fire als eerste opgenomen, Cash voegde er in zijn definitieve versie nog Mexicaanse trompetten aan toe. Nadien werd de song nog gecoverd door Jerry Lee Lewis, Tom Jones, Eric Burdon & The Animals, Ray Charles, Blondie, Emmylou Harris, Dwight Yoakam, Cathal Coughlan, Frank Zappa, Ed Kuepper en Bob Dylan.

The Rolling Stones: Angie

Uit Goat’s Head Soup (Sony, 1973)

Al heette het dat The Rolling Stones in ’73 met Goat’s Head Soup hun muzikale vertrouwen terugwonnen, dikke hit Angie zou de rest van het album in de schaduw stellen. Het succes was deels te danken aan de promo-video die Michael Lindsay-Hogg ervoor maakte, een van de meest geslaagde van het pre-MTV tijdperk. Het liedje zelf was een beetje klagerig, maar net niet te zeurderig van toon. Mick Jagger zong over een onmogelijke liefde.

‘Oh Angie, don’t you weep, all your kisses still taste sweet/I hate the sadness in your eyes/but Angie, Angie, they can’t say we never tried’

Al vlug verspreidde zich het gerucht dat David Bowies vrouw en ‘professionele groupie’ Angela Barnett – Angie is haar roepnaam – de bron van inspiratie was. In het naar sensatie ruikende boek Jagger Ongeautoriseerd stelt biograaf Christopher Andersen dat het nummer zich eigenlijk tot Bowie zelf richtte. Het zou Angela geweest zijn die Bowie aanmoedigde om de androgyne look van Jagger over te nemen en te perfectioneren, wat uitliep in de figuur van Ziggy Stardust. Dat Bowie en zijn echtgenote zo openlijk over hun biseksualiteit praatten, prikkelde de Stones-frontman dan weer. In haar in ’93 verschenen boek Angie Backstage verklaart Angela dat ze haar man een keer met Jagger in bed had betrapt. Ze opperde zelfs dat ze misschien wel Angie aan het maken waren toen ze hen in de slaapkamer aantrof. De Bowies zouden zelfs niet vies zijn geweest van partnerruil met Mick en Bianca Jagger. In mei ’74 zette Bowie Angela aan de deur, vijf jaar later waren ze officieel gescheiden.

John Hiatt: Have A Little Faith In Me

Uit Bring the Family (A&M Records, 1987)

‘When the road gets dark/and you can no longer see/just let my love throw a spark/and have a litte faith in me’, zo begint de sleutelsong van Bring the Family uit ’87. Voordien was het leven van John Hiatt één grote chaos. Hij had lang met alcohol en drugs gerotzooid en de zelfmoord van zijn eerste vrouw knaagde aan zijn geweten: had hij háár in de steek gelaten misschien? Het album is het autobiografische relaas van een herboren mens, die afgekickt is, het verlies verwerkt heeft en gelukkig hertrouwd is. In de emotionele ballad Have a little Faith in me hoor je een gelouterd man die de stommiteiten van het verleden niet wenst te herhalen. Hiatt vraagt zijn tweede echtgenote in hem te blijven geloven.

‘ Well, I’ve been loving you for such a long time girl/expecting nothing in return/just for you to have a litte faith in me/you see, time is our friend/’cause for us there is no end/and all you gotta do is have a little faith in me’

Elders op Bring the Family staat het veelzeggende Thank You Girl. ‘My fate was sealed before I met you darling/I was halfway down a shallow grave/so little room for you to catch me falling/still you took the little love I saved’. En in Learning how to Love You luidt het: ‘I’m thirty-four years old now/and I’ve come to you/baby I don’t even know how/I got through’.

Have a little Faith is echter hét meest succesvolle nummer van de ondergewaardeerde songschrijver. Delbert McClinton, Joe Cocker, Jewel en Ilse DeLange namen het in hun repertoire op.

Prince: If I Was Your Girlfriend

Uit Sign o’ the Times (Warner, 1987)

Met het libido van Prince zit het snor. Songs als Jack U Off, Sexy Motherfucker en Pussy Control doorbraken menig sekstaboe. Toch kan de kleine zanger ook romantisch zijn. Voor wie If I was your Girlfriend uit zijn meesterwerk Sign O’ the Times specifiek geschreven is, is niet te achterhalen – Prince heeft altijd veel vrouwen in zijn hofhouding gehad: Vanity 6, Apollonia 6, Sheila E en anderen.

If I was your Girlfriend, ingeleid door een huwelijksceremonie-tune, wordt met een heliumstem gezongen door Prince’s alter ego Camille. De invalshoek is origineel: sommige dingen blijven onuitspreekbaar binnen een man-vrouwrelatie. Hij zou haar beste vriendin willen zijn, om te weten wat ze hem nu verzwijgt.

‘ If I was your girlfriend would U let me dress U/I mean, help U pick out your clothes before we go out/not that you’re helpless, but sometimes, those are the things that bein’ in love’s about/if I was your one and only friend would u run to me if somebody hurt U, even if that somebody was me?’

Prince werd in februari ’96 in de echt verbonden met Mayte Garcia. ‘In de loop der tijden zijn er veel vrouwen geweest die beweerden dat ze mijn soulmate waren. Maar met Mayte voelde ik het voor het eerst zélf.’ Kort nadat hun zeven dagen oude kind stierf, scheidden ze omdat ze geloofden dat het huwelijkscontract negatieve energie afstraalde. Niettemin hertrouwde Prince vorige maand met de 25-jarige Manuela Testolini.

Jacques Brel: Ne Me Quitte Pas

Uit Album n° 4 (Philips, 1959)

Vier jaar nadat Jacques Brel en zijn vrouw Miche in ’54 naar Parijs verhuisden, keerde zij alleen naar België terug. Het moet een behoorlijke klap geweest zijn voor de chansonnier, want zij was zijn steun en toeverlaat. De echtelijke ruzie zou aan de basis hebben gelegen van Ne me quitte pas, dat in ’59 voor het eerst verscheen. Werd het door velen beschouwd als zijn ultieme liefdeslied, zelf zag hij het als een ode aan de lafheid.

‘Ne me quitte pas/j’inventerai/des mots insensés/que tu comprendras/je te parlerai/de ces amants-là/qui ont vu deux fois/leurs coeurs s’embraser/je te raconterai/l’histoire de ce roi/mort de n’avoir pas/pu te rencontrer’

In ’72 nam Brel het lied opnieuw op, deze keer voor zijn nieuwe platenbaas en goeie vriend Eddie Barclay. Naar verluidt zou de zanger bij die tweede versie veeleer zijn maîtresse Zizou in gedachten hebben gehad. De woelige jaren die tussen de twee uitvoeringen lagen, zijn hoorbaar in zijn verscheurende voordracht.

Omdat het veruit zijn universeelste lied was, werd Ne me quitte pas een standaard. Rod McKuen vertaalde het in het Engels als If You go away. Scott Walker, Dusty Springfield, Marc Almond, Neil Diamond, Nana Mouskouri, Frank Sinatra en Nina Simone zetten er ook hun tanden in. Er bestaat ook een Nederlandse bewerking Laat me niet alleen, zowel gezongen door Liesbeth List als door Rob De Nijs.

Eric Clapton: Layla.

Uit Layla and other Assorted Love Songs van Derek & The Dominos (Polygram, 1970)

Layla and other assorted Love Songs van Derek & The Dominos uit ’70 is een klassiek album, al zou Clapton jaren later verklaren dat de sessies ‘ondergesneeuwd waren door enorme hoeveelheden cocaïne’. Clapton was toen ook high van verliefdheid. Layla is een gecamoufleerde liefdesverklaring aan Patti Boyd (zie ook: Something), de toenmalige echtgenote van zijn beste vriend George Harrison. Hij was tijdens de opnames van All Things must pass, een solo-album van de ex-Beatle, smoor op haar geworden: ‘ I tried to give consolation/when your old man had let you down/like a fool, I fell in love with you/turned my whole world upside down’.

De nietsvermoedende Harrison werkte in die periode intens met Clapton samen. In ’71 haalde hij hem met de uitnodiging voor het Concert for Bangla Desh uit zijn aan overmatig drugsgebruik te wijten kluizenaarsbestaan. Dankzij een elektro-acupunctuurbehandeling kickte Clapton af – al bleef er een alcoholprobleem -, en kon hij uiteindelijk Boyd veroveren. Voor Harrison een zware dobber, die leidde tot de sombere plaat Dark Horse in ’74. Clapton trouwde pas in ’77 met de blonde actrice, elf jaar later gingen ze uit elkaar.

Patti Smith: Because The Night

Uit Easter (BMG, 1978)

Rond ’78 had Bruce Springsteen een kortsluiting met zijn platenfirma, waardoor hij een tijdlang zelf geen songs kon opnemen. In die periode gaf hij zijn beste nummers weg, zoals Fire aan de Pointer Sisters.

Lenny Kaye, gitarist van Patti Smith Group: ‘Toen wij aan het album Easter werkten, stuurde Bruce ons songs die hij geschreven had in wat hij dacht dat Patti’s stijl was. Dat werkte niet voor ons. Tot hij wat later een ruwe demo van Because the Night liet horen. Patti begon spontaan aan de tekst te sleutelen. Het was, dat leed geen enkele twijfel, voorbestemd een rock-‘n-roll klassieker te worden.’

De demo die Springsteen onafgewerkt in ’77 in de Atlantic Studios in New York op band had gegooid, werd dus samen met Smith hertimmerd.

‘Have I doubt when I’m alone/love is a ring, the telephone/love is an angel disguised as lust/here in our bed until the morning comes/come on now, try to understand/the way I feel under your command/take my hand as the sun descends/they can’t touch you now/because the night belongs to lovers’

Het was Smith op het lijf geschreven. Ze had namelijk iets met de nacht als symbool van de liefde. Begin jaren ’70 werd ze halsoverkop verliefd op Tom Verlaine, later frontman van Television, maar op dat moment bediende in een boekhandel in New York. Smith had ooit nog in een fabriek aan de band gestaan en werd door het werk van Baudelaire, Rimbaud, Camus en Bob Dylan een autodidact-dichteres. Ze ging met Verlaine samenwonen en ze schreven in één nacht samen de dichtbundel The Night.

Bob Dylan: Just Like A Woman

Uit Blonde on Blonde (Sony, 1966)

Dylans muze voor dit nummer, afkomstig van het meesterwerk Blonde on Blonde uit ’66 zou het New Yorkse pin-up-model Edie Segwick zijn geweest, dat binnen in de hoes van het album te bewonderen is. Ze stierf aan een overdosis slaappillen in ’71.

‘Nobody has to guess/that baby can’t be blessed/till she sees finally that she’s like all the rest/with her fog, her amphetamine and her pearls’

Het vrouwelijke portret dat Dylan erin schetste, kreeg tegenwind van feministen: ‘I just can’t fit/yes, I believe it’s time for us to quit/when we meet again/introduced as friends/please don’t let on that you knew me when/I was hungry and it was your world/ah, you fake just like a woman, yes you do/you make love just like a woman, yes you do/then you ache just like a woman/but you break just like a little girl’

In ’65 was de bard in het geheim getrouwd met Sara Lowndes, de vriendin van zijn managers vrouw. Ze kregen vier kinderen, wat Dylan ertoe aanzette om voor een meer huiselijk bestaan te kiezen. Twee jaar nadat hij Sara vereeuwigde in het naar haar genoemde nummer – te vinden op Desire uit ’75 -, liep de relatie op de klippen. Door de mooie melodie werd Just like a Woman Dylans meest gespeelde song, ook vertolkt door Manfred Mann, Richie Havens, Joe Cocker en vele anderen.