Der Tunnel. Histories. Donderdag 6 en 13 september 21.00 – Canvas

De Berlijnse Muur is opgericht in augustus 1961. Hij verdeelde de voormalige Duitse hoofdstad in twee helften en had de bedoeling de vlucht van Oost-Berlijners naar het Westen te verhinderen. Mensen die de Muur toen wilden oversteken, speelden met hun leven. Toch vluchtten op 12 september van dat jaar 29 Oost-Berlijners naar West-Berlijn. Ze ontkwamen via een tunnel van 150 meter lang die vanuit het Westen was gegraven. Het initiatief om die ondergrondse pijp te graven werd genomen door de Italiaanse studenten Mimmo en Gigi die in West-Berlijn woonden. Ze had gezworen dat ze een Oost-Berlijnse vriend en zijn gezin naar het Westen zouden halen.

In de documentaire De tunnel naar de vrijheid wordt veertig jaar later op die hachelijke onderneming teruggekeken. We zien hoe de Italianen met primitieve werktuigen beginnen te graven in een fabriekskelder aan de Bernauer Strasse, een straat waar de Muur dwars doorheen loopt. Ze hebben de onderneming onderschat. De bodem is leemachtig, hard en vochtig tegelijk. De tunnel, die diep genoeg moet zijn om onder de fundamenten van de huizen door te lopen, moet met hout worden gestut. Hoe verder ze komen, hoe meer hinderpalen ze ontmoeten. Er is een fatsoenlijke verlichting nodig. De gravers moeten een telefoonlijn aanleggen zodat ze met elkaar kunnen communiceren tussen begin- en eindpunt. De oude stofzuiger volstaat niet om voor zuurstof te zorgen. Er is een pomp nodig om het water uit de schacht te verwijderen. Telkens als een tram in de omgeving rijdt, trilt de tunnel alsof hij in zal storten.

Een bouwkundig ingenieur bepaalt het precieze verloop van de tunnel. De onderneming wordt te duur. Maar de Amerikaanse filmmaatschappij NBC krijgt lucht van de zaak en zorgt voor de financiering van de tunnel in ruil voor de filmrechten. Steeds meer mensen hebben te maken met de geheime onderneming. De initiatiefnemers worden bang dat de Oost-Duitsers worden getipt en dat de zaak uitlekt. De dag van de doorbraak wordt de man die ze ervan verdenken een verklikker te zijn, door de gravers vastgehouden. Maar het waagstuk slaagt. Op 12 september duiken 29 Oost-Berlijners (mannen, vrouwen en zelfs een zuigeling) aan Oost-Berlijnse zijde in de tunnel en komen bang, besmeurd en buiten adem aan in de West-Berlijnse kelder.

In Der Tunnel heeft een filmploeg de waaghalzen van toen weer opgezocht en het nieuwe filmmateriaal gecombineerd met het oude, wat een fascinerende reconstructie oplevert.

PdM