LE VOYAGEUR

SAM RILEY in 'ON THE ROAD'. 'We wilden het boek zo intens mogelijk beleven', zegt Walter Salles. 'En ja, daarbij hebben we flink wat gedronken, gelachen en joints rondgedeeld.' © © GREGORY SMITH

Vijfenvijftig jaar nadat Jack Kerouacs beatroman On The Road een subculturele revolutie ontketende, is de verfilming eindelijk een feit. Reiziger-regisseur Walter Salles over het lange traject tussen boek en doek, Kerouac en Cannes. ‘Ik denk niet dat er een verhaal bestaat dat meer levens heeft veranderd, behalve de Bijbel misschien.’

‘Method acting bestond al langer, maar nu weet ik dat er ook zoiets als method directing bestaat’, glimlacht Walter Salles vermoeid, maar voldaan, terwijl de regen buiten de ramen van zijn hotelkamer likt. Plaats van ons rendez-vous? Het chique Hotel de l’Abbaye in hartje Parijs. De aanleiding? Zijn langverwachte verfilming van Jack Kerouacs mythische beatroman On the Road uit 1957, waaraan hij de voorbije acht jaar van zijn leven heeft gewijd. En dat met alle intensieve research, kilometers lange trektochten door de VS, twijfels, ruzies, extase en euforie van dien.

‘Ik heb het hele traject dat in het boek beschreven wordt – van New York over Chicago en Denver tot San Francisco en terug – drie keer afgelegd’, aldus de Braziliaanse regisseur die zich in 2004 al een geïnspireerde globetrotter en fiftieschroniqueur toonde met zijn roadmovie en Che Guevarabiopic The Motorcycle Diaries. ‘De eerste reis diende om Kerouacs wereld te leren kennen, de tweede om samen met de crew locaties te scouten en de derde tocht om de scènes in te blikken. We wilden het boek zo veel en zo intens mogelijk beleven. En ja, we hebben flink gedronken, gelachen en joints rondgedeeld.’

Daarnaast interviewde Salles tientallen mensen, van getuigen van toen tot kunstenaars die door de Beatgeneratie beïnvloed zijn zoals Lou Reed en Wim Wenders. Dat onderzoek naar de roots en het epicentrum van Kerouacs wereld leverde niet alleen de tweeënhalf uur durende film op die straks in Cannes naar de Gouden Palm meedingt, Salles maakte ook nog de documentaire Searching for On The Road, die in slipstream van zijn roadmovie mag worden verwacht.

SEKS, DRUGS & JAZZ

VOOR WIE KEROUACS AUTOBIOGRAFISCHE roman nooit gelezen heeft: On the Road doet het verhaal van aspirant-schrijver Sal Paradise – Kerouacs alter ego – en zijn bewonderde, aan snelheid, dope en speed verslaafde vriend Dean Moriarty – het alter ego van beatdichter Neal Cassady. Samen scheuren ze in geleende of gestolen auto’s dwars door Amerika, op zoek naar jazz, mooie meiden en zichzelf. Het is ook, zo gaat de achterflap voort, het verhaal van orgieën, nachtenlange gesprekken en overrompelende landschappen.

‘Het gaat om het vieren van jong zijn en van het leven zelf’, vult Salles aan. ‘Ik was achttien en zat aan de unief toen ik het boek las. Brazilië was toen nog een militaire dictatuur, waardoor het – met zijn rebelse geest – een haast bedwelmende impact op me had, zoals op zo veel andere jongeren. Ik denk niet dat er één verhaal is dat meer levens heeft veranderd dan On the Road, behalve de Bijbel misschien.’

Promopraat? Mogelijk, maar over één ding heeft Salles gelijk. Weinig twintigste-eeuwse romans veroorzaakten zo veel deining als deze, wat zeker zo veel met de grensverleggende dosissen seks, drugs en jazz en de boom van de jeugd- en subculturen indertijd als met zijn literaire kwaliteiten te maken heeft. Of maakte Truman Capote slechts een grapje toen hij zei: ‘That isn’t writing. That’s typing’?

Bij de publicatie in 1957 werd het boek de Bijbel van de Beatgeneratie gedoopt en het groeide uit tot een tijdsdocument en een verslag van een generatie jongeren die na de oorlog tegen de bourgeoismaatschappij rebelleerde. In deze subjectieve en subversieve gids door naoorlogs Amerika passeren niet alleen Sal Paradise en Dean Moriarty de geasfalteerde revue, ook Allen Ginsberg en William S. Burroughs, twee andere iconen van de Beat Generation, worden onder de schuilnamen Carlo Marx en Old Bull Lee onverbloemd geportretteerd.

‘Voor veel mensen was het de eerste kennismaking met de meest innoverende en compromisloze Amerikaanse schrijvers van de twintigste eeuw’, onderstreept Salles het cultuurhistorische belang. ‘Vergeet niet dat Kerouac, Ginsberg en co toen nog twintigers waren en nog niet die grootheden die ze later werden. De grote Afro-Amerikaanse schrijver Amiri Baraka zei: ” On the Road is het verhaal van immigrantenzonen die in het naoorlogse Amerika geen stem hadden en daarom op de mainstream botsten.”‘

Dat sindsdien zo ongeveer elke hipster uit de popcultuur zich met de beatdichters heeft geassocieerd – van Bob Dylan, over Lou Reed tot Kurt Cobain – hoeft niet te verwonderen. Hun invloed gold trouwens niet enkel cultureel, maar ook sociaal en politiek, met hun non-conformis-tische en ongebonden levensstijl. ‘In die zin ligt de film niet zo ver af van The Motorcycle Diaries‘, aldus Salles. ‘Beide verhalen spelen zich af in de jaren vijftig en gaan over jonge mensen op zoek naar hun plek in een veranderende wereld. Deze keer ben ik in het spoor van Kerouac door Noord-Amerika getrokken, de vorige keer was dat door Latijns-Amerika met Che Guevara als gids. Toen ging het over een sociale revolutie, nu over een spirituele.’

DE ROUTE VAN HET LEVEN

MET DE KOMST VAN FRANCIS FORD Coppola begon het deel van Salles’ leven dat je zijn leven onderweg kunt noemen, om de opening van On the Road te parafraseren. Al sinds 1980 bezit de New Hollywood-peetvader de rechten op Kerouacs beatnikbijbel, al bleef het wachten tot 2004 tot Coppola met Salles de geschikte piloot gevonden had voor het droomproject dat hij om duizend en één redenen zelf nooit van de grond had gekregen.

‘Ik heb Francis een dag lang geïnterviewd en toen sprak hij honderduit over zijn mislukte pogingen’, aldus Salles. ‘Dat was erg leerzaam, want vergeet niet: mijn film is slechts één van de vele mogelijke lezingen van het boek. Iedereen die On the Road gelezen heeft, heeft zijn eigen Sal en Dean in gedachten en legt zijn eigen accenten. Alleen Kerouac weet wat er zich onderweg echt heeft afgespeeld.’

Voor Salles – net als Kerouac een outsider die naar een brok oer-Amerikaanse geschiedenis kijkt – bleek het een extra stimulans om het tijdloze verhaal zo trouw mogelijk te blijven. Tegelijk was het een uitdaging om alle bagage te dumpen die hij sinds zijn twintigste op de route van het leven had opgepikt. ‘Ik ben 55, vader van twee kinderen en heb met Central do Brasil(1998) en The Motorcycle Diaries succesvolle films gemaakt’, verduidelijkt hij. ‘Voor mij kwam het er dus op aan om de ervaren man die ik nu ben, te koppelen aan de ongebonden jonge kerel die ik vroeger was. Om terug te keren naar de tijd dat alles nog nieuw en opwindend was. Dat heb ik proberen te realiseren door – ondanks mijn grondige voorbereiding en duidelijke reisdoel – ruimte te laten voor improvisatie. Sommige dialogen komen van de acteurs en niet van Kerouac. Hopelijk zullen de puristen het mij vergeven. Indien niet: dan heb ik de voorbije acht jaar een geweldig excuus gehad om me weer vrij en wild te voelen en een fascinerend stuk van de wereld en de westerse cultuur te verkennen.’

Over zijn acterende reisgezellen heeft Salles niets te klagen. Naast de beloftes Sam Riley en Garrett Hedlund, die het kolerieke duo Sal en Dean incarneren, kon de Braziliaan een beroep doen op de fine fleur van het Amerikaanse acteursgild. Zo geeft Viggo Mortensen gestalte aan Old Bull Lee oftewel William Burroughs en incarneert Tom Sturridge Carlo Marx oftewel Allen Ginsberg. Onderweg worden nog Amy Adams, Alice Braga, Steve Buscemi, Terrence Howard en Kirsten Dunst opgepikt. Twilight– ster Kristen Stewart speelt de sexy Marylou, Deans vijftienjarige en niet bepaald verlegen verloofde.

EEN 21E-EEUWSE EASY RIDER

OF DAT VOLDOENDE IS OM STRAKS EEN Gouden Palm of een dikke hit te scoren, valt af te wachten, al is On the Road sowieso een van de meest geanticipeerde films van het jaar. Tenslotte is hij al meer dan vijftig jaar in de maak, te beginnen bij de plannen van beatpeetvader Jack Kerouac zelf. Die schreef in 1959 al een brief aan methodbeest Marlon Brando met de vraag of hij niet de rokkenjagende rebel without a cause Dean Moriarty wilde vertolken.

‘Brando heeft die pas vrij recent herontdekte brief nooit beantwoord’, weet Salles. ‘Jammer, want het zou een unieke film geweest zijn: Kerouac wilde Sal spelen en alles vanuit zijn perspectief filmen.’ Ook de andere regisseurs die aan het titanenproject werden gelinkt, waren niet de minste, met naast Francis Ford Coppola ook Dennis Hopper, Gus Van Sant en – slik – Joel Schumacher. ‘Het zou fantastisch geweest zijn als al die regisseurs hun lezing op doek hadden kunnen brengen’, lacht Salles. ‘Behalve Joel Schumacher misschien.’

Dat veel van zijn voorgangers hebben gefaald, heeft volgens Salles niet alleen met het mythische bronmateriaal te maken. ‘Roadmovies blijven tricky’, legt hij uit. ‘In de regel zijn het zelfontdekkingstochten waarin de innerlijke en uiterlijke wereld minstens even belangrijk zijn. Het volstaat niet om van A naar B te rijden en onderweg mooie landschappen te filmen, je moet ook het mentale traject verbeelden, de weg naar inzicht, het ongeschreven verhaal. Dat kan alleen met een team dat op dezelfde lijn zit en je blindelings vertrouwt. Vandaar dat ik met dezelfde crew van The Motorcycle Diaries heb gewerkt, met Eric Gautier als cameraman, Carlos Conti als designer, José Rivera als scenarist en Gustavo Santaolalla als componist.’

Is dat voldoende om uit de beatbijbel een eenentwintigste-eeuwse Easy Rider te brouwen? Als niemand, niemand weet wat er nog komen zal behalve de morsige verlatenheid van de ouderdom, dan denken we aan Walter Salles, zelfs aan de oude Walter Salles, de vader die we nooit meer hebben gevonden, dan denken we aan Walter Salles.

ON THE ROAD

Vanaf 6 juni in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

WALTER SALLES ‘DE SHOOT VAN ‘ON THE ROAD’ WAS EEN GEWELDIG EXCUUS OM ME WEER VRIJ EN WILD TE VOELEN.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content