LA CONQUÊTE – ‘MAAK SARKOZY NIET GROTER DAN HIJ ZICHZELF AL WAANT’

PATRICK ROTMAN. 'De Franse presidentsverkiezingen draaien rond één ding: je tegenstander vernietigen.'

Een politieke splinterbom? Of een storm in een glas water? Cannes houdt zijn adem in voor La conquête, een portret van president Nicolas Sarkozy en diens verovering van het Elysée. ‘Frankrijk is Noord-Korea niet.’

Zijn films over Franse politici sowieso zeldzaam, dan zijn die over zittende presidenten du jamais vu. Geen wonder dat alle ogen in Cannes gericht zijn op La conquête, een biopic over de opmars van Nicolas Sarkozy in de periode 2002 tot 2007. Om de hype nog aan te zwengelen en eventuele rechtszaken te vermijden kreeg niemand de film op voorhand te zien – behalve Knackbien entendu, plus enkele andere gelukkigen.

Of het straks een commotie van jewelste wordt aan de Croisette en daarbuiten blijft voor producent Gaumont, die vier jaar nodig had om het gedurfde project op poten te zetten, koffiedik kijken. Toch wisten de trailer en de sarcastische affiche – met de kleine Sarko op een veel te hoge kruk – nu al felle reacties te ontlokken. Bovendien worden bepaalde Franse bioscoopuitbaters naar verluidt door Sarkozisten subtiel onder druk gezet om de prent toch maar niet te vertonen.

Hoewel de dialogen gebaseerd zijn op in de pers verschenen feiten en uitspraken én de film begint met de mededeling ‘ceci est une fiction’, gaat La conquête geen enkel heikel onderwerp uit de weg. Zo zoomt de weinig bekende regisseur Xavier Durringer niet alleen in op de presidentsverkiezingen van 2007, toen Sarkozy het haalde van de socialistische tegenkandidate Ségolène Royal, maar komt ook diens bonje met zijn rechtse partijgenoot, rivaal en ex-premier Dominique de Villepin uitgebreid aan bod, inclusief de infame Clearstreamaffaire, waarbij Sarkozy ervan verdacht werd steekpenningen te hebben ontvangen.

Verder passeert ook zijn presidentiële voorganger Jacques Chirac de revue als de politieke dinosaurus die het lastig heeft om zijn hyperambitieuze erfgenaam ernstig te nemen. Tot slot is er ook nog zijn ex-vrouw Cécilia, die wordt opgevoerd als de verwaarloosde echtgenote die het anno 2007 definitief heeft gehad met Sarko’s egomane grillen en in volle verkiezingskoorts de echtscheiding inzet.

Alle plotlijnen samen gunnen je een tragikomische blik achter de coulissen van de Franse politiek, een leeuwenkooi van opportunisten, poseurs en farceurs met Sarkozy als obsessieve, machtsgeile, clowneske en zelfs lichtjes meelijwekkende dompteur. Een meedogenloos anti-Sarkozyportret hoef je – ondanks alle opgeklopte en desnoods zelfgefabriceerde controverse – niet verwachten. Je krijgt wel een vlot te degusteren en ideologievrije mix van intrigethriller, huiselijk melodrama en imitatiefarce, aangevoerd door hoofdrolspeler Denis Podalydès, die Sarkozy’s typische tics en intonaties royaal in de verf zet.

Als Monsieur le Président en de zijnen een beetje verstand in hun hoofd hebben, laten ze de mediastorm rond La conquête straks rustig aan zich voorbijgaan. Tot hier toe bleef het alvast akelig stil vanuit het Elysée, hoewel Sarkozy zijn vertolker Podalydès enkele weken geleden nog toevallig tegen het lijf liep. Toen de president hem vroeg hoe het voelde om in zijn schoentjes te staan, verduidelijkte hij de acteur alvast dat hij ‘niet van macht houdt, maar wel van de mogelijkheid om macht uit te oefenen’.

Volgens de peilingen ziet het er niet naar uit dat Sarkozy volgend jaar veel kans maakt om zichzelf op te volgen als Chef d’Etat, al zou het niet de eerste keer zijn dat Sarkozy zich alsnog uit een lastig parket manoeuvreert. Bovendien dreigt een film als La conquête – met zijn karikaturale inslag – zijn populariteit veeleer te doen stijgen dan dalen, zoals Chirac volgens sommige mediawatchers zijn laatste presidentsoverwinning in 2002 deels te danken had aan de satirische poppenshow Les Guignols de l’info.

Zal de gemediatiseerde werkelijkheid ook deze keer de fictie imiteren? Of zijn de Fransen alert genoeg om zelf een kritisch oordeel te vellen over vijf jaar Nicolas Sarkozy? We vroegen het aan La conquête-scenarist Patrick Rotman, de ervaren politieke journalist en historicus die eerder ook al documentaires draaide en boeken schreef over presidenten Mitterrand en Chirac.

Hoe is je scenario tot stand gekomen en – belangrijk – wat is feit en wat fictie?

Patrick Rotman: Ik heb in het verleden tientallen interviews afgenomen met zo ongeveer alle betrokkenen, ook één met Sarkozy zelf. Daarnaast heb ik zeker zestig boeken gelezen, plus honderden persartikels die tussen 2002 en 2007 over hem zijn verschenen. Ik kon ook een beroep doen op mijn collega-journalist en Sarkozyspecialist Michaël Darmon. Bijna alle dialogen en anekdotes uit de film zijn op feiten gebaseerd, al heb ik natuurlijk hier en daar wat moeten uitvinden om het scenario te stroomlijnen. Het spreekt vanzelf dat ik er niet bij was toen Sarkozy en Chirac elkaar in het Elysée ontmoet hebben, maar uit hun verklaringen achteraf en uit de analyse van de feiten kon ik wel een aannemelijke reconstructie maken van hun gesprekken.

Toch begint de film met de expliciete mededeling dat het om fictie gaat. Was dat om juridische redenen?

Rotman: De Franse privacywet is nogal vaag, maar je moet uiteraard de integriteit van de persoon respecteren en je mag ook het vermoeden van onschuld niet schenden, bijvoorbeeld in de Clearstreamaffaire. Evenmin mag je privégegevens te grabbel gooien. Vandaar dat we enkel zijn relatie met Cécilia vermelden, aangezien daar in de Franse pers al veel over verschenen is en verder niet ingaan op zijn gezinsleven of op zijn relatie met zijn kinderen. Ook over Carla Bruni wordt met geen woord gerept. Die leerde hij later pas kennen. Dat is niet zozeer een kwestie van wettelijkheid, meer een van moraal. Sarkozy is en blijft president, en je moet dus op een verantwoordelijke en respectvolle manier met het materiaal omgaan. Het belangrijkste is dat de personages geloofwaardig zijn, als fictie én als fictieve interpretaties van reële mensen.

Heeft een van de betrokkenen al gereageerd?

Rotman: Neen, maar voorlopig heeft niemand de film gezien. We wilden polemieken vooraf vermijden. Ook tijdens het schrijven of tijdens de opnames hebben we niemand gehoord. Ik heb geen enkele druk gevoeld van wie dan ook. Frankrijk is nog altijd Noord-Korea niet.

‘La conquête’ is zeker niet pro-, maar evenmin anti-Sarkozy. Wat is uw persoonlijke visie op hem als mens en politicus?

Rotman: Die is van weinig belang. Ik maak geen psychologische analyse van de man. Ik vertel het verhaal van zijn verovering van de macht, van de dag in 2002 dat hij minister van Binnenlandse Zaken werd tot de dag dat hij verkozen werd als president in mei 2007. Ik wilde geen film maken die zegt: ‘Stem op hem of stem niet op hem.’ Ik bewonder hem niet, maar veroordeel hem evenmin. Ik wil de complexiteit van zijn persoonlijkheid tonen. Soms is hij sympathiek en charmant, soms hatelijk en cynisch. Het is de kijker die een oordeel moet vellen in de bioscoop zoals de kiezer een oordeel moet vellen in het kieshokje.

Kun je hem vergelijken met Mitterrand en Chirac?

Rotman: Moeilijk. Daarvoor is het politieke klimaat het voorbije decennium te veel veranderd. Sarkozy heeft meer talent voor spektakel dan zijn voorgangers, die nog mannen van het oude discours en het traditionele clandenken waren. Sarkozy is vooral een handige communicator, een acteur en bedenker van evenementen. Zelfs zijn privéleven gooit hij desnoods in de strijd. De verpakking is in deze multimediamaatschappij belangrijker geworden dan de boodschap. Bovendien komt de boodschap niet langer uit één bepaald ideologisch handboek. Het is een verzameling van slogans en ideeën die links en rechts worden bijeengegraaid naargelang de voorkeur van het moment. Dat zie je ook in andere landen – denk maar aan David Cameron in Engeland. Sarkozy was duidelijk een lepere strateeg en beter aangepast aan de mediapolitiek dan de Villepin en Chirac, aangezien hij zelfs een deel linkse kiezers wist te overtuigen. Hij was ook energieker en hongeriger: hij wilde de macht net dat tikje meer dan zijn tegenstanders.

Vier jaar later schiet van dat energieke glamourimago niet veel meer over. Heeft hij politiek nog een toekomst?

Rotman: Alle Franse presidentsverkiezingen hebben in het verleden verrassingen opgeleverd. Mochten er vandaag verkiezingen zijn, wordt hij zonder twijfel afgemaakt. Maar pas op: het is een politiek beest en een overlever. Momenteel ligt Marine Le Pen van het Front National op kop in de peilingen, maar als puntje bij paaltje komt wordt het in de tweede ronde toch weer een strijd tussen een linkse en centrumrechtse kandidaat. Aan de rechterzijde zie ik momenteel nog geen troonsopvolger en links is voorlopig te verdeeld. Ik zou Sarkozy dus nog niet afschrijven.

Komt de film niet te vroeg: de volgende presidentsverkiezingen worden pas over een jaar gehouden?

Rotman: Anderen zeggen net dat hij te laat komt. De waarheid is dat ik er vier jaar geleden aan begonnen ben en dat hij nu klaar is om in Cannes in première te gaan. Ik vind het trouwens niet slecht dat er vier jaar over heen zijn gegaan. Het laat me toe om de zaken meer van op een afstand te bekijken en zijn uitspraken, daden en beloftes in een juister historisch perspectief te plaatsen.

Kan een film wegen op de beeldvorming rond Sarkozy?

Rotman: Neen, maar dat is ook niet mijn bedoeling. Ik hoop dat het grote publiek zich amuseert en nieuwsgierig is, aangezien het de eerste keer is dat er in Frankrijk een film wordt gemaakt over een zittende president. In tegenstelling tot de Engelsen of de Italianen hebben we vreemd genoeg geen traditie van politieke cinema. Verder denk ik niet dat cinema de kracht heeft om op de publieke opinie te wegen. Er zijn natuurlijk uitzonderingen zoals La battaglia di Algeri van Gillo Pontecorvo en Z van Costa-Gavras, maar dat waren films met een uitgesproken politieke agenda uit de jaren 60, toen het ideologische discours nog een stuk feller was en er nog geen internet en honderden tv-zenders waren. Politieke films zullen nooit meer een dergelijke impact hebben. Kijk maar naar die paar recente films die voor La conquête als voorbeeld dienden, zoals The Queen van Stephen Frears, of Il Divo, die biopic over voormalig Italiaans premier Giulio Andreotti. Die haalden wel de voorpagina’s en volle zalen, maar ik kan me niet herinneren dat mensen er door op straat kwamen.

Als je de Franse politiek als een circus van intriganten en intriges voorstelt, dreig je dan niet de antipolitiek en het populisme te voeden?

Rotman: Ik toon een realiteit. Het zijn de politici zelf die de antipolitieke gevoelens voeden door er een perfide machtsspel van te maken. De tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen draait maar om één ding: je tegenstander politiek vernietigen. Het is eten of gegeten worden, en ik kan je verzekeren: de strijd tussen Giscard d’Estaing en Mitterrand was indertijd zeker niet minder gewelddadig of achterbaks dan die tussen Sarkozy en de Villepin.

Slotvraag: François Cluzet en Yvan Attal bedankten voor de rol van Sarkozy, die uiteindelijk door Denis Podalydès wordt vertolkt. Vreesden sommigen voor hun carrière?

Rotman: Denis Podalydès is een alom gerespecteerd theateracteur van de Comédie-Française. Als je alle grote klassiekers van Molière en Shakespeare hebt gespeeld, kan de rol van Sarkozy er heus wel bij. Hij heeft zijn linkse voorkeur nooit onder stoelen of banken gestoken, hoewel hij zijn personage zeker niet demoniseert of belachelijk maakt. Ik denk niet dat hij veel voor zijn carrière te vrezen heeft, net zomin als de acteurs die Chirac of de Villepin vertolken. Zoals ik al zei: Frankrijk is Noord-Korea niet. Je mag Sarkozy niet groter maken dan hij zichzelf al waant.

LA CONQUÊTE

Vanaf 18/5 in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content