Films: *** Extra’s: * (MGM Home Entertainment)

Films. Godfrey Reggio (nu 62) was al een veertiger toen hij na een carrière als welzijnswerker in zijn geboortestad Santa Fe (New Mexico) aan het filmen sloeg. De twee eerste delen van zijn Qatsi-trilogie ( Koyaanisqatsi en Powaqqatsi) zijn nu gebundeld op een Collector’s Edition 2 Disc Set; het sluitstuk Naqoyqatsi ging vorig jaar op het festival van Venetië in première (de beperkte Belgische bioscooprelease is uitgesteld tot april).

Koyaanisqatsi (‘leven uit evenwicht’ in Hopi-indiaans) is een woordloze symfonie van beelden en geluiden van botsende natuurlijke en stedelijke landschappen, gemonteerd op een even bombastische als hypnotiserende score van minimalistische hogepriester Philip Glass. Reggio was ooit lid van een religieuze sekte, wat dit episch traktaat van new-agespiritualiteit avant la lettre goed aan te zien is. Wie aan de zweverige ideeën geen boodschap heeft, rest nog altijd een overweldigende cinematografische trip waar maar geen eind aan komt, alsof de ‘Reis Voorbij het Oneindige’ uit Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey werkelijkheid werd. Door allerlei manipulaties van beeld en geluid krijgt de beeldenstroom van een statische, hiëratische natuur en een dolgedraaide verstedelijking trouwens een bezwerende abstracte kwaliteit. Dankzij de steun van Francis Coppola werd dit pseudo-diepzinnig experiment een hit in het arthouse-circuit. Veel technieken die toen relatief nieuw waren (versneld weergegeven nachtelijk autoverkeer, voorbijsnellende wolkenformaties, time lapse-effecten met zware schaduwpartijen) zijn inmiddels dankzij toepassingen in reclamespotjes (en imitaties in de films van Coppola!) een cliché geworden. Vijf jaar later paste Reggio in Powaqqatsi (‘leven in transformatie’) dezelfde grandioze collagetechnieken toe op de culturen uit het oosters halfrond.

Op dvd is het allemaal beduidend minder overrompelend dan in de bioscoop. De Qatsi-films hebben behoefte aan een grotere omgeving dan de huiskamer, om op te gaan in de beeldenstroom moet de toeschouwer zich kunnen verliezen in de massa. Op televisie zit je ertegen aan te kijken in plaats van erdoor opgeslorpt te worden.

Extra’s. Voor een zelfverklaarde Collector’s Edition is het bonusmateriaal aan de schrale kant: trailers en twee documentaires ( Essence of Life; Impact of Progress) waarin Reggio vertelt over zijn achtergrond en zijn cruciale medewerking met Glass en de kritiek countert dat hij in zijn films armoede en onderdrukking zou romantiseren (‘er zijn andere maatstaven buiten de westerse om geluk en vooruitgang te meten’).

Patrick Duynslaegher