Gevierd filmmaker David Fincher is altijd al een geval apart geweest. Zelfs nu het moderne sprookje The Curious Case of Benjamin Button – na Se7en en Fight Club zijn derde samenwerking met superster Brad Pitt -de Oscargeruchtenmolen op volle toeren laat draaien, doet hij niet de minste moeite om het Awardsspelletje mee te spelen. ‘Hollywood barst van de oenen!’

David Fincher staat te boek als een koele kikker die erg kregelig uit de hoek kan komen. De voormalige special effects-assistent, reclamefilmer en videoclipregisseur heeft altijd meer interesse getoond in de technische aspecten van het filmproces dan in de bijkomstigheden als acteurs en geldschieters. Hij distantieerde zich openlijk van zijn langspeelfilmdebuut Alien 3 omdat hij zich niet met de uiteindelijke cut kon verzoenen. Zodiac-hoofdrolspeler Jake Gyllenhaal werd knettergek van zijn drang naar perfectionisme – van sommige scènes wilde hij maar liefst tachtig takes schieten. En het gekrakeel tussen de cineast en zijn producenten over de speelduur van die prent vormt in Hollywoodkringen ‘ the stuff of legends‘.

Wanneer ik Fincher in Londen voor het eerst bezig zie, bevestigt hij haast onmiddellijk zijn weerbarstige reputatie. Na de vertoning van zijn nieuwste film The Curious Case of Benjamin Button staat hij het publiek eventjes te woord. ‘Ik ben blij dat ik de film eindelijk aan echte mensen heb kunnen tonen’, gromt hij grijnzend. ‘In de VS heb ik alleen nog maar screenings voor de ‘ Oscarcrowd‘ bijgewoond. Die zalen zaten vol met zombies in pinguïnpakken.’ Als een enthousiaste Britse fan hem wat later vraagt of hij ooit een vervolg op Se7en zal draaien, volgt er een strak ‘ Ik doof nog liever een sigaret op mijn linkeroogbal‘. En mijn vraag – ‘Zou de jongere David Fincher deze film hebben gemaakt?’ – wordt gecounterd met een krachtige ‘Ja!’.

Een merkwaardig antwoord, want zijn bewerking van het gelijknamige kortverhaal van The Great Gatsby-auteur F. Scott Fitzgerald is allesbehalve een typische Fincherprent. Het verhaal over een man (gespeeld door Brad Pitt) die in 1918 in New Orleans als 80-jarige geboren wordt en gradueel verjongt, vermengt het historische melodrama van Forrest Gump met het magisch realisme van Big Fish. Niet bepaald een kolfje naar de hand van de grimmige beeldenpoëet achter The Game, Fight Club en Panic Room, zou je denken. Maar Fincher kwijt zich met verve van zijn taak. Zijn afstandelijke aanpak zorgt er zelfs voor dat het relaas nooit ondraaglijk stroperig wordt. Bovendien ogen de CGI-effecten waarmee het subtiele verjongingsproces van Pitts personage wordt weergegeven, ronduit indrukwekkend.

‘Je moet me mijn botheid vergeven’, begint Fincher de dag na de filmvoorstelling. ‘In een bomvolle zaal ben ik niet op mijn best. Zulke actes de présence maken echter deel uit van het circus dat men ook wel eens de filmbusi-ness durft te noemen. (Lacht) Om op je vraag terug te komen: ik weet niet of mijn jongere ik dit project aanvaard had. Waarschijnlijk zou de studio mij nooit het nodige budget hebben toevertrouwd. Voor mijn vaders dood (in 2003; nvdr.) was ik ook niet klaar voor dit project. Toen ben ik pas écht volwassen geworden. Een film zoals Se7en zou ik nu bijvoorbeeld helemaal anders aanpakken.’

Het valt inderdaad op dat de flashycameravoering van je vroegere werk sinds ‘Zodiac’ de baan heeft moeten ruimen voor een klassiekere regiestijl.

David Fincher: Ik wou koste wat kost vermijden dat Zodiac als een gratuit Se7en-afkooksel zou worden geïnterpreteerd. Daarom koos ik voor een ‘ matter-of-fact‘-aanpak. Begrijp me niet verkeerd: ik doe geen afstand van mijn eerste films – buiten eentje dan. Elk project dicteert echter zijn eigen methode. Zo ligt Benjamin Button in de lijn van de grote Hollywoodromances uit het midden van de 20e eeuw. Zulke films hebben een duidelijk omlijnde mise-en-scène: je schiet voornamelijk longshots, af en toe voeg je een medium-shot toe en enkel op cruciale momenten ga je voor een close-up.

Het is de eerste keer dat je je aan zo’n sprookjesachtig verhaal waagt.

Fincher: Misschien wilde ik wel eens een film maken die mijn 14-jarige dochter kan bekijken. (Lacht) Neen, het idee dat er zoiets als een typische David Fincherprent bestaat, is compleet belachelijk. Bezorg me een interessant uitgangspunt voor een musical en ik begin onmiddellijk te filmen. Maar je moet wel snel zijn, want mijn dagen als cineast zijn geteld. Na mijn 60e zie ik mezelf geen films meer maken, daarvoor is het productieproces te slopend. Ik ben nu 46. Als ik nog vier films inblik, zal ik zonder blozen op mijn lauweren kunnen rusten.

Je stelt de filmwereldwel heel hels voor.

Fincher: Het aantal oenen en minkukels met wie ik dag in, dag uit moet onderhandelen, is niet te tellen. Al die eindeloze discussies over budgetten, productiedetails en reclamecampagnes beginnen me langzaam, maar zeker mijn strot uit te komen. Ik zou liegen als ik beweerde dat ik aan het maken van films veel plezier beleef.

Misschien zou je je eens aan een kleinschaliger project moeten wagen?

Fincher: Oorspronkelijk was Zodiac als een vlug tussendoortje bedoeld. Draaide dat even anders uit! (Lacht) Maar ik geef toe dat ik met Benjamin Button het noodlot heb getart. Al die beesten en kinderen op de set: dat is om problemen vragen. De opnames sleepten trouwens zo lang aan datbepaalde achtergrondacteurs overleden waren tegen dat we hun volgende scène gingen draaien. Dat krijg je natuurlijk als je protagonist in een f ucking bejaardentehuis opgroeit.

Levende wezens bezorgden je dus meer problemen dan de ingewikkelde speciale effecten die Buttons wonderlijke levensloop op het scherm moesten toveren?

Fincher: (Onverstoorbaar) Ik besefte pas tijdens deze opnames dat 70- en 80-jarigen ontzettend fragiel zijn – zeker als je ze twaalf uur op een set laat staan. Ze zijn ontzettend vriendelijk en behulpzaam, daar niet van. Maar als ze moeten plassen, kan zelfs de strengste productieassistent hen niet tegenhouden.

Ondanks die, euhm, logistieke problemen lijkt dit de eerste keer dat je niet met je geldschieters overhoop lag.

Fincher: Dat had je gedacht! Het budget bedroeg om en bij de 150 miljoen dollar. Zo’n gigantisch bedrag zorgt ervoor dat de studio zich met elk aspect van de productie begint te moeien. Op een bepaald moment stelde iemand zelfs de vraag of Brad er echt zo oud en verschrompeld moest uitzien. En natuurlijk regende het – alweer – opmerkingen over de lange speelduur.

Dit is de derde keer dat je met Brad Pitt in zee gaat. Waarom werk je zo graag met hem samen?

Fincher: Brad is erin geslaagd een onbeschreven blad te blijven. Begin over James Stewart en iedereen denkt aan de onschuldige verdachten die hij in de films van Alfred Hitchcock speelde. Peter O’Toole wordt automatisch gelinkt aan Lawrence of Arabia. En Gary Cooper zal altijd de archetypische westernheld blijven. Dat heb je bij Brad niet. Hij is zowel de gedreven flik uit Se7en, als de mythische bankrover uit The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford – onlangs bewees hij zich zelfs als ongelooflijke kluns in Burn After Reading. (Lacht) Er staat geen overheersende rol op zijn cv. Hij lijkt wel een stuk steenkool waaruit je elke keer een ander soort diamant kunthalen.

Dat klinkt tegelijkertijd vleienden beledigend.

Fincher: De man kan tegen een stootje, hoor! (Lacht) Voor alle duidelijkheid: ik bedoelde het als een compliment. Matt Damon is de enige andere hedendaagse acteur die zo in een personage kan ‘oplossen’ – als de Bournefilms dat nog niet verpest hebben, tenminste. Brad is een gewiekst ventje. Hij neemt beslissingen die de meeste studiobonzen achter de oren doen krabben. Hij laat zich niet typecasten. Hopelijk zal dat nooit gebeuren.

Sinds ‘Zodiac’ bent u een voortrekker van de digitale revolutie. Wat maakt filmen op een harde schijf interessanter dan filmen op pellicule?

Fincher: Beide dragers hebben ongetwijfeld hun positieve en negatieve kanten. Ik vind echter dat de nadelen van het digitale proces niet opwegen tegen de voordelen. Goed, de lichtgevoeligheid van de lenzen moet nog geoptimaliseerd worden. En ja, pellicule oogt iets warmer – zeker als je het menselijke lichaam wil registreren. Toch geloof ik dat er maar een handvol filmmakers zijn – onder wie Steven Spielberg, Terrence Malick en Martin Scorsese – die de klassieke aanpak tot een transcendentale ervaring verheffen. Alle andere regisseurs zijn een bende sukkelaars die blij mogen zijn met het materiaal voorhanden.

Maar wat zijn de pluspunten vande digitale drager?

Fincher: Toen ik nog op pellicule schoot, moest ik minstens een dag wachten voor ik wist of een shot al dan niet gelukt was – de gebruikte filmrol moest immers eerst ontwikkeld worden. Sinds ik digitaal film, is die vorm van tijdverlies voorgoed achter de rug. Ik kan het resultaat onmiddellijk bekijken en mijn acteurs terechtwijzen als ze iets verkeerd deden. (Lacht)

Fincher: Acteurs zijn oké zolang ze weten wat er van hen verwacht wordt. Als Benjamin voor de eerste keer een bordeel binnenwandelt, spreekt het vanzelf dat hij verbaasd rondkijkt en een onzekere indruk maakt. In plaats van dat nog eens te moeten benadrukken, bekommer ik me liever met de technische aspecten van de opnames.

Zo zet je je reputatie als harteloze techneut alleen maar kracht bij.

Fincher: So be it! Ik doe wat ik doe omdat ik het filmproces wil vergemakkelijken. Volgens mij hebben acteurs daar alleen maar baat bij. Tijdens de opnames van Benjamin Button namen we vooral in kleine ruimtes op, met het merendeel van de crew in aangrenzende kamers. Daardoor ontstond er een heel intieme sfeer op de set en kon de cast zich volledig geven.

Wees eens eerlijk: hoop je stiekemop een toekomst waarin zelfs acteurs perfect gesimuleerd kunnen worden?

Fincher: Ben je gek? Dan zou ik toch animatiefilms maken! Als deze zogenaamde onmens van één ding droomt, is het de dag dat er een chip op de markt komt die de mechanismes van het menselijke oog perfect kan nabootsen. Dan zal ik enkel nog een beroep moeten doen op een cameraman, een scenarist en een cast om een project te kunnen verwezenlijken. Filmmakers zullen meer risico’s kunnen nemen: we zullen minder afhankelijk zijn van de grote studio’s die altijd op veilig willen spelen.

THE CURIOUS CASE OFBENJAMIN BUTTON

vanaf 4/2 in de bioscoop.

Door Steven Tuffin

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content