Al veertig jaar vermengt John Irving in zijn verhalen gretig over the top fantasieën met realistische details, met bij The World According to Garp (1978) een ware hype als resultaat. Recenter zorgde zijn huisstijl in Until I Find You (2005) echter voor negatieve kritiek in de pers. The Washington Post deed het boek af als een afkooksel van zijn voornoemde succesroman en noemde het zelfs smalend ‘The world according to Jack’ – naar het hoofdpersonage Jack Burns. Irvings boeken mogen sinds Garp steevast op de bestsellerlijsten terechtkomen, het is zeker niet de eerste keer dat de critici minder enthousiast zijn. Toegegeven: ze zijn verwend. Als sommige van Irvings romans al minder lijken, heeft dat vooral met de onaantastbaarheid van zijn klassiekers te maken. Naast Garp zijn er bijvoorbeeld ook nog A Prayer for Owen Meany (1989) en A Widow for One Year (1998).
De mosterd haalt hij bij zijn grote voorbeeld Charles Dickens, die in de literatuurgeschiedenis als realist te boek staat, maar de ironische overdrijving niet schuwde. Net zoals Oliver Twist en David Copperfield in de meest onwaarschijnlijke, maar accuraat beschreven sociale misstanden terechtkwamen, stappen ook Irvings personages van de ene waanzinnige en gedetailleerde calamiteit in de andere. Irving behandelt miserie met gevoel voor humor en dat doen zijn personages ook. Om het met de woorden van Garp zelve te zeggen: ‘Ik heb nooit begrepen waarom ‘ernstig’ en ‘grappig’ als tegenstellingen beschouwd worden.’
Van de grote thema’s in het werk van Irving kan u nochtans snel ellendig worden. Doorheen zijn oeuvre spoken afwezige vaders, dodelijke ongelukken, overspel en seksueel misbruik. Toch is geen enkel Irvingboek echt zwaar op de hand. In zijn debuut Setting Free the Bears (1968) vertelt hij over het naoorloogse Wenen, maar dan wel vanuit een knotsgekke premisse: twee gebuisde studenten willen er de dieren uit de zoo bevrijden. Het meesterwerk The World According to Garp bevat op het eerste gezicht weinig opbeurend materiaal, maar is hilarisch door hoofdpersonage Garps fantasierijke blik op de wereld. En The Cider House Rules (1985) – ook bekend van de gelijknamige verfilming waarvoor Irving als scenarist een Oscar kreeg – blijft door een fijne ironische toets licht verteerbaar ondanks de zware abortusthematiek.
Nieuw werk van Irving doet de fans steeds weer speuren naar autobiografische elementen. Vermoedelijk heeft Irving ook niets liever. Uit zijn autobiografie The Imaginary Girlfriend (1996) blijkt immers dat achter het mistgordijn van extreme gebeurtenissen de terugkerende thema’s in zijn werk vaak naar zijn eigen levensloop verwijzen. Maar noem het alstublieft geen autobiografische fictie: daaraan heeft Irving net als Garp een broertje dood.
Naar aanleiding van het veertigjarige schrijverschap van John Irving geeft De Bezige Bij zijn werk opnieuw uit
Jeroen Bert
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier