1 Hoe was het om 22 jaar lang aan hetzelfde verhaal te blijven werken?
Jason Lutes:Toch wel moeilijk. Mijn werkritme fluctueerde met mijn financiële situatie en mijn privéleven. Als je zo lang aan iets werkt, vraag je je ook af wie het in godsnaam nog interesseert. Ik zie eigenlijk drie redenen waarom ik Berlin toch heb afgemaakt. Ik wilde in de eerste plaats mezelf niet teleurstellen. Ten tweede wilde ik het publiek dat ik had opgebouwd niet teleurstellen. En last but not least: ik wilde weten hoe het verhaal afliep. Ik heb het vooraf immers nooit helemaal uitgeschreven. Het is gaandeweg bij elkaar geïmproviseerd.
2 Waarom de titel City of Light voor een boek dat toch niet over de vrolijkste periode van de recente geschiedenis gaat?
Lutes:Er zit een progressie in de titels. Eerst City of Stones, dan City of Smoke en ten slotte City of Light. Voor mij betekent dat dat we van het materiële naar het immateriële gaan. Ik zag licht niet als iets positiefs, maar als een té fel daglicht dat in je ogen schijnt en waaraan je niet kunt ontsnappen. Natuurlijk is Parijs bekend als de Lichtstad en die vergelijking van Berlijn met de Franse hoofdstad kon ik ook niet laten liggen.
De ontwikkeling van materieel naar immaterieel is er misschien als lezer moeilijk uit te halen. Toch kun je ze zien in de politiek. De erg concrete Weimarrepubliek met duidelijke wetten vervliegt geleidelijk. Niemand heeft er nog vat op. Uiteindelijk culmineert dat in een boekverbranding die zich in 1933, na mijn verhaal dus, voordoet.
3 De parallellen tussen Berlin en de opkomst van autoritaire leiders in het hier en nu zijn overduidelijk. Maar waren ze dat voor jou 22 jaar geleden ook al?
Lutes: Ik dacht altijd dat ik aan Berlin was begonnen om mezelf iets bij te leren over de aanloop naar de Holocaust, maar ik voelde al die tijd onder de oppervlakte al dat ons tijdsgewricht niet zo verschillend was. Ook twintig jaar geleden kon je hier en daar al een oprisping horen van de meningen die Trump groot hebben gemaakt. Tijdens mijn werk werd ik ook voortdurend op de gelijkenissen attent gemaakt. Toen ik de communistische demonstraties van mei 1929 tekende, zag ik in mijn toenmalige woonplaats Seattle de protesten tegen de Wereldhandelsorganisatie ontstaan. Toen ik de crisis van 1929 tekende, brak die van 2008 uit. Achteraf gezien denk ik dat het geen toeval is dat ik zo lang over Berlin heb gedaan. Ik heb het gemaakt op de golven van het opkomende fascisme in de wereld. Tweeëntwintig jaar lang heb ik dat aan mijn tekentafel zitten te verwerken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
