JACK & JACKIE: DE STORMBESTENDIGE MYTHE

JFK was een matige president en een bovenmatige rokkenjager, maar geen politieke analyse of smeuïge affaire kan de mythe onderuithalen. Daar heeft Jackie Kennedy mee voor gezorgd.

‘Er is ontzettend veel over haar geschreven en toch weten we niets. Jackie is de onbekendste persoon die er is.’ De Chileense regisseur Pablo Larraín gebruikt een boutade om ons warm te maken voor Jackie, zijn mysterieuze film over Jacqueline Bouvier Kennedy Onassis. Hij heeft een punt: over Jackie weten we al even gigantisch veel en belachelijk weinig als over haar eerste echtgenoot John Fitzgerald Kennedy, alias Jack. Omdat er al zó veel over het glamourkoppel is gezegd, geschreven, geroddeld en gefantaseerd, weet je op den duur niets meer. Zo blijft de mythe makkelijk overeind.

Aan de fascinatie van de Amerikanen voor de Kennedy’s komt maar geen einde. Larraíns film schaart zich in een lange rij van boeken, artikels, films, tv-series, kunstwerken en songs over de familie. Bekende voorbeelden zijn Andy Warhols zeefdrukken van Jackie O en JFK, de controversiële film uit 1991 waarmee Oliver Stone enkele samenzweringstheorieën rond de moord weer aanwakkerde én plausibel maakte. Recentere voorbeelden zijn 11.22.63, een scifiserie naar een boek van Stephen King over een tijdreiziger die de moord op Kennedy wil voorkomen, en The Kennedys, een weinig interessante miniserie met Katie Holmes als Jackie.

STIJLICOON

Tot vervelens toe is Jacqueline Kennedy een stijlicoon genoemd. Haar onberispelijke smaak voor dure kleren en haar voorkeur voor jurken, mantelpakjes, grote zonnebrillen en hoedjes kregen veel navolging. Als first lady stak ze veel tijd en geld in de opwaardering van het Witte Huis. ‘Jackie maakt deel uit van de iconografie rond JFK’, zegt Luc Herman, hoogleraar Amerikaanse literatuur aan de Universiteit Antwerpen. Hij heeft er jarenlang een college over JFK in film en literatuur gegeven. ‘Jackie beantwoordde aan een schoonheidsideaal en droeg daar ook toe bij. JFK gebruikte dat.’ Haar glamour en schoonheid straalden op hem af. Haar goede voorkomen bracht de hoofden van vele internationale politici op hol.

Een tiental jaar na de moord op JFK ontmaskerden een hele reeks verhalen en boeken de Amerikaanse president als een overspelige vrouwengek met een onstilbare seksuele appetijt. ‘Toen ontstond een ander beeld van Jackie: dat van de gedupeerde vrouw die veel heeft moeten slikken. Dat ze er toch in geslaagd is om een eigen leven uit te bouwen, leverde haar veel respect op.’ Jackie hertrouwde met de steenrijke Griekse reder Aristoteles Onassis. Toen die na zeven jaar huwelijk stierf, verhuisde ze naar New York en begon een carrière in de uitgeverswereld. Na haar dood, in 1994, stapelden de verheerlijkende biografieën zich op. Jackie werd zelf een mythe, een compensatie voor de smetten op het blazoen van haar vermoorde echtgenoot.

OOGJES DICHT

Herman bevestigt de stelling dat Jackie een cruciale rol speelde in de totstandkoming van de mythe rond JFK. ‘Dat hij nog altijd zo bekend en geliefd is, heeft alles te maken met zijn imago. Vraag neutrale historici naar een analyse van zijn presidentschap en ze zullen je vertellen dat zijn politieke realisaties helemaal niet zo geweldig waren. Hij kreeg de Civil Rights Act niet gestemd. De Varkensbaai-invasie was een fiasco. Zijn enige echte hoogtepunt was de manier waarop hij met de Cubacrisis is omgesprongen.’ Toch overheerst in het collectieve bewustzijn het beeld van een jonge, ondernemende president die op een wrede manier aan het Amerikaanse volk ontrukt werd.

Jackie werkte dat beeld in de hand. Na de moord huurde ze twee auteurs in om boeken over JFK te schrijven. A Thousand Days: John F. Kennedy in the White House van Arthur M. Schlesinger Jr. was een regelrechte hagiografie.’ Merkwaardig genoeg kon geen historisch werk of schandaalboek van een van Jacks minnaressen de mythe onderuithalen. ‘Net als de Obama’s vandaag waren Jackie en JFK een gouden koppel. Die mythe bleek tegen alles bestand. In het boek Jack and Jackie: Portrait of an American Marriage lijst Christopher Andersen netjes alle misstappen en affaires op en toch slaagt hij er op het einde nog in om te beweren dat ze van elkaar hielden. Zo vastgeroest is dat beeld in de Amerikaanse psyche.’ Jackie had zelf baat bij dat geïdealiseerde beeld. Ze wist van zijn uitspattingen, maar kneep een oog dicht zolang ze niet in het openbaar te schande werd gemaakt en de pers de lippen stijf op elkaar hield. Een scheiding was uitgesloten, ook al omdat ze heel katholiek was. ‘Er zat niets anders op dan het beste van de situatie te maken. Dat heeft ze naar beste vermogen gedaan.’

(N.R.)

‘Jackie kneep een oogje dicht voor JFK’s seksuele uitspattingen.’ prof. Luc Herman

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content