Ze hebben alle moeite van de wereld gedaan om de plot geheim te houden. Zelfs de hoofdrolspelers hebben maar een paar stukjes gezien van ‘The Matrix Reloaded’. Wij lichten echter al een tipje van de sluier op. Een exclusieve blik achter de schermen van de meest spraakmakende trilogie van 2003.

’the matrix reloaded’ vanaf 16/5 in de bioscoop

’the matrix revolutions’ vanaf 5/11 in de bioscoop

Een recensie van ‘The Matrix Reloaded’ leest u in Focus Knack van 21/5

© Newsweek. Vertaling Lieve Van de Velde.

Extra op www.focusknack.be Onze reportage over de eerste Matrix.

In de kantoren van Warner Brothers in het Californische Burbank heerst meestal wel een hectisch sfeertje, maar nu doet de stress het gebouw bijna uit zijn voegen barsten. De hele ochtend al deed het gerucht de ronde dat producer Joel Silver voor de allereerste keer fragmenten zou laten zien uit The Matrix Reloaded en The Matrix Revolutions, de twee langverwachte sequels van de kaskraker uit 1999. Aangezien het in Hollywood bon ton is om te laat te komen, kijkt niemand ervan op dat er om halftwee welgeteld 35 Warner-bonzen en één journalist in de zaal zitten. Om tien voor drie zit de zaal wel afgeladen vol en weerklinken de eerste aahs en oohs.

Filmisch hoogtepunt van Reloaded is zonder twijfel de bijna eindeloze achtervolgingsscène op de autosnelweg. Een scène die – in navolging van de eerste Matrix – gegarandeerd een historische stempel zal drukken op het actiefilmgenre en een nieuwe traditie in special effects inzet. Net voor de bewuste scène hebben Trinity (Carrie-Anne Moss) en Morpheus (Laurence Fishburne) in hun strijd tegen de Machines een cruciale pion in handen: de Keymaker, een Aziatisch mannetje dat alle deuren naar de Machinewereld open krijgt. Ze moeten de Keymaker veilig uit de Matrix en in de echte wereld zien te krijgen, en dat kan alleen via een speciale telefoonlijn. Die lijn ligt echter een paar kilometers verder langs de snelweg. Klein probleem echter: in de Matrix is een snelweg zowat de laatste plaats waar je tijd wilt doorbrengen. Er rijdt te veel volk rond, en daardoor hebben de bad guys gelegenheden te over om zich in een mens te verstoppen en over de snelweg weg te scheuren. ‘Je hebt ons altijd gezegd dat we de snelweg moesten mijden’, zegt Trinity aan Morpheus als ze de oprit op racen. ‘De snelweg is zelfmoord.’ Waarop de doodkalme rebellenleider grijnzend repliceert: ‘Laten we hopen dat ik het bij het verkeerde eind had.’ Wat dan volgt, kan weleens de spannendste achtervolgingsscène uit de filmgeschiedenis zijn. Zonder overdrijven. Ze bulkt van de spectaculaire elementen. Te beginnen met twee kungfugevechten in evenveel racende voertuigen. Het eerste op de achterbank van een Cadillac, het tweede op het dak van een megavrachtwagen. Minstens even bloedstollend is de motorachtervolging tegen de verkeersstroom in. Dat alles opgesmukt met genoeg autowrakken om een autokerkhof jarenlang werk te verschaffen. Fans van het genre gaan gegarandeerd plat bij de scène waarin een agent van de ene wagen naar de andere springt en daarbij de bolide letterlijk tot schroot vertrappelt. Cameraman Bill Pope omschrijft het zo: ‘Hierna zal The Fast and the Furious een nieuwe titel moeten krijgen: The Slow and the Dimwitted.’

‘The Matrix’ dook vier jaar geleden bijna uit het niets op en bracht alleen al in de Verenigde Staten 171 miljoen dollar op, ook al mochten jongeren onder de zeventien er zonder begeleiding van een volwassene de zaal niet binnen. De film werd echter pas een echt fenomeen na de release van de dvd. The Matrix was de eerste titel waarvan de dvd een miljoen keer over de toonbank ging. Fans bleven hem opnieuw en opnieuw bekijken en ontdekten elke keer wel een nieuwe gimmick of code. Hoe het telefoongesprek aan het begin van de film al de notie van verraad impliceert bijvoorbeeld. Of hoe de scènes binnen in de Matrix een groene schijn hebben, terwijl de scènes in de echte wereld veeleer blauwig getint zijn. (Sorry, ik kon even de nerd in mij niet bedwingen.) Tegelijk schreven de critici het scenarist-regisseursduo Larry en Andy Wachowski de sterren in. De twee broers, zo klonk het, gaven de Amerikaanse actiefilm opnieuw de schwung, het ritme en de choreografie die samen met Sam Peckinpah uit het genre verdwenen leken. In essentie was The Matrix echter vooral een goed verteld verhaal. ‘De makers van Star Wars pochten erover dat 97 procent van hun filmmateriaal digitaal gedraaid is. So what? Die films zijn en blijven zielloos’, zucht John Gaeta, die de speciale effecten in de drie Matrix-films voor zijn rekening nam. ‘In plaats van zich te concentreren op het maken van een film, lieten ze zich op sleeptouw nemen door de hightechhype. En dat is fout. Wij gingen uit van een andere filosofie: het verhaal stuurt alles.’

In ‘Reloaded’ spelen alle acteurs mee van wie het personage de eerste film heeft overleefd, dus ook Keanu Reeves als Neo en Hugo Weaving als de nooit aflatende Agent Smith. De film staat vanaf 16 mei op de affiche. Zes maanden later, begin november, komt Revolutions uit. ‘Als we de fans nog langer laten wachten, worden we gegarandeerd gelyncht’, stelt Silver. ‘Want Reloaded eindigt echt wel behoorlijk bruusk.’ De sequels werden samen opgenomen in Australië, en namen 270 filmdagen in beslag, tussen 2001 en 2002. Prijs voor de twee films: meer dan 300 miljoen dollar – en ga er gerust van uit dat die meer staat voor veel meer, al is er geen mens die daarover valt. De franchisemolen draait intussen op volle toeren. (zie ook kader) De dag waarop Reloaded zijn entree maakt in de bioscoop, ligt ook het eerste videospel – getiteld Enter the Matrix û in de winkelrekken. En begin juni komt dan, zoals u eerder al kon lezen, The Animatrix uit, een dvd met negen korte animatiefilms waarvan de verhalen als puzzelstukken in de filmmythologie passen. De Wachowski’s deden alle moeite van de wereld om een zweem van geheimzinnigheid rond Reloaded en Revolutions te bewaren. Zelfs de hoofdrolspelers verklaren met de hand op het hart dat ze zelf maar een paar stukjes van de films gezien hebben. Vindt u het erg als we een paar geheimpjes verklappen?

De eerste ‘Matrix’ vertelde het verhaal van de hacker Neo, die ontdekt dat hij in een computergesimuleerde wereld leeft, die gecreëerd en geregeerd wordt door machines. Algauw blijkt dat Neo eigenlijk ‘The One’ is, een soort van Messias die de wereld moet redden. Reloaded pikt in waar de eerste film eindigde. (Wie liever totaal onwetend naar de sequels gaat kijken, slaat beter de rest van de alinea over.) De machines hebben een belangrijke vooruitgang geboekt: ze kennen de ligging van Zion, de laatste menselijke stad, in het hart van de aarde. Ze zijn van plan om een tunnel te graven naar de stad en duizenden sentinels – de inktvisachtige kamikazes uit het eerste deel – door die tunnel te jagen. Bij de mensen is alle hoop gevestigd op de Keymaker, de enige die de mensheid nog kan redden. Hij wordt echter vastgehouden door de Twins, twee nieuwe slechteriken met dreadlocks en een fijnzinnige – letterlijk geestige – manier om zich te verplaatsen. Lopen we onderweg ook nog tegen het lijf: Niobe (Jada Pinkett Smith), een ex-liefje van Morpheus, en Persephone (Monica Bellucci), een obscure verleidster die Neo rond haar vinger tracht te winden. We zullen zien dat de Matrix eigenlijk een miljoenenstad is, zo’n keer of tien groter dan New York. Dat de Machinewereld niet honderd procent slecht is en dat nieuwe en meedogenlozere machines de plaats hebben ingenomen van sommige oude machines, en dat die daar niet blij mee zijn. En natuurlijk maakt ook de favoriet aller machines opnieuw zijn opwachting: Agent Smith, die nu geleerd heeft zichzelf te vermenigvuldigen.

En dat is alleen maar de eerste sequel. (Nu we erover nadenken: sla deze alinea ook maar meteen over.) De plot van Revolutions wordt bijna helemaal bepaald door de afloop van Reloaded. Veel kunnen we er dus nu nog niet over kwijt. Eigenlijk is Revolutions één grote oorlog tussen mensen en machines. In tegenstelling tot Reloaded, dat zich vrijwel volledig binnen de Matrix afspeelt, verplaatst Revolutions de actie naar de obscure ruïnes van de futuristische echte wereld. Hoogtepunt van de film wordt volgens Silver een gevecht zoals we er zelden één zagen: een sequentie van 17 minuten lang, die op haar eentje evenveel kostte als tweederde van The Matrix. (En die, als u het zich afvroeg, kostte zo’n 65 miljoen dollar.)

Er zijn misschien vier of vijf regisseurs op aarde die studiobazen kunnen overhalen om dergelijke bedragen op tafel te leggen. En hun cv’s vermelden stuk voor stuk méér films dan die van de Wachowski’s. Want naast The Matrix staat daar bij Larry (37) en Andy (35) maar één film op: Bound, een intelligente lesbische film noir uit 1996. En de enige reden waarom ze die film maakten, was Warner Bros ervan overtuigen dat zij geknipt waren voor The Matrix. De broers hadden van bij het begin al door dat er sequels zouden komen – The Matrix was opgevat als een trilogie – maar ze speelden het spel hard. Zo vroegen ze aan Warner Brothers om in hun contract een ongewone clausule op te nemen die hen vrijstelde van alle promotieactiviteiten en interviews. De broers willen dat de films voor zich spreken, zo klinkt het uit de mond van Silver. Misschien. Maar de Wachowski’s kicken ook overduidelijk op hun imago als ‘onbekende tovenaars-achterûhet-gordijn’. Hun biografie op de website van The Matrix vertelt enkel dat ‘de twee al dertig jaar samenwerken’. En dat er ‘voor de rest erg weinig over hen bekend is’. Silver is woordvoerder voor de broertjes. Qua stijl staat deze Hollywoodgigant, de man achter de Lethal Weapon-reeks, lijnrecht tegenover de Wachowski’s. Hij kan niet zwijgen. Zijn mond staat niet stil. Maar zelfs deze spraakwaterval moet naar woorden zoeken, als we hem vragen waarin beide broers van elkaar verschillen. De acteurs en de crew benadrukken voortdurend dat de broers geen tweekoppig monster zijn, maar vraag ze om wat meer uitleg en er volgt gegarandeerd een moment van stilte, waarna men opmerkt dat beide broers inderdaad wel heel zelden van mening lijken te verschillen. Het zijn allebei verwoede lezers, maar Larry heeft een voorkeur voor filosofie, terwijl Andy vooral sciencefiction verslindt. Lary drinkt wijn; Andy houdt van bier. Andy is de rustigste van de twee, ‘Larry is een geboren vechter.’

Een kritiek die de Wachowski’s geregeld moeten slikken, is dat ‘The Matrix’ een stuk minder origineel is dan de makers willen laten uitschijnen. Een potpourri van minder bekende genres en werken, zo klinkt het dan. Terecht en onterecht. Want toegegeven, The Matrix heeft zwaar geleend, vooral dan van comics, Japanse animatie en oosterse kungfufilms. ‘Maar wie zoiets beweert, weet niet wat kunst is’, zegt Pope. ‘Elke kunstenaar heeft zo zijn eigen invloeden, maar zodra die door de kunstenaar verwerkt en gefilterd zijn, verliezen die hun eigenheid en krijgen ze een nieuwe dimensie. Er is intussen al een complete filmtaal ontwikkeld, en iedereen is vrij om die te gebruiken.’ En nu is The Matrix op zijn beurt een bron van inspiratie geworden, die door iedereen wordt geplunderd. Reclamebureaus weten dat zelfs het kleinste onderdeel van de film – de muziek, het camerawerk, de zonnebrillen – nu, vier jaar na datum, nog altijd vanalles en nog wat kan doen verkopen. Van auto’s tot sportschoenen. Toppunt van copy-paste uit The Matrix is echter het zogenaamde bullet time-effect, waarbij de camera 360 graden rond een centraal beeld lijkt te draaien. Het zat in Charlie’s Angels en werd geparodieerd in Shrek en Scary Movie. Zelfs bij de Super Bowl maakte tv-zender Fox er gebruik van om de grote spelmomenten vanuit verschillende hoeken te laten zien. ‘In het begin waren de Wachowski’s gecharmeerd door al die imitaties,’ zegt Silver, ‘maar toen ze merkten dat filmmakers hun gevechtsscènes bijna letterlijk overnamen – zoals in Charlie’s Angels -, konden ze er niet meer om lachen. Vandaar dat ze per se beelden wilden maken die niemand kan kopiëren. En daar heb je twee dingen voor nodig: tijd en geld.’

Bij het draaien van de sequels zetten de Wachowski’s eerst hun tanden in de achtervolgingsscène op de snelweg. Maandenlang gingen ze op zoek naar de perfecte locatie. De broers wilden een snelweg met een sinister sfeertje, en zoiets staat bij urbanisatieprojecten niet meteen op het verlanglijstje. Hun oplossing was een tikje onconventioneel. Want waarom op zoek gaan naar een niet bestaande snelweg als ze er zelf een konden laten bouwen? In februari 2001 kreeg een team van aannemers de opdracht om op het terrein van een oude legerbasis in Californië een drie kilometer lange weg op te trekken, inclusief wegwijzers, borden, sorteerstroken en klaverblad. ‘Toen de aannemers het plan voor het eerst hoorden, konden ze niet geloven dat het voor een film was’, herinnert executive producer Grant Hill zich. ‘En of we wel goed wisten hoeveel dat ging kosten? 300.000 dollar per kwartmijl! Daarop keken we elkaar aan en zeiden we: oké, dat kunnen we aan.’ Zeven weken duurde het filmwerk op de snelweg. Daarna verhuisde de hele crew naar Sydney voor een opnamemarathon van 270 dagen. En toen ging niets meer hoe het moest. Op 25 augustus 2001 kwam de 22-jarige popster Aaliyah, die een bijrol speelde in de film, om het leven bij een vliegtuigongeluk (Ze werd vervangen door Nona Gaye, dochter van Marvin Gaye en bekend van Ali). Een maand later overleed de 64-jarige Gloria Foster onverwachts aan de gevolgen van diabetes. Foster speelde de rol van het Orakel in de eerste film en had op dat moment ook al haar scènes voor Reloaded gedaan. ‘We verloren onze oudste en onze jongste’, aldus Fishburne. ‘We waren onze jeugd en onze wijsheid kwijt.’ En tussen die twee sterfgevallen kwam ook nog eens 11 september. ‘Het was echt een kruistocht, deze film’, zegt Silver.

Ook voor de ‘special effects’ was het een race tegen de klok. Gaeta’s bedrijf Esc (genoemd naar de Escape-toets op een klavier), dat gespecialiseerd is in visuele effecten, moest samen met zes andere special effects-studio’s meer dan 2500 aparte FX-shots afwerken. Aan heel wat van die shots is bijna drie jaar gewerkt. (ter vergelijking: The Matrix had 412 FX-shots) Prijskaartje: zo’n honderd miljoen dollar. Met The Matrix sleepte het vorige bedrijf van Gaeta, Manix, trouwens de oscar voor de beste speciale effecten in de wacht. Een veelbesproken overwinning op The Phantom Menace van George Lucas. Manix was echter te kleinschalig voor het verlanglijstje dat de Wachowski’s hadden voor de sequels. De technologie die voor Reloaded en Revolutions nodig was, moest nog worden uitgevonden. Gaeta is bijzonder goed geluimd vandaag. Hij mag niet elke dag een leek inwijden in de geheimen van virtual cinematography. Dat procédé, de grote uitvinding van Esc voor de sequels, met de bullet time laten verbleken tot vingerverf, zo zeggen ze het hier graag. Terwijl hij zijn gasten welkom heet, verontschuldigt hij zich voor de herrie. ‘We zijn sentinels aan het opblazen’, zegt hij. Twintig minuten later gilt iemand in de verte. ‘Fire in the hole’, Gaeta zwijgt even. Amper een seconde nadat hij opnieuw het woord heeft genomen, weerklinkt er een oorverdovende knal. Zowel Gaeta als zijn interviewer worden een paar meter verder geslingerd. Tegen de muren van zijn kantoor kruipt een trillend geluid omhoog. ‘Heb je dat gehoord?’, vraagt hij met glimmende ogen. ‘Welkom aan het front.’ Zo is meteen duidelijk waarmee hij bezig is.

Bij virtuele cinema kun je nauwelijks nog uitmaken wat echt is en wat het werk is van de computer. ‘Iedereen die wel eens naar de film gaat, televisie kijkt of gewoon leeft, is een ervaringsdeskundige op het vlak van realisme’, zegt Gaeta. ‘En ziet dus meteen wat niet echt is. Je voelt dat toch gewoon.’ Nu niet meer. In Reloaded zit een gevechtsscène tussen Neo en 100 Agenten Smith. Slechts een van die agenten is acteur Hugo Weaving, maar geen mens die hem kan aanwijzen. De 99 andere zijn stuk voor stuk digitale creaties, telkens driedimensionale fotorealistische kopieën. Ze zijn perfect. Hun haar kan echt in de war geraken, hun gezichten zijn expressief, hun lichamen bewegen precies zoals het lichaam van Weaving beweegt. Maar Gaeta en zijn team kopiëren niet alleen mensen, ze hebben van alles en nog wat een virtuele versie in huis. En nooit weet je wat echt is en wat niet. Het verfrissende aan virtuele cinema is dat het uitgangspunt altijd het echte ding is. ‘We proberen alles te baseren op echte acteurs en echte objecten’, zegt Gaeta. ‘Dat is een filosofie waar we hier allemaal achter staan.’ En dan gaat zijn verhaal even de technische kant op: ‘We werken met vijf digitale camera’s met hoge resolutie. Sterk genoeg om pakweg de kleinste poriën of huidschilfertjes mee te hebben. We filmen eerst de acteur in verschillende houdingen en bewegingen. Universal capture, heet dit, of u-cap. We voeren de informatie van die vijf camera’s in de computer in en die rekent dan uit hoe de acteur eruitziet vanuit elk standpunt dat de camera’s gemist hebben. Zodra we dat hebben, kunnen we dat gebruiken om een actie te creëren. Een kungfugevecht bijvoorbeeld. Wat dan ook. Zoals de scène waarin Neo tegen 3000 kilometer per uur door de metropool vliegt.

Opmerkelijke vaststelling: de makers van ‘The Matrix’ – een film over een nepwereld waarin je onmogelijk echt van nep kan onderscheiden – kunnen nu films maken waarin je onmogelijk echt van nep kan onderscheiden… Keanu Reeves lacht als we hem vragen of ze het hierover hebben gehad tijdens het filmen. ‘Ja’, knikt hij. ‘Gaeta zorgt ervoor dat de acteurs altijd heel sterk betrokken blijven bij het grotere geheel. Aan de andere kant, zodra ze het materiaal hebben, ben je als acteur eigenlijk overbodig. En dat geeft de regisseur natuurlijk wel wat extra troeven.’ Hoe hij zich daarbij voelde? Reeves lacht dubbelzinnig en gebruikt meteen ook hetzelfde woord: ‘Dubbel. Maar ik deed het graag. Ik vond het zalig om mee te werken aan een project dat de grenzen zo heeft verlegd.’ Hij zwijgt even, en geeft dan het mooiste compliment dat hij zijn bazen kan geven: ‘Ik mis Neo echt.’ Eén troost: binnenkort kan hij er niet meer naast kijken.

Door Devin Gordon

De regisseurs wilden voor een achtervolgingsscène een snelweg met een sinister sfeertje. Dat was wat moeilijk te vinden, dus hebben ze er maar één laten bouwen.

De makers van ‘The Matrix’ – een film over een nepwereld waarin je onmogelijk echt van nep kan onderscheiden – kunnen nu films maken waarin je onmogelijk echt van nep kan onderscheiden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content